Szylkret
Szylkret – materiał dekoracyjny z rogowych płytek pokrywających pancerz żółwi szylkretowych (Eretmochelys imbricata), występujących w tropikalnych rafach wszystkich oceanów.
Do celów zdobniczych wykorzystuje się grube płytki pancerza grzbietowego zwane karapaksem. Mają one barwę bursztynową lub jasnobrunatną z ciemnobrunatnymi plamkami lub pasmami. Wykorzystuje się też płytki z pancerza brzusznego zwanego plastronem o jednolitej, żółtej barwie[1].
Szylkret składa się głównie z keratyn, cechuje się niezbyt dużą twardością (w skali Mohsa ok. 2,5)[2], jest elastyczny, przeświecający, mięknie w podwyższonej temperaturze i daje się wtedy łatwo modelować[1]. W wysokiej temperaturze stapia się tworząc masę. Daje się polerować[3].
Ze względu na swoje ubarwienie już od starożytności był wykorzystywany do wyrobu drobnej galanterii (zwłaszcza dekoracyjnej). Popularny w XVII i XVIII wieku w Europie, wykorzystywany w różnych technikach zdobniczych między innymi do dekoracji mebli (markieteria), drobnych przedmiotów jak wachlarze, puzderka, tabakiery[2].
Pozyskiwanie szylkretu jest obecnie nielegalne, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1982 roku uznaje żółwie szylkretowe za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem[4]. W 1994 roku w Japonii zatrzymano wiele skorup importowanych z innych krajów. Do tego czasu przez japoński rynek przewijało się ponad 30 ton żółwich karapaksów rocznie[5]. Obecnie największym ośrodkiem nielegalnego handlu żółwiami szylkretowymi są Karaiby. W 2006 roku odkryto, że istnieje ogromny rynek handlu wyrobami z tych żółwi, głównie na terenach Dominikany i Kolumbii[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Sztuka świata. T. 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ a b Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
- ↑ Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
- ↑ Zagrożone gatunki zwierząt w Polsce i na Świecie. [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Gary Strieker: Tortoiseshell ban threatens Japanese tradition. [w:] CNN.com/sci-tech [on-line]. Cable News Network LP, LLLP., 2001-04-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-04)]. (ang.).
- ↑ Turtles of the Caribbean: the curse of illegal trade. [w:] Newsroom [on-line]. World Wide Fund for Nature, 2006-10-01. [dostęp 2007-02-27].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- szylkret, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-02].
- szylkret. [w:] Słownik terminów biologicznych PWN [on-line]. [dostęp 2017-02-02].
- szylkret https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AUNC_ZiK/article/viewFile/10330/9422