Tp-1 (1943)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tp-1
Ilustracja
Jednostka proj. D-3 jako pomnik w Siewieromorsku
Klasa

kuter torpedowy

Typ

proj. D-3

Historia
Stocznia

Nr 5, Leningrad

Wodowanie

1943

 MW ZSRR
Nazwa

TK-76

Wejście do służby

4 lipca 1943

Wycofanie ze służby

1946

 Marynarka Wojenna (PRL)
Nazwa

Tp-1, ST-81, KT-81, 801

Wejście do służby

5 kwietnia 1946

Wycofanie ze służby

31 sierpnia 1963

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 32 tony
pełna: 35 t

Długość

22,6 metra

Szerokość

4,1 m

Zanurzenie

1,6 m

Napęd
3 silniki wysokoprężne Packard o łącznej mocy 3600 KM
3 śruby
Prędkość

35 węzłów

Zasięg

500 Mm przy prędkości 16 węzłów

Uzbrojenie
1 działko kal. 20 mm Oerlikon
4 wkm Colt kal. 12,7 mm (2 x II)
2 zrzutnie bg
Wyrzutnie torpedowe

2 x 533 mm

Załoga

12

Tp-1 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki TK-76, jeden z dwóch pozyskanych przez Polskę okrętów projektu D-3. Okręt został zbudowany w 1943 roku w stoczni numer 5 w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go 4 lipca 1943 roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi Tp-1, ST-81, KT-81 i 801, został skreślony z listy floty w sierpniu 1963 roku.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

Prace nad nowym typem kutra torpedowego rozpoczęto w ZSRR jesienią 1935 roku[1]. Okręty, zaprojektowane w stoczni nr 5 w Leningradzie, miały zwiększoną wytrzymałość konstrukcji, drewniany kadłub i trójśrubowy napęd[1].

TK-76 zbudowany został w 1943 roku w stoczni numer 5 w Leningradzie[2][3]. Do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł 4 lipca 1943 roku[2].

Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

Podwójnie sprzężone wkm Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Okręt był niewielkim kutrem torpedowym[4]. Długość całkowita wykonanego z drewna kadłuba wynosiła 22,6 metra, szerokość 4,1 metra i zanurzenie 1,6 metra[2][a]. Wyporność standardowa wynosiła 32 tony, zaś pełna 35 ton[2][6]. Okręt napędzany był przez trzy silniki wysokoprężne Packard o łącznej mocy 3600 koni mechanicznych (KM)[2][4][b]. Trzy wały napędowe poruszały trzema śrubami[2][4]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 35 węzłów, zaś ekonomiczna – 27 węzłów[2][4][c]. Okręt zabierał 5 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 500 Mm przy prędkości 16 węzłów[1][3].

Jednostka przenosiła dwie torpedy kal. 533 mm, zrzucane na burty[2][4]. Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiło pojedyncze automatyczne działko Oerlikon kal. 20 mm oraz cztery karabiny maszynowe Colt (2 x II)[2][4]. Broń ZOP stanowiły dwie ramowe zrzutnie bomb głębinowych (z łącznym zapasem 4 bomb)[2][3].

Załoga okrętu składała się z 12 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][4].

Służba[edytuj | edytuj kod]

TK-76 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej[2]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych[2]. 5 kwietnia 1946 roku kuter pod oznaczeniem Tp-1 został przyjęty w skład Marynarki Wojennej[2][8]. Okręt, klasyfikowany do 1953 roku jako ścigacz torpedowy, wchodził początkowo w skład Grupy Kutrów Torpedowych, następnie trzeciej grupy Dywizjonu Ścigaczy i ostatecznie Dywizjonu Kutrów Torpedowych[2][4]. W ciągu służby nosił kolejne oznaczenia: ST-81 (od czerwca 1952 roku), KT-81 (od 1955 roku) i 801 (od stycznia 1960 roku)[3][9][10]. W 1954 roku jednostka przeszła remont i przebudowę: usunięto działko Oerlikon oraz karabiny maszynowe Colt, montując w zamian dwa zdwojone stanowiska wkm kal. 12,7 mm DSzK 2M-1; prócz tego dokonano wymiany poszycia i zmieniono kształt nadbudówki, co upodobniło okręt do bliźniaczego KT-82[2][11]. W 1958 roku kuter przekazano Wyższej Szkole Marynarki Wojennej, gdzie pływał w charakterze jednostki szkolnej (wchodząc w skład Grupy Szkolnych Kutrów Torpedowych w Gdyni)[2][11]. Okręt został skreślony z listy floty 31 sierpnia 1963 roku[2][12].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według M. Soroki i J. Piwowońskiego jednostka posiadała wymiary 22,5 x 4,1 x 2,1 m[4][5].
  2. ↑ Według Navypedii jednostka posiadała 3 silniki silniki benzynowe GAM-34FN[3].
  3. ↑ Navypedia podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 48 węzłów[1][3], zaś według Jane’s Fighting Ships of World War II – 38 węzłów[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Ivan Gogin: D-3 type motor torpedo boats (1940-1945). Navypedia. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 184.
  3. ↑ a b c d e f Ivan Gogin: TP1 motor torpedo boats (D-3 type) (1943/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 32.
  5. ↑ Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 331.
  6. ↑ Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 342.
  7. ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 219.
  8. ↑ Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, s. 274.
  9. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 43.
  10. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 64.
  11. ↑ a b Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 35.
  12. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 72.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: TP1 motor torpedo boats (D-3 type) (1943/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
  • Ivan Gogin: D-3 type motor torpedo boats (1940-1945). Navypedia. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-67-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986. ISBN 83-215-3249-7.
Polskie kutry torpedowe projektu D-3

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tp-1_(1943)&oldid=73204577”