Trzonecznica rdzawa
.jpg) Plecha i owocniki na korze drzewa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd |
Coniocybales |
| Rodzina |
Coniocybaceae |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
trzonecznica rdzawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Chaenotheca ferruginea (Turner ex Sm.) Mig. Flora von Deutschl., Abt. II 12/2: 479 (1930) | |
Trzonecznica rdzawa, trzonecznica czarnoowockowa (Chaenotheca ferruginea (Turner ex Sm.) Mig.) – gatunek grzybów z klasy Coniocybomycetes[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum:, Coniocybales, Incertae sedis, Coniocybomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisali w 1813 r. Dawson Turner i James Edward Smith, nadając mu nazwę Calicium ferrugineum. Później przez różnych uczonych zaliczany był do różnych rodzajów porostów w randze gatunku, odmiany lub formy. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1930 r. Emil Friedrich August Walther Migula[1].
Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich[3]:
- Chaenotheca melanophaea (Ach.) Zwackh 1862
- Cyphelium ferrugineum (Turner ex Sm.) Ach. 1817
- Cyphelium melanophaeum (Ach.) Körb. 1855
- Phacotium ferrugineum (Turner ex Sm.) Trevis. 1862
Polska nazwa według Wiesława Fałtynowicza[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Skorupiasta, o grubości do 0,8 mm, białożółta lub szara, zwykle z jasnordzawymi lub rdzawymi plamkami. Składa się z pojedynczych lub tworzących skupiska drobnych ziarenek, brodaweczek lub ich mieszaniny. Zawiera glony protokokkoidalne[4].
Mazaediowe, o wysokości 1–2 mm, zbudowane z główki i trzonu. Główka kulista, stożkowata, soczewkowata lub kieliszkowata, o średnicy 0,2–0,8 mm, ciemnobrązowa, na górnej stronie oprószona. Trzonek o wysokości 1–2 mm, o barwie od ciemnobrunatnej do czarnej. Mazaedium nieco wypukłe, brunatne[4].
- Cechy mikroskopowe
Worki cylindryczne do wąsko maczugowatych, 8-zarodnikowe, 1–2 rzędowe, szybko rozpadające się. Askospory o średnicy 7–8 µm, kuliste, w okresie dojrzewania grubo i nieregularnie spękane[5].
Plecha K+ silnie czerwona; masa askospor z żółtawym czerwonym pigmentem K+[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej. Jego północna granica zasięgu sięga po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. Podano jego stanowiska także w Ameryce Południowej, Australii i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce jest pospolity, w piśmiennictwie naukowym podano liczne jego stanowiska[2]. Na niżu Polski występuje częściej, w górach jest rzadszy[4].
Porost nadrzewny. Występuje w starych, świetlistych lasach na korze drzew iglastych i liściastych, na drewnie rzadko[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-01-27] (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 77, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-01-27] (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 127, ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b Chaenotheca ferruginea (Turner & Borrer) Mig. [online], Consortium of Lichen Herbaria [dostęp 2024-01-27] (ang.).
- ↑ Występowanie Chaenotheca ferruginea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-01-27] (ang.).