Tygrysówka

Tygrysówka
	; Tigridia pavonia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	tygrysówka
	Nazwa systematyczna
	Tigridia Juss.; Gen. Pl.: 57. 1789.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tygrysówka, tygryska^[3] (Tigridia Juss.) – rodzaj wieloletnich roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Należy do niego ok. 50 gatunków roślin występujących w Ameryce Środkowej od Meksyku do Salwadoru i w Ameryce Południowej od Peru do północnego Chile. Nazwa pochodzi z łacińskiego słowa tigris (tj. tygrys), ze względu na barwę kwiatów gatunku Tigridia pavonia, który jest gatunkiem typowym tego rodzaju^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Liście: Proste, płaskie, równolegle unerwione.
Kwiaty: Kwiaty hermafrodytyczne na rozgałęzionych kwiatostanach, radialnie symetryczne, trzydzielne. Okwiat w kolorze od białego do różowego, plamisty; tworzy rhipidium, składające się z 3 dużych i 3 małych płatków.
Owoce: Torebka trójdzielna.
Część podziemna: Bulwy chronione tuniką.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy: Hydrotaenia (Lindl.), Beatonia (Herb.), Rigidella (Lindl.), Pardinia (Herb.), Cardiostigma (Baker), Fosteria (Molseed), Colima (Ravenna)

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów podrodziny Iridoideae Eaton w rodzinie kosaćcowatych (Iridaceae) należącej do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[2].

Gatunki

Tigridia albicans Ravenna
Tigridia alpestris Molseed
- Tigridia alpestris subsp. alpestris
- Tigridia alpestris subsp. obtusa Molseed
Tigridia amatlanensis Aarón Rodr. & García-Mend.
Tigridia augusta Drapiez in P.C.Van Geel
Tigridia bicolor Molseed
Tigridia catarinensis Cruden
Tigridia chiapensis Molseed ex Cruden
Tigridia chrysantha Cruden & S.J.Walker ex McVaugh
Tigridia dugesii S.Watson
Tigridia durangensis Molseed ex Cruden
Tigridia ehrenbergii (Schltdl.) Molseed
- Tigridia ehrenbergii subsp. ehrenbergii
- Tigridia ehrenbergii subsp. flaviglandifera Cruden
Tigridia estelae López-Ferr. & Espejo
Tigridia flammea (Lindl.) Ravenna in G.T.Prance & T.S.Elias
Tigridia galanthoides Molseed
Tigridia gracielae Aarón Rodr. & Ortiz-Cat.
Tigridia hallbergii Molseed
- Tigridia hallbergii subsp. hallbergii
- Tigridia hallbergii subsp. lloydii Cruden
Tigridia hintonii Molseed
Tigridia huajuapanensis Molseed ex Cruden
Tigridia huyanae (J.F.Macbr.) Ravenna
Tigridia illecebrosa Cruden
Tigridia immaculata (Herb.) Ravenna in G.T.Prance & T.S.Elias
Tigridia inusitata (Cruden) Ravenna in G.T.Prance & T.S.Elias.
Tigridia mariaetrinitatis Espejo & López-Ferr.
Tigridia martinezii Calderón
Tigridia matudae Molseed
Tigridia meleagris (Lindl.) G.Nicholson
Tigridia mexicana Molseed
- Tigridia mexicana subsp. lilacina Molseed
- Tigridia mexicana subsp. mexicana
- Tigridia mexicana subsp. passiflora Molseed
Tigridia minuta Ravenna.
Tigridia molseediana Ravenna
Tigridia mortonii Molseed
Tigridia multiflora (Baker) Ravenna
Tigridia orthantha (Lem.) Ravenna in G.T.Prance & T.S.Elias
Tigridia pavonia (L.f.) DC. in P.J.Redouté
Tigridia pearcei (Baker) Ravenna
Tigridia philippiana I.M.Johnst.
Tigridia potosina López-Ferr. & Espejo
Tigridia pugana Aarón Rodr. & Ortiz-Cat.
Tigridia pulchella B.L.Rob.
Tigridia purpusii Molseed
Tigridia purruchucana (Herb.) Ravenna
Tigridia raimondii Ravenna
Tigridia rzedowskiana Aarón Rodr. & Ortiz-Cat.
Tigridia seleriana (Loes.) Ravenna
Tigridia suarezii Aarón Rodr. & Ortiz-Cat.
Tigridia tepoztlana Ravenna
Tigridia van-houttei (Baker) Espejo & López-Ferr..
- Tigridia van-houttei subsp. roldanii Molseed
- Tigridia van-houttei subsp. van-houttei
Tigridia venusta Cruden
Tigridia violacea Schiede ex Schltdl.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Gatunek Tigridia pavonia uprawiany jest jako roślina ozdobna.
Bulwy tego rodzaju są jadalne. Po obróbce termicznej mają smak słodkich ziemniaków; surowe są nieprzyjemne i palące w smaku^[5].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew.. [dostęp 2010-05-03].
Crescent Bloom. [dostęp 2010-05-03].
Goldblatt P. i Manning John C.: The Iris Family: Natural History and Classification. Portland: Timber Press, 2008. ISBN 978-0-88192-897-6.
Rodríguez A. i Ortiz-Catedral L.. Tigridia gracielae (Tigridieae: Iridaceae), A New Species From Mexico. „Acta Botanica Mexicana”. 64, s. 31-36, 2003.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).
↑ Tigridia. [w:] Encyklopedia Gutenberga [on-line]. [dostęp 2014-03-19]. (pol.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-03].
↑ Plants For A Future. [dostęp 2010-05-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).

[3] Tigridia. [w:] Encyklopedia Gutenberga [on-line]. [dostęp 2014-03-19]. (pol.).

[4] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-03].

[5] Plants For A Future. [dostęp 2010-05-03].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]