25°20′42″S 131°02′10″E/-25,345000 131,036111Uluru
-crop.jpg) Widok na Uluru z lotu ptaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium | |
| Położenie | |
| Wysokość |
868 m n.p.m. |
| Wybitność |
348 m |
Położenie na mapie Terytorium Północnego  | |
Położenie na mapie Australii  | |
| 25°20′42″S 131°02′10″E/-25,345000 131,036111
| |
Uluru, Oolora (znana także pod nazwą ang. Ayers Rock oraz The Rock) – formacja skalna w centralnej części Australii, na Terytorium Północnym. Znajduje się w parku narodowym Uluru-Kata Tjuta, niedaleko miasteczka Yulara, 400 km na południowy zachód od Alice Springs. Liczy ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy monolit świata. Nie jest to jednak prawdą, gdyż monolit Mount Augustus jest ponaddwukrotnie większy. Ponadto wedle nowszych badań[1] Uluru wcale nie jest monolitem, lecz częścią większej formacji skalnej, do której należą również Kata Tjuta (Mount Olga) i Mount Conner. Jest przykładem twardzielca.
Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika Ernesta Gilesa w 1872 jako „zadziwiający kamyk” (ang. the remarkable pebble).
Zbudowane z prekambryjskich piaskowców (arkozy), zawierając różne minerały, Uluru wydaje się zmieniać kolory w zależności od padającego światła. Czerwonawy kolor skały powoduje tlenek żelaza(III) (Fe
2O
3) na jej powierzchni, co jest naturalne w wypadku skał zawierających wiele tlenków żelaza w swoim składzie, lecz w tym wypadku może być podkreślane przez gładką powierzchnię skały i warunki oświetlenia.
Jest to święte miejsce dla miejscowych Aborygenów, w jaskiniach u podnóża skały znajduje się wiele malowideł ściennych. Część miejsc z uwagi na ich sakralne znaczenie jest wyłączona od fotografowania. Miejsca te są wyraźnie oznaczone[2]. Nazwa „Ayers Rock” została nadana przez europejskich osadników na cześć premiera Australii Południowej, Henry'ego Ayersa. Tradycyjną aborygeńską nazwą jest „Uluru” i od lat 80. XX w. jest to oficjalna nazwa tej skały, choć bywa nadal nazywana „Ayers Rock”.
W 1985 rząd Australii oddał prawo własności Uluru miejscowym Aborygenom, plemieniu Anangu, które przekazało ją rządowi w 99-letnią dzierżawę[3]. W miejscu tym utworzono mający 1325 km² park narodowy Uluru-Kata Tjuta. Wjazd dla turystów na teren parku jest płatny (38 dolarów australijskich za osobę/trzydniowy karnet – stan na 2021[4]).
Dla plemienia Anangu wejście na skałę związane jest z ceremonią inicjacji[5]. Podejście jest bardzo strome, tym niemniej było dużą atrakcją turystyczną dla wielu tysięcy osób. Od lat 50. XX w. do 2017 r. odnotowano 36 zgonów związanych z wchodzeniem na Uluru (w tym 2 w XXI w.). Od chwili odzyskania Uluru przez Anangów, zwiedzający byli proszeni o zaniechania wchodzenia na górę. Liczba wspinaczy wśród zwiedzających park narodowy spadła z ok. 75% w latach 90. do kilkunastu procent w 2015 r. W roku 2017 podjęto decyzję o zamknięciu wejścia na górę dla turystów w dniu 26.10.2019. Było to spowodowane wieloma przypadkami niewłaściwego zachowywania się turystów[6]. Wspinanie się na skałę przyczyniało się również do zwiększenia erozji i dodatkowego zanieczyszczenia wody zbierającej się w skalnych wgłębieniach[7]. Ostatni turyści zdobyli szczyt 25 października[8].
Największą atrakcję dla turystów stanowi obserwowanie skały Uluru o zachodzie słońca lub o wschodzie słońca, kiedy z minuty na minutę zmienia ona swój kolor w zależności od oświetlenia. Do dobrego tonu należy otwarcie butelki szampana w momencie gdy słońce zachodzi i przestaje oświetlać skałę. Większość turystów przylatuje samolotami na położone w pobliżu skały lotnisko. W pobliżu jest też kompleks hoteli i kempingów oraz restauracji. Obowiązkowym punktem zwiedzania jest piesze okrążenie formacji (Uluru base walk[9]), możliwe jest także wypożyczenie rowerów lub też pokonanie trasy elektryczną hulajnogą. W pobliżu znajdują się parkingi, gdzie można zostawić auto, a także toalety, zadaszone miejsca do odpoczynku z ławkami oraz ujęcia z wodą pitną.
W odległości około 30 km znajduje się zespół skalny Kata Tjuta, którego wygląd z oddali przypomina leżącą kobietę.
Uluru znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Skała Uluru o zachodzie słońca
Rysunki aborygeńskie na skale Uluru w okolicy źródła
Tablica z prośbą o zaniechanie wspinania się (2015)
Położenie skały Uluru (Ayers Rock) na kontynencie
Uluru o świcie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uluru To You
- ↑ Photography, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Najpiękniejsze miejsca świata. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2008, s. 412. ISBN 978-83-7512-852-9.
- ↑ Uluru-Kata Tjuta park passes, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Bob McKercher. Rationalising inappropriate Behaviour at Contested Sites. „Journal of Sustainable Tourism”, s. 374, 2012-11-02. EBSCOhost. Web.
- ↑ Georgia Hitch, Nick Hose, Uluru climbs banned from October 2019 after unanimous board decision to 'close the playground', ABC, 2017 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
- ↑ Ann Tenbrunsel. The Reality and Myth of Sacred Issues in Negotiations. „Negotiation and Conflict Management Research”. 2.3 (2009), s. 14, 2012-11-02. EBSCOhost. Web..
- ↑ Thomas Duff, Celebrations mark the closure of Uluru climb as ban comes into effect, Mail Online, 28 października 2019 [dostęp 2020-01-09].
- ↑ Uluru base walk, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opis góry ze szczegółami i przekrojem geologicznym. archiwum.wiz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-08)]. (Wiedza i Życie)
- Zdjęcie satelitarne z Google Maps
- Ayers Rock, Uluru
- Galeria zdjęć eJournal
- Opis wizyty Uluru z 1991 roku. y2u.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-11)].
- Zdjęcia Uluru w “Terra Galleria"
- Uluru na peakware
- Kontrowersje wejścia na Uluru (angielski)