25°20′42″S 131°02′10″E/-25,345000 131,036111Uluru
| ||
-crop.jpg) Widok na Uluru z lotu ptaka | ||
| Państwo |  Australia
| |
| Terytorium |  Terytorium Północne
| |
| Położenie | Terytorium Północne | |
| Wysokość | 868 m n.p.m. | |
| Wybitność | 348 m | |
Położenie na mapie Terytorium Północnego  | ||
Położenie na mapie Australii  | ||
| 25°20′42″S 131°02′10″E/-25,345000 131,036111
| ||
Uluru, Oolora (znana także pod nazwą ang. Ayers Rock oraz The Rock) – formacja skalna w centralnej części Australii, na Terytorium Północnym. Znajduje się w parku narodowym Uluru-Kata Tjuta, niedaleko miasteczka Yulara, 400 km na południowy zachód od Alice Springs. Liczy ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy monolit świata. Nie jest to jednak prawdą, gdyż monolit Mount Augustus jest ponaddwukrotnie większy. Ponadto wedle nowszych badań[1] Uluru wcale nie jest monolitem, lecz częścią większej formacji skalnej, do której należą również Kata Tjuta (Mount Olga) i Mount Conner. Jest przykładem twardzielca.
Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika Ernesta Gilesa w 1872 jako „zadziwiający kamyk” (ang. the remarkable pebble).
Zbudowane z prekambryjskich piaskowców (arkozy), zawierając różne minerały, Uluru wydaje się zmieniać kolory w zależności od padającego światła. Czerwonawy kolor skały powoduje tlenek żelaza(III) na jej powierzchni, co jest naturalne w wypadku skał zawierających wiele tlenków żelaza w swoim składzie, lecz w tym wypadku może być podkreślane przez gładką powierzchnię skały i warunki oświetlenia.
Jest to święte miejsce dla miejscowych Aborygenów, w jaskiniach u podnóża skały znajduje się wiele malowideł ściennych. Część miejsc z uwagi na ich sakralne znaczenie jest wyłączona od fotografowania. Miejsca te są wyraźnie oznaczone[2]. Nazwa „Ayers Rock” została nadana przez europejskich osadników na cześć premiera Australii Południowej, Henry'ego Ayersa. Tradycyjną aborygeńską nazwą jest „Uluru” i od lat 80. XX w. jest to oficjalna nazwa tej skały, choć bywa nadal nazywana „Ayers Rock”.
W 1985 rząd Australii oddał prawo własności Uluru miejscowym aborygenom, plemieniu Anangu, które przekazało ją rządowi w 99-letnią dzierżawę[3]. W miejscu tym utworzono mający 1325 km² park narodowy Uluru-Kata Tjuta. Wjazd dla turystów na teren parku jest płatny (38 dolarów australijskich za osobę/trzydniowy karnet – stan na 2021[4]).
Park jest corocznie odwiedzany przez setki tysięcy turystów. Pomimo wyraźnej prośby rdzennych mieszkańców i tablicy proszącej o poszanowanie kultury i tradycji Aborygenów turyści wciąż mają możliwość wejścia na szczyt góry. Dla plemienia Anangu wejście na skałę związane jest ze świętymi ceremonią inicjacji[5]. W 1964 zainstalowano poręcz z łańcuchem. Samo podejście jest bardzo strome i wiele osób rezygnuje z wejścia już w drodze. Prawie każdego roku na Uluru ginie kilka osób w trakcie wchodzenia na nią, najczęściej na skutek poślizgnięcia lub na atak serca. Od lat 50. XX wieku odnotowano 36 zgonów związanych z wchodzeniem na Uluru[6]. W czasie australijskiego lata wchodzenie na skałę jest zabronione w godzinach od 10 do 16 ze względu na wysokie temperatury. Wspinanie się na skałę przyczynia się również do zwiększenia erozji i dodatkowego zanieczyszczenia wody zbierającej się w skalnych wgłębieniach[7].
Największą atrakcję dla turystów stanowi obserwowanie skały Uluru o zachodzie słońca lub o wschodzie słońca kiedy z minuty na minutę zmienia ona swój kolor w zależności od oświetlenia. Turyści gromadzą się na miejscach widokowych gdzie przez parę godzin piknikują. Do dobrego tonu należy otwarcie butelki szampana w momencie gdy słońce zachodzi i przestaje oświetlać skałę. Większość turystów przylatuje samolotami na położone w pobliżu skały lotnisko, ogląda Uluru o zachodzie i wschodzie słońca. W pobliżu jest też kompleks hoteli i kempingów oraz restauracji. Obowiązkowym punktem zwiedzania jest piesze okrążenie formacji (Uluru base walk[8]), możliwe jest także wypożyczenie rowerów lub też pokonanie trasy elektryczną hulajnogą. W pobliżu znajdują się parkingi gdzie można zostawić auto, a także toalety, zadaszone miejsca do odpoczynku z ławkami oraz ujęcia z wodą pitną.
Dla Anangu Uluru jest świętym miejscem i woleliby oni, aby turyści nie wchodzili na górę. 26 października 2019 r. wszedł w życie zakaz wspinaczki na górę. Ostatni turyści zdobyli szczyt 25 października[9], jeden dzień przed zamknięciem na stałe góry Uluru dla zwiedzających. Zakaz został ustanowiony w 34. rocznicę powrotu monolitu do pierwotnych właścicieli[6].
W odległości około 30 km znajduje się zespół skalny Kata Tjuta, którego wygląd z oddali przypomina leżącą kobietę.
Uluru znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Skała Uluru o zachodzie słońca
Rysunki aborygeńskie na skale Uluru w okolicy źródła
Tablica ostrzegawcza przed początkiem szlaku
Położenie skały Uluru (Ayers Rock) na kontynencie
Uluru o świcie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uluru To You
- ↑ Photography, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Najpiękniejsze miejsca świata. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2008, s. 412. ISBN 978-83-7512-852-9.
- ↑ Uluru-Kata Tjuta park passes, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Bob McKercher. Rationalising inappropriate Behaviour at Contested Sites. „Journal of Sustainable Tourism”, s. 374, 2012-11-02. EBSCOhost. Web.
- ↑ a b Georgia Hitch, Nick Hose: Uluru climbs banned from October 2019 after unanimous board decision to 'close the playground' (ang.). ABC, 2017. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ Ann Tenbrunsel. The Reality and Myth of Sacred Issues in Negotiations. „Negotiation and Conflict Management Research”. 2.3 (2009), s. 14, 2012-11-02. EBSCOhost. Web..
- ↑ Uluru base walk, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Thomas Duff, Celebrations mark the closure of Uluru climb as ban comes into effect, Mail Online, 28 października 2019 [dostęp 2020-01-09].