Przejdź do zawartości

Jaskier skąpopręcikowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jaskier skąpopręcikowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Podrodzaj

włosienicznik

Gatunek

jaskier skąpopręcikowy

Nazwa systematyczna
Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill.
Hist. Pl. Dauphiné 1: 335 1786
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Jaskier skąpopręcikowy, włosienicznik skąpopręcikowy[5] (Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Występuje w Europie, Azji, północnej Afryce i Ameryce Północnej[6]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na obszarze całego kraju[7]. Jest rośliną wodną, w Polsce objętą ochroną.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Łodyga
Dorasta do 1 m długości.
Liście
Wszystkie liście są podwodne z ogonkiem długości 2,5–4 cm, sztywne, owalne w zarysie, pocięte nitkowato, o odcinkach wszechstronnie skierowanych, po wyjęciu z wody nieskupiające się pędzlowato. Przylistki zrośnięte z ogonkami co najmniej do ⅔ swej długości[8].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo na szypułkach dorastających w okresie owocowania do 5 cm długości. Kielich o 5 nietrwałych działkach długości 2,5–3 mm. Płatki korony szerokojajowate. Pręcików 10–20, dłuższych od słupków. Miodnik w postaci jajowatego dołka. Dno kwiatowe pokryte szczecinkami. Słupki liczne, owłosione[9][8].
Owoc
Niełupki długości około 1,5 mm[8], pokryte na grzbiecie licznymi szczecinkami.

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna lub bylina, hydrofit. Kwitnie od maja do sierpnia lub września[10][8].

Rośnie w wodach stojących oraz w wolno płynących wodach mniejszych rzek[8]. Gatunek charakterystyczny związku Ranunculion fluitantis oraz zespołu Ranunculetum fluitantis[10].

Systematyka i zmienność

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek klasyfikowany w nowszych ujęciach systematycznych do rodzaju jaskier Ranunculus z nazwą naukową Ranunculus trichophyllus Chaix ex Vill.[3] W starszym ujęciu, dla którego utrwaliła się nazwa polska włosienicznik skąpopręcikowy, zaliczany był do rodzaju włosienicznik Batrachium z nazwą naukową Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch[5].

Włosienicznik skąpopręcikowy tworzy mieszańce z innymi gatunkami zaliczanymi z rodzaju jaskier i podrodzaju włosienicznik[8].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową[11]. W latach 2004–2014 gatunek podlegał ochronie ścisłej[12]. Źródłem zagrożenia może być zanieczyszczenie wód[8]. Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-01-26] (ang.).
  3. a b Ranunculus trichophyllus Chaix. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-02].
  4. Ranunculus trichophyllus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 147, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. Ranunculus trichophyllus. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. [dostęp 2014-01-26]. (ang.).
  7. Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  8. a b c d e f g Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 89, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
  9. W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
  10. a b W. Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13520-4.
  11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
  12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
  13. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.