Wiatrak holenderski w Palczewie

Wiatrak w Palczewie

nr rej. 38 z 17.02.1956
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Palczewo
Typ budynku	wiatrak holenderski
Powierzchnia użytkowa	403 m²
Ukończenie budowy	około 1800
Położenie na mapie gminy Ostaszewo Palczewo, wiatrak
Położenie na mapie Polski Palczewo, wiatrak
Położenie na mapie województwa pomorskiego Palczewo, wiatrak
Położenie na mapie powiatu nowodworskiego Palczewo, wiatrak
54°10′06,2″N 18°52′21,9″E

Wiatrak holenderski w Palczewie – zabytkowy drewniano–murowany wiatrak holenderski znajdujący się w Palczewie, zbudowany w 1800.

Jest to obecnie jedyny zachowany na Żuławach wiatrak przemiałowy typu „holender”. W 1956 obiekt wpisano do rejestru zabytków.

Opis

Zbudowany został na przełomie XVIII i XIX w. we wschodniej części wsi Palczewo jako młyn wiatrowy do mielenia zboża. Już przed drugą wojną światową został uznany za zabytek techniki. Po wojnie znacjonalizowany, był użytkowany do 1958. W latach 1960. został przekazany w prywatne ręce, bo gmina nie miała pieniędzy na remont. Wiatrak był przez ten czas stopniowo odrestaurowywany, głównie zabezpieczany od zewnątrz. Został m.in. uzupełniony i zakonserwowany drewniany gont, którym pokryta jest wieża. Nikt nie podjął się odrestaurowania skrzydeł. W listopadzie 2015 został wystawiony na sprzedaż. Obecnie obiekt jest atrakcją turystyczną i świadectwem „wiatrakowej” przeszłości Żuław Wiślanych.

Budowla wzniesiona została na wale ziemnym z charakterystycznym przejazdem pod budynkiem. Wiatrak jest typu holenderskiego (budynek jest stały i mocno posadowiony, a obraca się jedynie dach). Posiada konstrukcję drewniano-ceglaną. Dolna część korpusu oparta na planie regularnego ośmioboku zbudowana z cegły. Powyżej drewniane ściany konstrukcji szkieletowej. Zwężająca się ku górze wieża budowli składa się z pięciu kondygnacji i poddasza. Pomiędzy murowanymi a drewnianymi ścianami galeryjka ułatwiająca kiedyś młynarzowi pracę przy skrzydłach. Drewniane ściany i obły dach kryte gontem. Jedna para skrzydeł pracowała w systemie żaglowo–płachtowym, a druga w systemie żaluzjowym, w którym młynarz mógł dokonywać regulacji wypełnienia skrzydła z wnętrza budynku. Na dachu wiatraka zamontowana była turbinka wiatrowa, która za pomocą drewnianych przekładni zębatych samoczynnie regulowała ustawienie czapy i dużych skrzydeł w stosunku do zmian kierunku wiatru.

W środku zachowały się elementy oryginalnego wyposażenia młynarskiego, zlokalizowane na sześciu kondygnacjach. W przejezdnym parterze o powierzchni 93 m² znajdowały się pomieszczenia magazynowe. Jednoprzestrzenne wnętrza każdej kondygnacji mają następujące powierzchnie: I piętro – 75, II piętro – 62, III piętro – 46, IV piętro – 36, V piętro – 36 m².

Galeria

• 
  Widok ogólny
• 
  Elewacja frontowa
• 
  Widok z lotu ptaka
• 
  Widok z oddali
• 
  Widok na elementy techniczne