Przejdź do zawartości

Wiatrak holenderski w Palczewie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MalarzBOT (dyskusja | edycje) o 20:38, 28 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Wiatrak w Palczewie
Symbol zabytku nr rej. 38 z 17.02.1956[1]
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Palczewo

Typ budynku

wiatrak holenderski

Powierzchnia użytkowa

403

Ukończenie budowy

około 1800

Położenie na mapie gminy Ostaszewo
Mapa konturowa gminy Ostaszewo, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Palczewo, wiatrak”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Palczewo, wiatrak”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Palczewo, wiatrak”
Położenie na mapie powiatu nowodworskiego
Mapa konturowa powiatu nowodworskiego, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Palczewo, wiatrak”
Ziemia54°10′06,2″N 18°52′21,9″E/54,168389 18,872750
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiatrak holenderski w Palczewie – zabytkowy drewniano–murowany wiatrak holenderski znajdujący się w Palczewie, zbudowany w 1800.

Jest to obecnie jedyny zachowany na Żuławach wiatrak przemiałowy typu „holender”. W 1956 obiekt wpisano do rejestru zabytków.

Opis

Zbudowany został na przełomie XVIII i XIX w. we wschodniej części wsi Palczewo jako młyn wiatrowy do mielenia zboża. Już przed drugą wojną światową został uznany za zabytek techniki. Po wojnie znacjonalizowany, był użytkowany do 1958[2]. W latach 1960. został przekazany w prywatne ręce, bo gmina nie miała pieniędzy na remont[3][4]. Wiatrak był przez ten czas stopniowo odrestaurowywany, głównie zabezpieczany od zewnątrz. Został m.in. uzupełniony i zakonserwowany drewniany gont, którym pokryta jest wieża. Nikt nie podjął się odrestaurowania skrzydeł. W listopadzie 2015 został wystawiony na sprzedaż. Obecnie obiekt jest atrakcją turystyczną i świadectwem „wiatrakowej” przeszłości Żuław Wiślanych[4].

Budowla wzniesiona została na wale ziemnym z charakterystycznym przejazdem pod budynkiem. Wiatrak jest typu holenderskiego (budynek jest stały i mocno posadowiony, a obraca się jedynie dach). Posiada konstrukcję drewniano-ceglaną. Dolna część korpusu oparta na planie regularnego ośmioboku zbudowana z cegły. Powyżej drewniane ściany konstrukcji szkieletowej. Zwężająca się ku górze wieża budowli składa się z pięciu kondygnacji i poddasza. Pomiędzy murowanymi a drewnianymi ścianami galeryjka ułatwiająca kiedyś młynarzowi pracę przy skrzydłach. Drewniane ściany i obły dach kryte gontem. Jedna para skrzydeł pracowała w systemie żaglowo–płachtowym, a druga w systemie żaluzjowym, w którym młynarz mógł dokonywać regulacji wypełnienia skrzydła z wnętrza budynku. Na dachu wiatraka zamontowana była turbinka wiatrowa, która za pomocą drewnianych przekładni zębatych samoczynnie regulowała ustawienie czapy i dużych skrzydeł w stosunku do zmian kierunku wiatru[2].

W środku zachowały się elementy oryginalnego wyposażenia młynarskiego, zlokalizowane na sześciu kondygnacjach. W przejezdnym parterze o powierzchni 93 m² znajdowały się pomieszczenia magazynowe. Jednoprzestrzenne wnętrza każdej kondygnacji mają następujące powierzchnie: I piętro – 75, II piętro – 62, III piętro – 46, IV piętro – 36, V piętro – 36 m²[4].

Galeria

  • Widok ogólny
    Widok ogólny
  • Elewacja frontowa
    Elewacja frontowa
  • Widok z lotu ptaka
    Widok z lotu ptaka

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2018-01-26].
  2. ↑ a b Model wiatraka z Palczewa. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, strona internetowa. [dostęp 2018-01-26].
  3. ↑ Wiatrak w Palczewie. Pętla Żuławska, strona internetowa. [dostęp 2018-01-26].
  4. ↑ a b c Anna Dobiegała, Zabytkowy wiatrak na Żuławach na sprzedaż. Gazeta Wyborcza–Trójmiasto. [dostęp 2018-01-26].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiatrak_holenderski_w_Palczewie&oldid=52614803”