Wiecznik kulisty

Wiecznik kulisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	wiecznik
Gatunek	wiecznik kulisty
	Nazwa systematyczna
	Gomphrena globosa L.; Sp. Pl. 224 1753. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiecznik kulisty^[4]^[5], gomfrena kulista^[6] (Gomphrena globosa L.) – gatunek rośliny należący do rodziny szarłatowatych. Pochodzi z suchych obszarów w strefie międzyzwrotnikowej Ameryki. W uprawie ogrodowej w całej strefie tropikalnej. W wielu miejscach występuje także jako gatunek zdziczały, np. w tropikalnej Azji^[7].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna osiągająca 15–60 cm wysokości. Łodyga sztywna, wzniesiona i rozgałęziona, cała krótko i szorstko owłosiona^[7], niekiedy czerwono nabiegła^[6].
Liście: Ulistnienie nakrzyżległe. Liście na ogonkach długości 1–1,5 cm pokrytych długimi, szarymi włoskami. Blaszka liściowa do 13 cm długości, jajowata do podługowatej, tępo zakończona lub zaostrzona, w nasadzie stopniowo zwężająca się. Okryta włoskami białymi^[6]^[7].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe, kuliste główki do 2,5 cm średnicy, różowe lub czerwone, wyjątkowo białe. Podsadki dwie, naprzeciwległe, o długości do 1,5 cm, czerwone z wierzchołkiem ząbkowanym, szaro owłosione. Przysadki purpurowe, trójkątnie jajowate o długości nieco ponad 1 cm. Okwiat 5-krotny, do 6 mm, żółtawy, od zewnątrz gęsto, biało owłosiony. Pręciki połączone w rurkę, wewnątrz której znajduje się krótszy od pręcików słupek, rozwidlony na szczycie i zakończony dwoma znamionami^[6]^[7].
Owoc: Okrągława i czerwonawa niełupka o średnicy 1,5-2,5 mm, zawierająca nerkowate nasiona^[6]^[7].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Zakwita w kilka tygodni po zasianiu. Występuje w miejscach ruderalnych oraz jako chwast na polach, w ogrodach i ugorach. Wymaga gleb suchych i żyznych.

Zastosowanie

Uprawiana jako roślina ozdobna w ogrodach tropikalnych, w klimacie umiarkowanym jako letnia roślina rabatowa. Uzyskano wiele kultywarów o kwiatach barwy białej, pomarańczowej i fioletowej.
Jako że kwiatostany zachowują kształt i barwę nawet po wysuszeniu, cieszą się popularnością w bukieciarstwie, w Polinezji używane są do sporządzania tradycyjnych girland lei, a w Nepalu do girland.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-03] (ang.).
↑ Gomphrena globosa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-03-01].
↑ Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 975. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 92. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 212. ISBN 83-7311-378-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gomphrena globosa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-04]. (ang.).

Bibliografia

Jens G.J.G. Rohwer Jens G.J.G., Atlas roślin tropikalnych, MałgorzataM. Świdzińska (tłum.), Warszawa: Horyzont, 2002, ISBN 83-7311-378-9, OCLC 68634821 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-03] (ang.).

[3] Gomphrena globosa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-03-01].

[slownik-4] Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 975. ISBN 83-214-1305-6.

[gawrys-5] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 92. ISBN 978-83-925110-5-2.

[rohwer-6] Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 212. ISBN 83-7311-378-9.

[china-7] Gomphrena globosa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]