Wstęga orderowa

Insygnia Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski na wielkiej wstędze

Wąskie wstążeczki (szer. 4 mm) Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, przeznaczone do przypinania do marynarki lub stroju wieczorowego

Wstęga orderowa – pasek materiału, na którym nosi się insygnia orderowe. Kolory wstęgi są zdefiniowane prawem dla każdego odznaczenia. Sama wstęga miewa różne kształty i rozmiary, w zależności od rodzaju odznaczenia, jego klasy, danej tradycji wiązania lub noszenia odznaczeń.

Na ogół rozróżnia się następujące typy wstęg orderowych:

• Wielka wstęga, przynależna do najwyższej klasy orderu, szeroka szarfa noszona przez ramię, najczęściej lewe, czasem prawe, niemal zawsze w towarzystwie gwiazdy orderowej. Odznaczenie jest do niej przymocowane u dołu, zatem noszone przy boku.
• Wstęga, przynależna do kolejnej lub kolejnych klas, szerokości na ogół ok. 4–5 cm, pozwala nosić odznaczenie na szyi (na stroju damskim ordery nosi się na wstędze upiętej w kokardę, na lewej piersi, powyżej odznaczeń zawieszonych na wstążkach). W większości systemów klas orderowych odpowiada to klasie komandora.
• Wstążka, przynależna do najniższych klas, szerokości na ogół ok. 4 cm, pozwala zawiesić odznaczenie na lewej piersi. Wstążka bywa układana w różny sposób, wedle różnych tradycji (patrz niżej). Jeśli występuje w kilku klasach, to bywa oznaczona również rozetką lub okuciem dla rozróżnienia klas, ilości nadań itp.

Pochodnymi od wstęg są miniatury odznaczeń w postaci miniaturek orderowych, wojskowych baretek, cywilnych samodzielnych rozetek (ew. umieszczonych na galonikach) lub cienkich (o szerokości 4 mm) wstążeczkek noszonych w klapie marynarki lub stroju wieczorowego.

Przykłady wstęgi „damskiej” i „męskiej”:

• 
  Justyna Kowalczyk odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
• 
  Adam Małysz odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Przykłady wiązań wstążki:

• 
  Order św. Sylwestra – wstążka prostokątna wiązana na modę francuską
• 
  Order Krzyża Ziemi Maryjnej – wstążka prostokątna wiązana na modę anglosaską
• 
  Order Jerzego Czarnego – wstążka trójkątna wiązana na modę austriacką, vel słowiańską
• 
  Order Sławy – wstążka pięciokątna wiązana na modę rosyjską
• 
  Order św. Włodzimierza – wstążka pięciokątna z kokardą wiązana na modę rosyjską
• 
  Order Elżbiety – wstęga wiązana w podwójną kokardę
• 
  Order św. Elżbiety – wstęga motylkowa
• 
  Medal za Długoletnią Służbę w Wehrmachcie – wstążka łukowa podkładana pod insygnium na modę niemiecką
• 
  Krzyż Żołnierzy Polskich z Ameryki – wstążka wplatana w ramiona krzyża od spodu

Bibliografia

• Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705 – 1990. Tom I. Zielona Góra: Wyd. Kanion, 1992, s. 17-19
• Vaclav Mericka: Orders and Decorations. Praga: Svoboda, 1969, s. 23-26 (ang.)