Xantholinus distans
| Xantholinus distans | |||
| Mulsant et Rey, 1853 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Xantholinus (Helicophallus) | ||
| Gatunek |
Xantholinus (Helicophallus) distans | ||
| Synonimy | |||
| |||
Xantholinus distans – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje zachodnią i środkową część Europy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten opisany został po raz pierwszy w 1853 roku przez Étienne'a Mulsanta i Claudiusa Reya jako odmiana wydłużaka borowego. Jako miejsce typowe wskazano Monts du Lyonnais we Francji[1][2]. Do rangi odrębnego gatunku wyniósł go w 1857 roku Gustav Kraatz[2]. Dzieli się go na dwa podgatunki[2][3]:
- Xantholinus distans distans Mulsant & Rey, 1853
- Xantholinus distans schuleri Coiffait, 1958
Ten drugi opisany został w 1958 roku przez Henriego Coiffaita na łamach „Revue Française d'Entomologie”. Jako miejsce typowe wskazano Champ du Feu w Wogezach[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wąskim, silnie wydłużonym ciele długości od 7,5 do 8,5 mm. Głowa jest owalna w zarysie, delikatnie punktowana, poprzecznie mikrorzeźbiona, ubarwiona czarnobrunatnie z czerwonobrunatnymi czułkami i głaszczkami. Przedplecze u podgatunku nominatywnego bywa od jasno- do ciemnobrunatnego, u X. d. schuleri zaś jest czerwonawe, czasem z ciemniejszym przodem. Jego powierzchnia pozbawiona jest mikrorzeźby, występują na niej natomiast grzbietowe szeregi liczące od 10 do 14 punktów oraz liczne punkty rozmieszczone bezładnie na boki od tych szeregów. Pokrywy u X. d. distans są od jasno- do ciemnobrunatnych, u X. d. schuleri zaś czerwonawe. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone. Odnóża są krępe, ubarwione żółtoczerwono, o kolczastych goleniach. U X. d. distans odwłok jest cały czarnobrunatny, u X. d. schuleri natomiast ma zaczerwienione krawędzie tylne tergitów piątego i szóstego. Genitalia samca odznaczają się edeagusem o zwiniętym w podwójną lub potrójną spiralkę endofallusie[5].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten bytuje na pobrzeżach wód i w okolicach starych drzew. Zasiedla ściółkę[5].
Gatunek zachodniopalearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Mołdawii i Rumunii[6]. Podgatunek X. d. schuleri podawany jest z Francji, Luksemburga, Holandii i Niemiec[7].
Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ E. Mulsant, C. Rey. Description de quelques Coléoptères nouveaux ou peu connus, de la tribu des Brachélytres. „Annales de la Société linnéenne de Lyon, (n.s.)”. 1, s. 22–72, 1853.
- ↑ a b c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
- ↑ Xantholinus (Helicophallus) distans Mulsant & Rey, 1853. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].
- ↑ Henri Coiffait. Notes sur divers Xantholinites. Description de trois nouvelles espèces européennes. „Revue française d'entomologie”. 25 (1), s. 19–25, 1958.
- ↑ a b Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
- ↑ Xantholinus (Helicophallus) distans subsp. distans Mulsant & Rey, 1853. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].
- ↑ Xantholinus (Helicophallus) distans subsp. schuleri Coiffait, 1958. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.