Xerocomellus

Suchogrzybek

Xerocomellus chrysenteron
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	borowikowate
Rodzaj	suchogrzybek
Nazwa systematyczna
Xerocomellus Šutara Česká Mycol. 60(1): 44 (2008)
Typ nomenklatoryczny
Xerocomellus chrysenteron (Bull.) Šutara

Xerocomellus porosporus

Xerocomellus pruinatus

Xerocomellus Šutara (suchogrzybek) – rodzaj grzybów wielkoowocnikowych należący do rodziny borowikowatych (Boletaceae), którego gatunkiem typowym jest Xerocomellus chrysenteron. Do tego rodzaju należą m.in. gatunki wcześniej klasyfikowane jako podgrzybki (Xerocomus).

W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy suchogrzybek.

Charakterystyka

Grzyby z rodzaju Xerocomellus to organizmy ektomikoryzowe, których partnerami są drzewa liściaste i iglaste. Wytwarzają owocniki naziemne, złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz matowy, suchy, nigdy lepki (nawet zawilgocony), u młodych owocników gładki lub zamszowy. U części gatunków na starszych owocnikach spękany. Skórka kapelusza (pileipellis) u młodych owocników zbudowana jest z charakterystycznych, palisadowych komórek. Hymenofor rurkowaty. Rurki nie dłuższe niż 14 mm, prawie przylegające do trzonu lub lekko wgłębione wokół niego i zbiegające, jasnożółte do zielono-oliwkowych. Pory stosunkowo duże, ok. 1–2,5 mm, barwy rurek. Zarówno rurki, pory, jak i miąższ w większości wypadków niebieszczejące lub zieleniejące pod wpływem ucisku lub uszkodzenia. Trzon gładki lub podłużnie pasmowany, sporadycznie u pewnych odmian siatkowany, smuklejszy niż u borowików (Boletus). Zarodniki gładkie lub wzdłużnie prążkowane.

Systematyka

Uwagi taksonomiczne

Rodzaj Xerocomellus został wyodrębniony przez Josefa Šutarę w artykule „Xerocomus s.l. in the light of the present state of knowledge” opublikowanym w Czech Mycology z 2008 r.:

Xerocomellus Šutara gen. nov.

   (MycoBank MB511890)

   Carposomata pileata, stipitata, parva vel mediocriter magna. Superficies pilei sicca, nec viscida nec adhearens, initio glabra, velutina vel pruinosa, postea interdum subtomentosa, saepe rimoso-areolata. Pileipellis e palisadodermide formata. Hyphae palisadodermidis saepe incrustatae. Tubuli subadnati vel aliquantum depressi juxta stipitem et frequenter dente decurrentes, iuventute flavi, deinde olivaceo-flavi vel viridi-olivacei. Pori concolores, in vetustate angulati et satis magni (circa 1–2,5 mm). Tubuli et pori tactu plus minusve caerulescentes vel virescentes, raro fere immutabili. Structura tramae hymenophori inter typum boletoideum et phylloporoideum intermedia; strata lateralia tenuiter gelatinosa cum hyphis mutuo non contiguis. Sporae boletoideae, subfusoideae vel fusoideoellipsoideae, interdum truncatae, laeves vel longitudinaliter striatae. Pulvis sporarum olivaceobrunneus. Stipes gracilior et minus carnosus quam in genere Boletus, superficies stipitis subtiliter granulosa. Pars magna superficiei stipitis caulohymenio cum basidiis fertilibus obducta. Stratum laterale stipitis nullum vel deminutum, maxime 30(–40) μm crassum. Tomentum basalis et mycelium albidum, flavo-albidum, pallide griseollo-flavum vel sordide flavum. Carne flava, pallide flavida vel albida, interdum intra stipitem partim rubeolla vel rubro-vinosa et intra basem brunneolla, aurantiaca vel carotino-rubra, fracta plusminusve cyanescens, raro fere immutabilis. Fibulae in carposomate nullae.

   Genus Xerocomellus differt: – a genere Xerocomus s. str. sporis laevibus vel striatis, structura tramae hymenophori non phylloporoidea, sed inter typum boletoideum et phylloporoideum intermedia cum hyphis stratis lateralibus mutuo non contiguis, pileipelle e palisadodermide formata atque strato laterali stipitis nullo vel valde tenui, – a genere Boletus habito dissimili, pileipelle e palisadodermide formata, nec viscida nec adhaerens, poris maioribus, trama hymenophori minus gelatinosa atque strato laterali stipitis nullo vel alio, – a genere Pseudoboletus superficie stipitis caulohymenio cum basidiis fertilibus obducta, modo nutrimenti non-parasitico, pileipelle e palisadodermide formata atque ontogenese carposomatum gymnocarpa.

   Typus: Boletus chrysenteron Bulliard

Przeniósł on do tego rodzaju 9 gatunków zaliczanych wcześniej do podgrzybków (Xerocomus) lub borowików (Boletus). Powodem tego były zarówno wyniki jego własnych mikroskopowych badań porównawczych, jak i wcześniejszych, filogenetycznych, prowadzonych m.in. przez Manfreda Bindera i Davida Hibbetta. W 2011 Wolfgang Klofac w artykule „Rotfußröhrlinge (Gattung Xerocomellus) in aktueller Sicht” opublikowanym w Österreichische Zeitschrift für Pilzkunde przeniósł kolejne trzy gatunki do tego rodzaju.

Gatunki

• Xerocomellus chrysenteron (Bull.) Šutara 2008 – suchogrzybek złotopory
• Xerocomellus cisalpinus (Simonini et al.) Klofac 2011 – suchogrzybek zmienny
• Xerocomellus dryophilus (Thiers) N. Siegel, C.F. Schwarz & J.L. Frank 2014
• Xerocomellus fennicus (Harmaja) Šutara (2008) – suchogrzybek jaskrawy
• Xerocomellus marekii (Šutara & Skála) Šutara 2008
• Xerocomellus porosporus (G. Moreno & Bon) Šutara 2008 – suchogrzybek obciętozarodnikowy
• Xerocomellus pruinatus (Fr.) Šutara (2008) – suchogrzybek oprószony
• Xerocomellus ripariellus (Redeuilh) Šutara (2008) – suchogrzybek przybrzeżny
• Xerocomellus truncatus (Singer, Snell & E.A. Dick) Klofac 2011
• Xerocomellus zelleri (Murrill) Klofac (2011)

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie.