Boletus
| ||
 Borowik szlachetny (Boletus edulis) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | borowikowce | |
| Rodzina | borowikowate | |
| Rodzaj | borowik | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Boletus L. Sp. pl.: 117 (1753) | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Boletus edulis Bull. | ||
Boletus L. (borowik) – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej: Ceriomyces Murrill, Dictyopus Quél., Oedipus Bataille, Suillus P. Micheli ex Adans., Suillus Haller ex Kuntze, Suillus P. Micheli Tubiporus P. Karst., Xerocomopsis Reichert[2].
Naukową nazwę rodzajowi nadał Karol Linneusz w 1753 r., polską nazwę do literatury mykologicznej wprowadziła Alina Skirgiełło i in. w 1939 r, wcześniej rodzaj ten opisywany był pod nazwami huba lub grzyb[3].
W wyniku najnowszych badań filogenetycznych nastąpiły duże zmiany w taksonomii zaliczanych do niego gatunków[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Grzyby kapeluszowe naziemne o zazwyczaj dość dużym owocniku. Kapelusz półkulisty, u starszych okazów poduchowaty, mięsisty, o suchej powierzchni (tylko u niektórych gatunków mazistej). Hymenofor rurkowaty, rurki i pory u młodych okazów białe, żółte lub pomarańczowe, u niektórych gatunków na starość stają się żółtozielone. Trzon zazwyczaj masywny i często zgrubiały u podstawy, zawsze bez pierścienia. Wysyp zarodników oliwkowobrązowy, zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do wrzecionowatego. U niektórych gatunków miąższ zmienia kolor po uszkodzeniu[5][6].
.JPG) Podgrzybek żeberkowany (Boletus badius) |
 Borowik usiatkowany (Boletus reticulatus) |
 Borowik sosnowy (Boletus pinophilus) |
 Podgrzybek zajączek (Boletus subtomentosus) |
 Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus) |
Gatunki występujące w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- Boletus aereus Bull. 1789 – borowik ciemnobrązowy
- Boletus edulis Bull. 1782 – borowik szlachetny
- Boletus ferrugineus Schaeff. 1762 – tzw. podgrzybek żeberkowany
- Boletus pinophilus Pilát & Dermek 1973 – borowik sosnowy
- Boletus reticulatus Schaeff. 1774 – borowik usiatkowany
- Boletus subtomentosus L. 1753 – tzw. podgrzybek zajączek
W ostatnich latach przeprowadzono badania genetyczne w zakresie licznych gatunków rodzaju Boletus. Skutkuje to dużymi zmianami w systematyce tego rodzaju: Do rodzaju Boletus włączone zostały niektóre gatunki dawniej zaliczane do rodzaju Xerocomus (podgrzybek), wiele natomiast gatunków dawniej zaliczanych do rodzaju Boletus zostało przeniesione do innych rodzajów, ich nazwa polska stała się więc niespójna z nową nazwą naukową. Wśród gatunków występujących w Polsce są to[4]:
- tzw. borowik blednący Butyriboletus fechtneri (Velen.) Arora & J.L. Frank 2014
- tzw. borowik ceglastopory Sutorius luridiformis (Rostk.) G. Wu & Zhu L. Yang 2016
- tzw. borowik gładkotrzonowy Suillellus queletii (Schulzer) Vizzini, Simonini & Gelardi 2014
- tzw. borowik klinowotrzonowy Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini 2014
- tzw. borowik korzeniasty Caloboletus radicans (Pers.) Vizzini 2014
- tzw. borowik kruchy Hemileccinum impolitum (Fr.) Šutara 2008
- tzw. borowik królewski Butyriboletus regius (Krombh.) Arora & J.L. Frank 2014
- tzw. borowik ponury Suillellus luridus (Schaeff.) Murrill 1909
- tzw. borowik purpurowy Suillellus rhodoxanthus (Krombh.) Blanco-Dios 2025
- tzw. borowik szatański Rubroboletus satanas (Lenz) Kuan Zhao & Zhu L. Yang 2014
- tzw. borowik żonkilowy Sutorius junquilleus (Quél.) G. Wu & Zhu L. Yang 2016
- tzw. borowik żółtobrązowy Butyriboletus appendiculatus (Schaeff.) D. Arora & J.L. Frank 2014
- tzw. borowik żółtopory Caloboletus calopus (Pers.) Vizzini 2014
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyby mikoryzowe[3]. Żyją w symbiozie z różnymi gatunkami drzew, głównie liściastych. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne. Tylko nieliczne (np. borowik szatański) są trujące. Wiele gatunków wskutek zmian środowiska stało się rzadkich i są prawnie chronione[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2015-10-24].
- ↑ Species Fungorum (synonimy) (ang.). [dostęp 2015-10-25].
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Species Fungorum (gatunki) (ang.). [dostęp 2015-10-25].
- ↑ a b Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
