Boletus
 Borowik szlachetny (Boletus edulis) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
borowik |
| Nazwa systematyczna | |
| Boletus L. Sp. pl.: 117 (1753) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Boletus edulis Bull. | |
Boletus L. (borowik) – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej: Ceriomyces Murrill, Dictyopus Quél., Oedipus Bataille, Suillus P. Micheli ex Adans., Suillus Haller ex Kuntze, Suillus P. Micheli Tubiporus P. Karst., Xerocomopsis Reichert[2].
Naukową nazwę rodzajowi nadał Karol Linneusz w 1753 r., polską nazwę do literatury mykologicznej wprowadziła Alina Skirgiełło i in. w 1939 r, wcześniej rodzaj ten opisywany był pod nazwami huba lub grzyb[3].
W wyniku najnowszych badań filogenetycznych nastąpiły duże zmiany w taksonomii zaliczanych do niego gatunków[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Grzyby kapeluszowe naziemne o zazwyczaj dość dużym owocniku. Kapelusz półkulisty, u starszych okazów poduchowaty, mięsisty, o suchej powierzchni (tylko u niektórych gatunków mazistej). Hymenofor rurkowaty, rurki i pory u młodych okazów białe, żółte lub pomarańczowe, u niektórych gatunków na starość stają się żółtozielone. Trzon zazwyczaj masywny i często zgrubiały u podstawy, zawsze bez pierścienia. Wysyp zarodników oliwkowobrązowy, zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do wrzecionowatego[5][6].
Gatunki występujące w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- Boletus aereus Bull. 1789 – borowik ciemnobrązowy
- Boletus edulis Bull. 1782 – borowik szlachetny
- Boletus pinophilus Pilát & Dermek 1973 – borowik sosnowy
- Boletus reticulatus Schaeff. 1774 – borowik usiatkowany
W ostatnich latach przeprowadzono badania genetyczne w zakresie licznych gatunków rodzaju Boletus. Skutkuje to dużymi zmianami w systematyce tego rodzaju: wiele gatunków dawniej zaliczanych do rodzaju Boletus zostało przeniesione do innych rodzajów, ich nazwa polska stała się więc niespójna z nową nazwą naukową. Wśród gatunków występujących w Polsce są to[2]:
- gorzkoborowik żółtopory Caloboletus calopus (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik żółtopory)
- gorzkoborowik korzeniasty Caloboletus radicans (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik korzeniasty)
- krasnoborowik ceglastopory Sutorius luridiformis (Rostk.) G. Wu & Zhu L. Yang 2016 (dawniej borowik ceglastopory)
- krwistoborowik purpurowy Suillellus rhodoxanthus (Krombh.) Blanco-Dios 2015 – (dawniej borowik purpurowy)
- krwistoborowik szatański Rubroboletus satanas (Lenz) Kuan Zhao & Zhu L. Yang 2014 (dawniej borowik szatański)
- masłoborowik blednący Butyriboletus fechtneri (Velen.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik blednący)
- masłoborowik królewski Butyriboletus regius (Krombh.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik królewski)
- masłoborowik żółtobrązowy Butyriboletus appendiculatus (Schaeff.) D. Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik zółtobrązowy)
- modroborowik gładkotrzonowy Suillellus queletii (Schulzer) Vizzini, Simonini & Gelardi 2014 (dawniej borowik gładkotrzonowy)
- modroborowik ponury Suillellus luridus (Schaeff.) Murrill 1909 (dawniej borowik ponury)
- sinoborowik klinowotrzonowy Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini 2014 (dawniej borowik klinowotrzonowy)
- wonnoborowik kruchy Hemileccinum impolitum (Fr.) Šutara 2008 (dawniej borowik kruchy)
Borowik żonkilowy uznany został za synonim borowika ceglastoporego.
- Przykłady gatunków z rodzaju Boletus
Borowik usiatkowany (Boletus reticulatus)
Borowik sosnowy (Boletus pinophilus)
Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus)
Borowik szlachetny (Boletus edulis)
.jpg)
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyby mikoryzowe[3]. Żyją w symbiozie z różnymi gatunkami drzew, głównie liściastych. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne. Tylko nieliczne (np. borowik szatański) są trujące. Wiele gatunków wskutek zmian środowiska stało się rzadkich i są prawnie chronione[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2021-09-03].
- ↑ a b Species Fungorum (synonimy) [dostęp 2021-09-03].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum (gatunki) [dostęp 2021-09-03].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.