Złotosłonka bengalska
| Rostratula benghalensis[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 samica | |||
 samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
złotosłonka bengalska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Złotosłonka bengalska[3], dziobówka[4] (Rostratula benghalensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny złotosłonek (Rostratulidae). Zasiedla Afrykę Subsaharyjską oraz południową i południowo-wschodnią Azję.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Opisana w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza pod nazwą Rallus benghalensis, w dziele Systema Naturae, wyd. 10, str. 153[5]. Okaz, na podstawie którego opisano gatunek, pochodził z Bengalu (stąd nazwa)[6]. Dawniej wyróżniano dwa podgatunki R. benghalensis: R. b. benghalensis i R. b. australis[7]. Obecnie takson australis jest traktowany przez większość systematyków jako odrębny gatunek: złotosłonka australijska[3][8][9][10][11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Złotosłonka bengalska jest wielkości kosa. Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy; samica bardziej kolorowa niż samiec. Ma ona rdzawą szyję i głowę, szarzejącą ku górze. Przez wierzch głowy biegnie dosyć cienki, żółtawy pasek. Ma czarno-białą maskę. Pierś czarna z białą półobrożą, wierzch ciała szary, spód biały. Dziób początkowo szary, potem żółcieje. Samiec podobny do polskiej słonki, ale na spodzie ciała biały, posiada podobną do samiczej maskę i ma złotożółte prążki na skrzydłach.
Wymiary[edytuj | edytuj kod]
Złotosłonka bengalska mierzy 23–26 cm, w tym ogon to 4,1–4,5 cm i dziób 4,6–5,1 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi 50–55 cm, natomiast długość samego skrzydła 12,5–13,3 cm. Masa ciała to około 125–130 g.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Złotosłonka bengalska występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji oraz w subsaharyjskiej Afryce. Zasięg w Afryce (włączając Madagaskar) jest wyspowy; w Azji sięga na zachód do Pakistanu. Zasiedla płytkie, zarośnięte mokradła, bagna oraz pola ryżowe.
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Najaktywniejsza o świcie i zmierzchu, przebywa w grupach. Jest skryta, przebywa w gęstej roślinności. Niepokojona nieruchomieje. W razie zagrożenia ptaki obu płci ciągną skrzydła po ziemi, rozkładają ogon, a czasami wydają także głośne gwizdy. Wydają się przez to większe, widać także intensywne barwy. Pożywienia szuka o zmierzchu, samotnie, w parach albo małych, luźnych grupach.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Sonduje dziobem miękki muł oraz płytką wodę[12], szukając mięczaków, skorupiaków i skąposzczetów. Zjada także nasiona roślin z rodzajów Bromus i Atriplex oraz Heliotropium supimum[12].
Głos[edytuj | edytuj kod]
Zazwyczaj odzywa się samica. Jednym z dźwięków jest miękkie, przypominające dmuchanie do butelki „koo-oo koo-oo”. Wydaje także przenikliwe „cook-cook-cook”, zazwyczaj o zmierzchu lub świcie. Spłoszone lub zaniepokojone ptaki robią „kek”, „kak” lub „kit”[12].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Role są odwrócone, samica walczy z innymi samicami o terytorium i samce. Wygrywa największa i najintensywniej ubarwiona, każdemu samcowi składa 4–6 jaj oraz powierza mu opiekę nad lęgiem. Inkubacja trwa 17–19 dni.
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje złotosłonkę bengalską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji nie jest dokładnie znana, zgrubnie oszacowano, że mieści się w przedziale 31 000 – 1 000 000 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności uznawany jest za spadkowy, choć trendy liczebności niektórych populacji nie są znane[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rostratula benghalensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Rostratula benghalensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rostratulidae Mathews, 1913-14 (1855) – złotosłonki – Painted-snipe (Wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-27].
- ↑ Gromada: Ptaki Aves. W: Władysław Zamachowski, Adam Zyśk: Strunowce (Chordata). Podręcznik zoologii dla studentów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1997, s. 380. ISBN 83-86841-92-3.
- ↑ K. Linneusz: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. 1758, s. 153.
- ↑ Sálim Ali: The birds of Travancore & Cochin. Oxford University Press, s. 359.
- ↑ Guy Kirwan: Family Rostratulidae (Painted Snipes). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 300. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-27]. (ang.).
- ↑ John H. Boyd III: Rostratulidae: Painted-snipes. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2020-01-28]. (ang.).
- ↑ B. A. Lane, D. I. Rogers. The Australian Painted Snipe Rostratula (benghalensis) australis: an endangered species?. „Stilt”. 36, s. 26–34, 2000. (ang.).
- ↑ Allan J. Baker, S. L. Pereira, Danny I. Rogers, Rebecca Elbourne, Chris J. Hassell. Mitochondrial-DNA evidence shows the Australian Painted Snipe is a full species, Rostratula australis. „Emu”. 107 (3), s. 185–189, 2007. DOI: 10.1071/MU07024. (ang.).
- ↑ a b c Painted Snipe (Rostratula benghalensis). Birds in Backyards. [dostęp 2010-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-17)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
- NSW National Park and Wildlife Service: Rostratula benghalensis – profile. Wrzesień 1999. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Znaczek z Hongkongu przedstawiający złotosłonkę bengalską
