Z13 Erich Koellner

Z13 Erich Koellner

Siostrzany okręt Z5 Paul Jacobi, 1938
Historia
Stocznia	Germania
Położenie stępki	12 października 1935
Wodowanie	18 marca 1937
Kriegsmarine
Wejście do służby	28 sierpnia 1939
Zatopiony	13 kwietnia 1940 pod Narwikiem
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 2270 t pełna: 3190 t
Długość	121 m
Szerokość	11,3 m
Zanurzenie	4,3 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych Bensona, 2 śruby
Prędkość	38 węzłów
Zasięg	1530 mil morskich przy 19 w
Uzbrojenie
5 x 128 mm (5xI), 4 x 37 mm plot (2xII), 6 x 20 mm plot (6xI), 8 wt 533 mm (2xIV), 18 bg, miny - szczegóły poniżej
Załoga	325

Z13 Erich Koellner – niemiecki niszczyciel typu 1934A zbudowany dla Kriegsmarine. Na początku 1940 roku wykonał z powodzeniem dwie misje stawiania zagród minowych u wybrzeży Anglii, na których zatonęło sześć okrętów. Podczas początkowych faz kampanii norweskiej brał udział w obu bitwach pod Narwikiem. W trakcie drugiej bitwy pod Narwikiem został poważnie uszkodzony przez brytyjskie okręty, co doprowadziło do zatopienia jednostki przez załogę.

Budowa

Zamówiony 10 listopada 1934, położenie stępki – 12 października 1935, wodowanie – 18 marca 1937, wejście do służby – 28 sierpnia 1939. Zbudowany w stoczni Germaniawerft w Kilonii (numer stoczniowy G539). Budowa przedłużyła się na skutek obciążenia stoczni i do służby wszedł tuż przed wojną, jako ostatni z niszczycieli typu 34/34A. W systemie oznaczeń niemieckich niszczycieli miał przydzielony numer Z13 (rzadko używany w oficjalnych dokumentach), przed wojną nosił numer burtowy 83. Budowa kosztowała 13,4 mln Reichsmark.

Nazwę nadano mu na cześć niemieckiego kapitana marynarki Ericha Koellnera, dowódcy 8 Flotylli Trałowców podczas I wojny światowej, poległym 20 kwietnia 1918 na trałowcu M-64, który zatonął na minie prowadząc akcję ratowniczą koło Terschelling.

Służba

Po wybuchu II wojny światowej, „Erich Koellner” kończył szkolenie bojowe załogi na Bałtyku, następnie działał na Morzu Północnym i w Cieśninach Duńskich. W nocy 10/11 stycznia i 9/10 lutego 1940 uczestniczył w operacjach stawiania ofensywnych zagród minowych na wodach brytyjskich, pod Cromer i w rejonie Haisborough Sand (wraz z niszczycielami „Bruno Heinemann” i „Wolfgang Zenker”). 22 lutego 1940 wziął udział w nieudanym wypadzie niemieckich niszczycieli przeciw brytyjskiemu rybołówstwu (operacja Wikinger), zakończonym stratą „Leberecht Maass” i „Max Schultz”.

„Erich Koellner” wziął udział w inwazji na Norwegię (operacji Weserübung), w grupie zajmującej Narwik 9 kwietnia 1940, przewożąc tam strzelców górskich. W pierwszej bitwie morskiej pod Narwikiem z brytyjskimi niszczycielami 10 kwietnia 1940, wziął udział w zniszczeniu niszczycieli HMS „Hardy” i „Hunter”. 11 kwietnia 1940 poważnie uszkodził dno na skałach podwodnych w Ballangenfjordzie (m.in. zalaniu uległy dwie kotłownie) i mógł rozwijać jedynie niewielką prędkość.

Podczas drugiej bitwy pod Narwikiem 13 kwietnia 1940, jako pierwszy nawiązał walkę z brytyjskim zespołem. Według planu, miał ukryć się w zatoce koło Tårstad na północnym brzegu fiordu i stamtąd zaatakować z zasadzki torpedami, jednakże w chwili nadpłynięcia Brytyjczyków był dopiero w drodze, eskortowany przez niszczyciel „Hermann Künne”, więc skierował się ku południowemu brzegowi Ofotfjordu koło Djupviku. Został tam jednak wykryty przez wodnosamolot zwiadowczy Swordfish i o 14.09 ostrzelany przez niszczyciele HMS „Bedouin”, „Punjabi” i „Eskimo”. W ciągu kilku minut otrzymał trafienie torpedą w dziób i kilka trafień pociskami, na skutek czego został wydany rozkaz opuszczenia okrętu. Obsługa jednego z dział 128 mm mimo to prowadziła ogień, po czym niszczyciel został trafiony jeszcze kilkoma salwami artylerii głównej pancernika „Warspite” i zatopiony w rejonie pozycji 68°24′N 16°48′E. Podczas walki wystrzelił dwie niecelne torpedy. Straty wyniosły 31 zabitych i 39 rannych, ocalała załoga została wzięta do norweskiej niewoli (oswobodzona przez Niemców po zajęciu Norwegii).

Historia konstrukcji i opis okrętu – w opisie niszczycieli Typu 1934.

Dowódcy:

• kmdr por. (Fregatenkapitän) Alfred Schulze-Hinrichs: 28 sierpnia 1939 – 13 kwietnia 1940

Dane techniczne

• wyporność:
  • standardowa: 2270 t
  • pełna: 3190 t
• wymiary:
  • długość: 121 m
  • szerokość: 11,3 m
  • zanurzenie: 4,3 m
• napęd: 2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych Bensona (ciśnienie pary 110 at), 2 śruby
• prędkość maksymalna: 38 w.
• zasięg: 1530 mil morskich przy prędkości 19 w.
• zapas paliwa: 670 t. mazutu
• załoga: 325

Uzbrojenie i wyposażenie:

• 5 dział kalibru 128 mm (nominalnie 12,7 cm) SK C/34 w pojedynczych stanowiskach, osłoniętych maskami (5xI)
  • długość lufy L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 17 400 m, kąt podniesienia +30°, masa pocisku 28 kg, zapas amunicji – 120 na działo
• 4 działka przeciwlotnicze 37 mm SK C/30, półautomatyczne, podwójnie sprzężone na podstawach LC/30 (2xII)
• 6 działek przeciwlotniczych 20 mm (6xI)
• 8 wyrzutni torpedowych 533 mm (2xIV), 12-16 torped
• 18 bomb głębinowych (zrzutnia bg)
• możliwość stawiania 60 min morskich

• szumonamiernik GHG
• system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska C34/Z

Bibliografia

• Siergiej W. Patjanin (С.В.Патянин): Esmincy tipa Leberecht Maass ("Эсминцы типа «Леберехт Маасс»"), seria Morskaja Kollekcja 5/2004
• Z 13 Erich Koellner w serwisie German Naval History

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i opis walk (ang.). bjerkvik.gs.nl.no. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].