Zabójstwo Jovenela Moïse’a

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Zabójstwo Jovenela Moïse)
Zabójstwo Jovenela Moïse’a
Ilustracja
Transport ciała Jovenela Moïse
Państwo

 Haiti

Miejsce

Pétionville

Data

7 lipca 2021

Godzina

01:00 EST

Liczba zabitych

1 (Jovenel Moïse)

Liczba rannych

1 (Martine Moïse)

Typ ataku

rozstrzelanie

Sprawca

kolumbijscy najemnicy

Położenie na mapie Haiti
Mapa konturowa Haiti, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia18°29′55″N 72°17′51″W/18,498611 -72,297500

Zabójstwa Jovenela Moïse’a dokonano 7 lipca 2021 roku. Prezydent Haiti Jovenel Moïse został zabity w swojej oficjalnej rezydencji w Pétionville, a jego żona Martine Moïse została ranna. Po zamachu p.o. premiera Claude Joseph ogłosił stan wyjątkowy. Zabójstwo Moïse’a wpisuje się w szerszy kontekst trwającego od 2019 roku kryzysu politycznego i kryzysu bezpieczeństwa w tym karaibskim kraju.

Tło[edytuj | edytuj kod]

Haiti jest karaibskim 11-milionowym państwem położonym na zachodniej części wyspy o tej samej nazwie, w którym ponad 60% ludności żyje poniżej progu ubóstwa. Najbiedniejszy kraj półkuli zachodniej przeżywał przez dekady liczne kryzysy polityczne i mierzył się z wysoką przestępczością. Sytuację kraju gwałtownie pogorszyło trzęsienie ziemi z 12 stycznia 2010 roku, w którym zginęło około 200 tysięcy osób[1]. Kolejną katastrofą naturalną był huragan Matthew, który w październiku 2016 roku zabił 546 Haitańczyków i spowodował liczne straty materialne[2]. W kolejnych latach doszło do nasilenia się przemocy gangów i pojawienia się powszechnego zjawiska porwań dla okupu. Najgorsza sytuacja zaczęła panować w stołecznym Port-au-Prince, gdzie wiele dzielnic stało się obszarami zamkniętymi[1].

Moïse został wybrany następcą prezydenta Michela Martelly’ego, który na mocy konstytucji nie mógł kandydować w wyborach prezydenckich w październiku 2015 roku. Według oficjalnych wyników Moïse otrzymał w pierwszej turze 33% głosów – więcej niż którykolwiek inny kandydat. Wyniki te zakwestionował Jude Célestin, który zajął drugie miejsce[3]. Jego zwolennicy i wyborcy pozostałych kandydatów rozpoczęli protesty. Obowiązkową drugą turę wielokrotnie przekładano, co powodowało coraz gwałtowniejsze protesty[4]. Wyniki wyborów ostatecznie unieważniono[5]. Wraz z wygaśnięciem kadencji Martelly’ego parlament mianował w lutym 2016 roku Jocelerme’a Priverta pełniącym obowiązki prezydenta przed nowymi wyborami zaplanowanymi na listopad[6]. W tych wyborach Moïse otrzymał 56% głosów, co wystarczyło, aby uniknąć drugiej tury. Moïse objął urząd 7 lutego 2017 roku[7].

 Osobny artykuł: Protesty na Haiti (2019).

Za kadencji Moïse’a niepokoje polityczne i przemoc na tle politycznym były częstym zjawiskiem. Podczas jego rządów doszło także do kilku gwałtownych protestów antyrządowych. Nowe wybory parlamentarne powinny były odbyć się w październiku 2019 roku, ale ze względu na spory polityczne nie zostały zorganizowane, wskutek czego Moïse rządził za pomocą dekretów prezydenckich. Haitańska opozycja twierdziła, że jego kadencja zakończyła się 7 lutego 2021 roku[1], a sam Moïse – że zakończy się w 2022 roku, gdyż rozpoczął ją dopiero w roku 2017[7]. W stolicy Port-au-Prince doszło do masowych protestów, gdy na początku 2021 roku ludzie domagali się jego rezygnacji[8][9]. Protesty częściowo były powiązane z działalnością innych partii politycznych i gangów, mający wyraźny wpływ na sytuację w kraju[2]. W lutym 2021 roku Moïse poinformował o zatrzymaniu 23 spiskowców, którzy szykowali zamach stanu w celu obalenia władz kraju[2].

Atak[edytuj | edytuj kod]

7 lipca 2021 roku o 1:00 niezidentyfikowani bandyci zaatakowali rezydencję prezydenta w Pèlerin 5, dzielnicy Pétionville, miasta wchodzącego w skład stołecznej aglomeracji[2][10]. Moïse został zamordowany 12 strzałami[11], w tym jednym w głowę, a na jego ciele widoczne były ślady przemocy, w tym wyłupione lewe oko, złamane ramię i kostka[10]. Martine Moïse, pierwsza dama Haiti, została postrzelona, lecz przeżyła zamach, trafiła do szpitala, po czym została przetransportowana do Miami w Stanach Zjednoczonych na leczenie[1][12]. W komunikacie prasowym wydanym później tego samego dnia przez pełniącego obowiązki prezydenta Claude'a Josepha atak przypisano „grupie niezidentyfikowanych osób, z których część mówiła po hiszpańsku”. Rząd Haiti określił przestępców jako świetnie wyszkolonych „zagranicznych najemników”[2][13].

Do ataku doszło zaledwie 24 godziny po mianowaniu przez Moïse’a nowego premiera, Ariela Henry'ego, który objął stanowisko szefa rządu i został wyznaczony do przygotowania wyborów prezydenckich, mających się odbyć w ciągu dwóch miesięcy[2].

Śledztwo i obława[edytuj | edytuj kod]

Natychmiast po zabójstwie prezydenta haitańska policja rozpoczęła poszukiwania podejrzanych. Większość operacji skupiała się na dwóch budynkach w Port-au-Prince. 9 lipca, dwa dni po ataku, w strzelaninie z haitańskimi siłami bezpieczeństwa zginęło trzech podejrzanych. W ciągu trzech dni po ataku aresztowano co najmniej 28 osób, w tym 23 Kolumbijczyków i dwóch Amerykanów pochodzenia haitańskiego[11]. W kolejnych dniach trwała obława, podczas której wojsko, policja, a nawet cywile próbowali aresztować lub zabić podejrzanych. Komentatorzy obawiali się, że kraj może popaść w jeszcze głębszy stan anarchii niż dotychczas[14].

Według ambasadora Haiti w Waszyngtonie, Bocchita Edmonda, zabójcy Moïse’a, wchodząc do jego rezydencji, podali się za członków amerykańskiej Agencji do Walki z Narkotykami (DEA)[2].

Jak stwierdził szef haitańskiej policji, Léon Charles, głównym podejrzanym o zlecenie zabójstwa jest doktor Christian Emmanuel Sanon, Amerykanin pochodzenia haitańskiego, któremu po­sta­wio­no zarzuty przemytu. Według szefa policji Sanon zatrudnił większość uczestników ataku na rezydencję prezydenta za pośrednictwem firmy CTU z siedzibą w Miami, prowadzonej przez obywatela Wenezueli Tony’ego Intriago[10][15]. Charles dodał, że Sanon był pierwszą osobą, do której zadzwonił jeden z kolumbijskich najemników, gdy rozpoczęła się policyjna obława. W haitańskiej posiadłości doktora znaleziono broń, amunicję i czapkę DEA[10].

2 czerwca 2023 roku sąd na Florydzie skazał chilijsko-haitańskiego przedsiębiorcę Rodolphe’a Jaara na dożywocie za zlecenie zabójstwa prezydenta[16]. 5 grudnia Joseph Vincent, były informator DEA, oświadczył w sądzie, że brał udział w morderstwie Moïse’a. Vincent został czwartym spośród oskarżonych w sprawie zabójstwa prezydenta skazanym na dożywocie[17]. 19 grudnia były haitański senator John Joel Joseph również otrzymał karę dożywotniego pozbawienia wolności za udział w zabójstwie Moïse’a[18].

Skutki[edytuj | edytuj kod]

Rząd Haiti po ataku tymczasowo zamknął międzynarodowy port lotniczy Toussaint Louverture w Port-au-Prince. Do zbadania sprawy zaangażowano policję i wojsko. Premier Claude Joseph, jako tymczasowy premier i prezydent, ogłosił stan wyjątkowy i wezwał do zachowania spokoju[2].

Atak potępiły liczne państwa świata, między innymi Francja, Stany Zjednoczone, Kolumbia i Chile, przy czym kraje te wyraziły zaniepokojenie przyszłą stabilnością Haiti. Organizacje ponadnarodowe, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych i Organizacja Państw Amerykańskich, również potępiły zabójstwo prezydenta[2][19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Haiti President Jovenel Moïse killed in attack at home. BBC News, 2021-07-07. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i Peter Beaumont, Tom Phillips, Julian Borger: Haiti president Jovenel Moïse assassinated by ‘armed commando group’. The Guardian, 2023-06-02. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  3. ↑ Haiti Declares Winner of Presidential Election After Delays. EveryCRSReport.com, 2017-01-06. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  4. ↑ Haiti election: Thousands protest over missed deadline. BBC News, 2016-04-25. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  5. ↑ Haiti presidential election 'won by Jovenel Moise'. BBC News, 2016-11-29. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  6. ↑ Joseph Guyler Delva: Haiti scraps election; interim president says could stay for months. Reuters, 2016-07-06. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  7. ↑ a b Haiti president alleges attempted coup amid dispute over term. Al Jazeera English, 2021-02-07. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  8. ↑ Amelia Cheatham: Haiti’s Protests: Images Reflect Latest Power Struggle. Council on Foreign Relations, 2021-03-03. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  9. ↑ Rose Delaney: Dispute over Haiti presidential term triggers unrest. BBC News, 2021-02-15. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  10. ↑ a b c d Haiti president's assassination: What we know so far. BBC News, 2023-02-01. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  11. ↑ a b Гаити: в убийстве президента участвовали 26 колумбийцев и двое американцев. BBC News, 2021-07-08. [dostęp 2024-03-12]. (ros.).
  12. ↑ Haiti President Shot Dead, Prime Minister Says. Głos Ameryki, 2021-07-07. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  13. ↑ Haiti political turmoil: Judge and police officer among 23 arrested for 'coup attempt'. BBC News, 2021-02-08. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  14. ↑ Haitian Officials Identify The 2 Americans Among Those Arrested In The Assassination. National Public Radio, 2021-07-09. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  15. ↑ Assassinat du président haïtien : un suspect avait «des objectifs politiques». Le Figaro, 2021-07-12. [dostęp 2024-03-12]. (fr.).
  16. ↑ Richard Luscombe: Mastermind of assassination of Haiti president sentenced to life by US court. The Guardian, 2023-06-02. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  17. ↑ Malu Cursino: Ex-US government informant gets life over Haiti president's murder. BBC News, 2024-02-10. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  18. ↑ Ex-Haitian senator sentenced to life in prison over president's assassination. Reuters, 2023-12-19. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  19. ↑ UN condemns ‘abhorrent’ assassination of Haiti President Jovenel Moïse. Organizacja Narodów Zjednoczonych, 2021-07-07. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zabójstwo_Jovenela_Moïse’a&oldid=73496954”