Zamek w Beracie
 nr rej. BR063
| |
 Brama główna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Albanii  | |
| 40,7080°N 19,9450°E/40,708000 19,945000 | |
Zamek w Beracie (alb. Kalaja e Beratit) – zamek w miejscowości Berat, w środkowej Albanii, zbudowany na skalistym wzgórzu na lewym brzegu rzeki Osum. Większość zabudowań pochodzi z XIII wieku, chociaż są starsze fragmenty. W obrębie fortecy znajdują się bizantyńskie kościoły oraz osmańskie meczety[1].
W 2008 roku historyczne centrum miasta Berat zostało dodane do listy światowego dziedzictwa UNESCO poprzez rozszerzenie umieszczonego w 2005 roku wpisu dotyczącego miasta Gjirokastra[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze ślady cytadeli są datowane na drugą połowę IV w. p.n.e., kiedy to Ilirowie kontrolowali okolicę[2]. W II w. p.n.e. Rzymianie zdobyli budowlę[2]. Twierdza została wzmocniona w V wieku za panowania cesarza Teodozjusza II (w celu ochrony przed najazdami barbarzyńców) oraz w VI wieku za Justyniana I. W 860 roku zamek zdobyli Bułgarzy[2], pod władzę Bizancjum wrócił w 1018 roku[2]. Przez siedem miesięcy w latach 1280–1281 znajdował się w rękach Normanów[2]. W XIII wieku władał nim despota Epiru Michał I Angelos, który przyczynił się do rozbudowy fortyfikacji. W XIII wieku na szczycie wzgórza zbudowano cytadelę, która miała służyć jako strefa obrony w przypadku przełamania pierwszego pasa umocnień[3]. W połowie XIV wieku zamek znajdował się w rękach Jana Komnena Asena. W 1417 roku zamek trafił pod władzę turków osmańskich[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Obszar twierdzy otoczony murami obronnymi ma kształt zbliżony do wydłużonego trójkąta zlokalizowanego na szczytowej części wzgórza[4].
W dzisiejszym stanie fortyfikacje Berat reprezentowane są głównie przez bizantyjsko-osmańską architekturę muru obronnego, z 24 wieżami i 4 wejściami oraz kilkoma śladami wcześniejszej fazy antycznej[3]. Mury obronne najlepiej zachowały się od strony północnej[4], od której też znajduje się główne wejście bronione przez ufortyfikowany dziedziniec[3].
Zabudowa mieszkalna zachowała się głównie w części północnej i wschodniej, jest ona częściowo nadal zamieszkana[4]. Budynki wewnątrz twierdzy zostały zbudowane w XIII wieku. Ludność twierdzy była chrześcijańska, w związku z czym było tu wiele cerkwi (najczęściej wybudowanych w XIII wieku) i tylko dwa meczety, z których korzystał garnizon turecki. W najwyższej części (cytadela) przeważają ruiny zabudowy tureckiej[4], gdzie zachowały się resztki tureckich koszar i Białego Meczetu[4].
Współcześnie na terenie fortecy znajdują się cerkwie, m.in. NMP z Blacherne, św. Teodora z XVI wieku (w pobliżu bramy głównej, na lewo od niej[4]), Trójcy Świętej, ruiny dwóch meczetów: Biały Meczet i starszy od niego Czerwony Meczet (wybudowany pod koniec XV wieku dla tureckich kupców, z którego zachował się minaret[4]), Muzeum Ikon Onufrego (zlokalizowane w dawnej katedrze) oraz zbiorniki na wodę[5].
Wizerunek zamku Berat został umieszczony na rewersie albańskiej monety 10 leków, wydanej w 1997, 2001, 2010 i 2014 roku[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Historic centres of Berat and Gjirokastra. UNESCO. [dostęp 2019-05-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Gillian Gloyer: Albania: The Bradt travel guide. The Globe Pequot Press Inc., 2008, s. 102-110. ISBN 978-1-84162-246-0. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).
- ↑ a b c Kalaja. Bashkia Berat. [dostęp 2019-05-29]. (alb.).
- ↑ a b c d e f g Stanisław Figiel: Albania. Przewodnik. Piastów: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, s. 176-178. ISBN 978-83-62460-34-2. [dostęp 2019-05-29].
- ↑ Berati. Muzeumet Berat. [dostęp 2019-05-29]. (alb.).
- ↑ 10 Lekë. Bank of Albania. [dostęp 2019-05-29]. (alb.).