Zaroślak peruwiański

Zaroślak peruwiański
	Atlapetes seebohmi
	(Taczanowski, 1883)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak peruwiański
Synonimy
	Carenochrous seebohmi Taczanowski 1883; Atlapetes nationi seebohmi (Taczanowski 1883); Carenochrous simonsi Sharpe, 1900; Atlapetes simonsi (Sharpe, 1900); Atlapetes celicae Chapman, 1925;
	Carenochrous seebohmi Taczanowski 1883; Atlapetes nationi seebohmi (Taczanowski 1883); Carenochrous simonsi Sharpe, 1900; Atlapetes simonsi (Sharpe, 1900); Atlapetes celicae Chapman, 1925;
Podgatunki
	A. s. seebohmi (Taczanowski, 1883); A. s. simonsi (Sharpe, 1900); A. s. celicae Chapman, 1925;
	A. s. seebohmi (Taczanowski, 1883); A. s. simonsi (Sharpe, 1900); A. s. celicae Chapman, 1925;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak peruwiański^[4]^[5] (Atlapetes seebohmi) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Występuje na niewielkim obszarze Peru i Ekwadoru. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski^[6]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Władysław Taczanowski, nadając mu nazwę Carenochrous seebohmi^[2]. Opis ukazał się w 1883 roku w Proceedings of the Zoological Society of London^[2]^[8]. Autor jako miejsce typowe wskazał Cajaca w prowincji Cajatambo wówczas w regionie Ancash w Peru^[2]. Takson ten bywał niekiedy uznawany za podgatunek zaroślaka rdzawobrzuchego (Atlapetes nationi)^[2]^[9].

IOC wyróżnia 3 podgatunki Atlapetes seebohmi^[10]:

A. s. seebohmi (Taczanowski, 1883) – zaroślak peruwiański^[5]
A. s. simonsi (Sharpe, 1900) – zaroślak stokowy^[5]
A. s. celicae Chapman, 1925.

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik” πετομαι petomai – „latać”^[11].
seebohmi: od Henry’ego Seebohma (1832–1895) – brytyjskiego biznesmena, ornitologa i podróżnika^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Nieduży ptak z dosyć długim, grubym u nasady dziobem w kolorze czarnym. Obie szczęki są lekko zakrzywione. Tęczówki ciemne, brązowoczerwone. Nogi szarawe. Podgatunek nominatywny ma charakterystyczny rdzawoczerwony wierzchołek głowy, wyraźnie kontrastujący z czarną twarzą. Pióra gardła i okolice wąsów białe, podbródek oraz krótkie wąsy czarne. Górne pokrywy skrzydeł oliwkowoszare z ciemnoczarnymi obrzeżami. Lotki oliwkowoszare z ciemniejszymi obrysami, ostatnia lotka z białawym obrzeżem. Ogon długi, niestopniowany, wszystkie sterówki w kolorze szarym. Brzuch i dolna część piersi jasnoszare, w części środkowej przechodzące w barwę oliwkowoszarą na bokach. Obie płcie wyglądają tak samo. Młode osobniki są bardziej brązowe, na brzuchu i piersi mają słabo widoczne smugi. Podgatunek A. s. simonsi ma szarą plamę policzkową. Długość ciała z ogonem 16–17 cm^[6]^[9].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zaroślak peruwiański jest spotykany tylko w niewielkim obszarze u podnóża i na stokach zachodnich Andów. Zazwyczaj występuje na wysokościach 1150–2800 m n.p.m.^[6]^[9] Inne źródła podają zakres wysokości 1200–2500 m n.p.m.^[3]^[13] Poszczególne podgatunki występują:

A. s. seebohmi – zachodnie stoki Andów w północno-wschodnim Peru na południe po Ancash,
A. s. simonsi – środkowe i wschodnie części prowincji Loja w Ekwadorze i region Tumbes w Peru,
A. s. celicae – zachodnia część prowincji Loja (kanton Celica) w południowo-zachodnim Ekwadorze^[9].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zaroślak peruwiański jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są niskie zarośla w lasach górskich, a także zakrzewione zbocza wzgórz z niską sucholubną roślinnością. Jest gatunkiem wszystkożernym, zjadającym nasiona, owoce oraz duże owady^[6]. Żeruje w pobliżu ziemi, także opada na ziemię i przeszukuje ściółkę. Występuje zazwyczaj w parach lub niewielkich grupach^[6]^[9].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu, gniazdach i jajach. Rozmnaża się prawdopodobnie w porze deszczowej około marca–maja^[6]^[9].

Status[edytuj | edytuj kod]

Od 1988 roku zaroślak peruwiański wpisany jest do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN jako gatunek najmniejszej troski. Zasięg występowania zaroślaka peruwiańskiego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 92,2 tys. km²^[13]. Liczebność populacji nie jest oszacowana, jednak jest uznawany za rzadki (uncommon). Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny^[13]. BirdLife International wymienia 11 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, 9 w Peru (m.in. Park Narodowy Cerros de Amotape) i 2 w Ekwadorze (m.in.: Bosque Protector Jatumpamba-Jorupe)^[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Atlapetes seebohmi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Denis Lepage: Bay-crowned Brush-Finch Atlapetes seebohmi (Taczanowski, 1883). Avibase. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).
↑ ^a ^b Atlapetes seebohmi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 - PASÓWKI - NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alvaro Jaramillo: Bay-crowned Brushfinch Atlapetes seebohmi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-06-16] .
↑ L.L. Taczanowski L.L., Description des espèces nouvelles de la collection péruvienne de M. le Dr. Raimondi de Lima, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1883, s. 70 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 591. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-01]. (ang.).
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
↑ seebohmi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bay-crowned Brush-finch Atlapetes seebohmi, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Atlapetes seebohmi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Denis Lepage: Bay-crowned Brush-Finch Atlapetes seebohmi (Taczanowski, 1883). Avibase. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).

[iucn-3] Atlapetes seebohmi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 - PASÓWKI - NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Alvaro Jaramillo: Bay-crowned Brushfinch Atlapetes seebohmi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).

[hbwcheck6-7] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-06-16] .

[oryg-8] L.L. Taczanowski L.L., Description des espèces nouvelles de la collection péruvienne de M. le Dr. Raimondi de Lima, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1883, s. 70 (fr.).

[HBW_16-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 591. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-01]. (ang.).

[11] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).

[12] seebohmi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-01] (ang.).

[birdlife-13] Bay-crowned Brush-finch Atlapetes seebohmi, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]