Zaroślak czarnogłowy

Zaroślak czarnogłowy
	Atlapetes melanocephalus
	(Salvin & Godman, 1880)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak czarnogłowy
Synonimy
	Buarremon melanocephalus Salvin & Godman, 1880;
	Buarremon melanocephalus Salvin & Godman, 1880;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak czarnogłowy^[3]^[4] (Atlapetes melanocephalus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Endemit o niewielkim zasięgu występowania w zasadzie ograniczonym do gór Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski^[2]^[5]^[6].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali Osbert Salvin i Frederick DuCane Godman, nadając mu nazwę Buarremon melanocephalus^[7]. Opis ukazał się w 1880 roku w czasopiśmie „Ibis”. Jako miejsce typowe autorzy wskazali San Sebastian w Kolumbii^[7]^[8]. IOC nie wyróżnia podgatunków^[9].

Etymologia

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik”, πετομαι petomai – „latać”^[10].
melanocephalus: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[11].

Morfologia

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady dziobem w kolorze od jasnoszarego do czarnego. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki kasztanowe. Nogi ciemnoszare z różowym odcieniem. Charakterystyczne ubarwienie tego gatunku ułatwia jego identyfikację. Głowa i podbródek czarne ze srebrnoszarą łatą na policzkach. Górna część ciała oliwkowoszara, pokrywy i skrzydła czarniawe z oliwkowoszarymi obrzeżami. Ogon długi, niestopniowany, wszystkie sterówki w kolorze czarnym z oliwkowoszarymi obrzeżami. Gardło, pierś, brzuch cytrynowożółte. Boki oliwkowożółte. Brak dymorfizmu płciowego. Młode osobniki są podobne do dorosłych, z bardziej matowym i jaśniejszym ubarwieniem^[5]^[12]. Długość ciała z ogonem 17 cm, masa ciała średnio 25 g^[12].

Zasięg występowania

Zaroślak czarnogłowy występuje tylko na niewielkim obszarze w górach Sierra Nevada de Santa Marta w Kolumbii. Zazwyczaj występuje na wysokościach 1300–3200 m n.p.m., jednak spotykany jest sporadycznie także niżej do 600 m n.p.m. Najdogodniejsze warunki dla jego bytowania znajdują się na wysokościach pomiędzy 1000–1500 m n.p.m.^[2]^[12]^[13]

Ekologia

Zaroślak czarnogłowy jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są wilgotne lasy w górach Sierra Nevada de Santa Marta, gdzie występuje w zaroślach i na obrzeżach lasów. Poza tym spotykany jest na zarośniętych pastwiskach, w zalesieniach wtórnych, na plantacjach kawy i innych owoców oraz w ogrodach. Jest prawdopodobnie gatunkiem wszystkożernym, żywiącym się owadami, nasionami i drobnymi owocami, ale nie ma szczegółowych informacji na temat jego diety. Wiadomo tylko, że żeruje na ziemi i w jej pobliżu^[5] (niekiedy do 10 m nad poziomem gruntu^[12]).

Rozmnażanie

Nie ma wielu informacji o rozmnażaniu i wychowywaniu piskląt^[5]. Ptaki w kondycji lęgowej obserwowane były między styczniem a kwietniem, a osobniki dorosłe z podlotami pomiędzy listopadem a czerwcem^[5]^[12]. Gniazdo zaroślaka czarnogłowego ma kształt dosyć masywnie zbudowanego kubka, budulec stanowią głównie stosunkowo długie, płaskie materiały roślinne: paski kory, liście bambusa czy źdźbła traw. Gniazdo umieszczane jest w miejscach dobrze ukrytych z gęstą roślinnością, blisko ziemi (0,83 m nad ziemią) lub na średnich wysokościach (2,45 m nad ziemią). Średnie rozmiary trzech zbadanych gniazd to: wysokość 6,9 cm, średnica zewnętrzna 9,33 cm, średnica wewnętrzna 6,21 cm, głębokość 5,4 cm. W lęgu zazwyczaj 2 jaja o średnich wymiarach 20,15 × 15,15 mm, gęsto pokryte brązowymi plamkami^[5].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zaroślak czarnogłowy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (od 1988 roku jako Lower Risk/Least Concern, od 2004 roku jako Least Concern). Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 4000 km²^[13]. Liczebność populacji nie została oszacowana, jednak gatunek opisywany jest jako pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny^[13]. BirdLife International wymienia 4 ostoje ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, wszystkie w Kolumbii^[13].

Przypisy

↑ Atlapetes melanocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Atlapetes melanocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-07-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Paola Andrea Montoya Valencia i Elkin Tenorio: Santa Marta Brushfinch Atlapetes melanocephalus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-23]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-07-22] .
↑ ^a ^b Denis Lepage: Santa Marta Brush-Finch Atlapetes melanocephalus (Salvin & Godman, 1880). Avibase. [dostęp 2022-07-23]. (ang.).
↑ Osber Salvin & F. DuCaneO.S.& F.D. Godman Osber Salvin & F. DuCaneO.S.& F.D., On the Birds of the Sierra Nevada of Santa Marta, Colombia, „The IBIS a Quarterly Journal od Ornithology”, ser. 4, t. 4, Londyn 1880, s. 121 (ang. • łac.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-22]. (ang.).
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
↑ melanocephalus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 584. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Santa Marta Brush-finch Atlapetes melanocephalus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Atlapetes melanocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Atlapetes melanocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-3] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-07-24].

[botw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Paola Andrea Montoya Valencia i Elkin Tenorio: Santa Marta Brushfinch Atlapetes melanocephalus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-23]. (ang.).

[hbwcheck6-6] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-07-22] .

[AviBase-7] Denis Lepage: Santa Marta Brush-Finch Atlapetes melanocephalus (Salvin & Godman, 1880). Avibase. [dostęp 2022-07-23]. (ang.).

[oryg-8] Osber Salvin & F. DuCaneO.S.& F.D. Godman Osber Salvin & F. DuCaneO.S.& F.D., On the Birds of the Sierra Nevada of Santa Marta, Colombia, „The IBIS a Quarterly Journal od Ornithology”, ser. 4, t. 4, Londyn 1880, s. 121 (ang. • łac.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-22]. (ang.).

[10] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).

[11] melanocephalus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-22] (ang.).

[HBW_16-12] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 584. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[birdlife-13] Santa Marta Brush-finch Atlapetes melanocephalus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]