Zieminek (rodzaj)

Zieminek
	Geophilus
	Leach, 1814
	; Samica niezidentyfikowanego gatunku strzegąca swoich młodych
	; G. linearis – widok od spodu z widocznymi szczękonóżami (Dania)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	wije
Gromada	pareczniki
Podgromada	Pleurostigmophora
Rząd	zieminkokształtne
Rodzina	zieminkowate
Rodzaj	zieminek
	Typ nomenklatoryczny
	Scolopendra electricus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Arthronomalus Newport, 1844; Brachygeophilus Brölemann, 1909; Esthiomenus Gistel, 1847; Homalarthrus Agassiz, 1846; Orinomus Attems, 1895; Orinophilus Cook, 1896; Phosphora Leach, 1814; Soniphilus Chamberlin, 1912; Tabiphilus Chamberlin, 1912; Geophilus (Anadenophilus) Verhoeff, 1928; Geophilus (Bothrogeophilus) Verhoeff, 1925; Geophilus (Cyphonychius) Verhoeff, 1928; Geophilus (Necrophloeophagus) Newport, 1843; Mycotheres (Nemopleura) Rafinesque, 1820;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zieminek^[2] (Geophilus) – rodzaj pareczników z rzędu zieminkokształtnych (Geophilomorpha) i rodziny zieminkowatych (Geophilidae).

Rodzaj ten wykreował angielski biolog, William Elford Leach, w roku 1814^[3]. Gatunek typowy opisany został po raz pierwszy przez Karola Linneusza w 10 wydaniu Systema Naturae, gdzie został nazwany Scolopendra electrica^[4].

Gatunki z tego rodzaju osiągają od 20 do 45 mm^[2]. Oczu brak. Ubarwienie w tonacji żółci lub czerwieni i żółci^[2]. Mają od 53 do 73 par odnóży. Są dość długie i smukłe, poruszają się wężowatymi ruchami. Znanych jest 6 gatunków z Europy Środkowej^[2].

Istnieje dość dużo podobnych do tego rodzaju gatunków, które można rozróżnić na podstawie liczby par nóg^[2].

Rodzaj holarktyczny. Stworzenia te żyją przeważnie pod kamieniami, kawałkami drewna, głębiej w ziemi, wszędzie częste^[2].

Te pareczniki polują w podziemnych korytarzach dżdżownic na drobną faunę glebową^[2]. Ofiarę oplatują swoim ciałem i uśmiercają jadem z szczękonóży^[2]. Ponadto niektóre gatunki wydzielają specjalną substancję obronną^[5].

Chilobase wymienia następujące gatunki^[3]^[6]:

Geophilus admarinus Chamberlin, 1952
Geophilus aenariensis Verhoeff, 1942
Geophilus aetnensis Verhoeff, 1928
Geophilus alaskanus Cook, 1904
Geophilus algarum Brölemann, 1909
Geophilus alzonis Attems, 1952
Geophilus ampyx Crabill, 1954
Geophilus angustatus Eschscholtz, 1823
Geophilus anonyx Chamberlin, 1941
Geophilus arenarius Meinert, 1870
Geophilus atopodon Chamberlin, 1903
Geophilus aztecus Humbert and Saussure, 1869
Geophilus becki Chamberlin, 1951
Geophilus bipartitus Takakuwa, 1937
Geophilus bluncki Verhoeff, 1928
Geophilus bobolianus Verhoeff, 1928
Geophilus bosniensis Verhoeff, 1895
Geophilus brevicornis Wood, 1862
Geophilus brunneus McNeill, 1887
Geophilus carpophagus Leach, 1814
Geophilus caucasicus Sseliwanoff, 1884
Geophilus cayugae Chamberlin, 1904
Geophilus chalandei Brölemann, 1909
Geophilus challangeri Pocock, 1891
Geophilus claremontus Chamberlin, 1909
Geophilus compactus Attems, 1934
Geophilus crenulatus Silvestri, 1936
Geophilus delotus Chamberlin, 1941
Geophilus dentatus Takakuwa, 1936
Geophilus duponti Silvestri, 1897
Geophilus easoni Arthur et al. 2001
Geophilus elazigus Chamberlin, 1952
Geophilus electricus Linne,1758 – zieminek
Geophilus embius Chamberlin, 1912
Geophilus erzurumensis Chamberlin, 1952
Geophilus eudontus Chamberlin, 1952
Geophilus flavus De Geer, 1778
Geophilus fossularum Verhoeff, 1943
Geophilus fossuliferus Karsch, 1884
Geophilus foveatus McNeill, 1887
Geophilus frigidanus Verhoeff, 1928
Geophilus fruitanus Chamberlin, 1928
Geophilus fucorum Brölemann, 1900
Geophilus gavoyi Chalande, 1910
Geophilus geronimo Chamberlin, 1912
Geophilus gigas Attems, 1951
Geophilus glaber Bollman, 1887
Geophilus glyptus Chamberlin, 1902
Geophilus gracilis Meinert, 1870
Geophilus guanophilus Verhoeff, 1939
Geophilus hadesi Stoev et al. 2015
Geophilus honozus Chamberlin, 1952
Geophilus ibericus Attems, 1952
Geophilus impressus C.L. Koch, 1847
Geophilus indianae McNeill, 1887
Geophilus infossulatus Attems, 1901
Geophilus intermissus Silvestri, 1935
Geophilus joyeuxi Léger and Duboscq, 1903
Geophilus judaicus Verhoeff, 1934
Geophilus kobelti Attems, 1903
Geophilus koreanus Takakuwa, 1936
Geophilus labrofissus Verhoeff, 1938
Geophilus lanius Brölemann, 1896
Geophilus leionyx Chamberlin, 1938
Geophilus lemuricus Verhoeff, 1939
Geophilus longicapillatus Verhoeff, 1937
Geophilus madeirae Latzel, 1895
Geophilus marginatus Lucas, 1849
Geophilus minimus Verhoeff, 1928
Geophilus monoporus Takakuwa, 1934
Geophilus mordax Meinert, 1886
Geophilus multiporus Miyosi, 1955
Geophilus mustiquensis Pocock, 1893
Geophilus nanus Attems, 1952
Geophilus nasintus Chamberlin, 1909
Geophilus naxius Verhoeff, 1901
Geophilus nealotus Chamberlin, 1902
Geophilus nesiotes Attems, 1903
Geophilus nicolanus Chamberlin, 1940
Geophilus occidentalis Linnaeus, 1758
Geophilus okolonae Bollman, 1888
Geophilus oligopus Attems, 1895
Geophilus orae Verhoeff, 1943
Geophilus oregonus Chamberlin, 1941
Geophilus orientalis Seliwanoff, 1881
Geophilus orientis Chamberlin, 1952
Geophilus osquidatum Brölemann, 1909
Geophilus oweni Brölemann, 1887
Geophilus parki Auerbach, 1954
Geophilus pauciporus Machado, 1952
Geophilus pellekanus Attems, 1903
Geophilus persephones Foddai & Minelli, 1999
Geophilus phanus Chamberlin, 1943
Geophilus piae Minelli, 1983
Geophilus piedus Chamberlin, 1930
Geophilus pinivagus Verhoeff, 1928
Geophilus polyporus Takakuwa, 1942
Geophilus procerus C. L. Koch, 1878
Geophilus promontorii Verhoeff, 1928
Geophilus proximus C.L.Koch, 1847
Geophilus punicus Silvestri, 1896
Geophilus pusillifrater Verhoeff, 1898
Geophilus pusillus Meinert, 1870
Geophilus pygmaeus Latzel, 1880
Geophilus pyrenaicus Chalande, 1909
Geophilus readae Jones, 2001
Geophilus regnans Chamberlin, 1904
Geophilus rex Chamberlin, 1912
Geophilus rhomboideus Takakuwa, 1937
Geophilus ribauti Brölemann, 1908
Geophilus richardi Brölemann, 1904
Geophilus ridleyi Pocock, 1890
Geophilus rouncei Jones, 2001
Geophilus secundus Chamberlin, 1912
Geophilus serbicus Stojanović, Mitić, Antić, 2019
Geophilus setiger Bollman, 1887
Geophilus seurati Brölemann, 1924
Geophilus shoshoneus Chamberlin, 1925
Geophilus sibiricus Stuxberg, 1876
Geophilus silesiacus Haase, 1881
Geophilus simoporus Chamberlin, 1952
Geophilus smithi Bollman, 1889
Geophilus sounkyoensis Takakuwa, 1937
Geophilus strictus Latzel, 1880
Geophilus strigosus McNeill, 1887
Geophilus studeri Rothenbühler, 1899
Geophilus tampophor Chamberlin, 1953
Geophilus tenellus L. Koch, 1882
Geophilus tenuiculus C. L. Koch, 1878
Geophilus terranovae Palmén, 1954
Geophilus transitus Chamberlin, 1941
Geophilus trichopus Muralewicz, 1926
Geophilus truncorum Bergsøe and Meinert, 1866
Geophilus ungviculatus Daday, 1889
Geophilus varians McNeill, 1887
Geophilus venezuelae Silvestri, 1897
Geophilus vinciguerrae Silvestri, 1895
Geophilus virginiensis Bollman, 1889
Geophilus vittatus Raffinesque, 1820
Geophilus winnetui Attems, 1947
Geophilus yavapainus Chamberlin, 1941

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Geophilus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Bellman 2021 ↓, s. 396.
↑ ^a ^b Geophilus, [w:] chilobase.biologia.unipd.it [online] [dostęp 2022-08-15] .
↑ KarolK. Linneusz KarolK., Systema Naturae per regna tria naturae, regnum animale, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus differentiis synonymis, locis, Sztokholm 1758, s. 638 [dostęp 2022-08-17] .
↑ J.G.E.J.G.E. Lewis J.G.E.J.G.E., The biology of centipedes, 1981, s. 344, 347, ISBN 978-0-521-03411-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
↑ Geophilus, [w:] Fauna Europaea [online] [dostęp 2022-08-21] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Heiko Bellman: Pająki i inne pajęczaki (specjalny dodatek: Krocionogi). Warszawa: Multico, 2021, s. 396. ISBN 978-83-7763-486-8. (pol.).

[itis-1] Geophilus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFBellman2021396-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Bellman 2021 ↓, s. 396.

[:0-3] Geophilus, [w:] chilobase.biologia.unipd.it [online] [dostęp 2022-08-15] .

[4] KarolK. Linneusz KarolK., Systema Naturae per regna tria naturae, regnum animale, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus differentiis synonymis, locis, Sztokholm 1758, s. 638 [dostęp 2022-08-17] .

[5] J.G.E.J.G.E. Lewis J.G.E.J.G.E., The biology of centipedes, 1981, s. 344, 347, ISBN 978-0-521-03411-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[6] Geophilus, [w:] Fauna Europaea [online] [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]