Pąkle

Pąkle
	Balanomorpha
	Pilsbry, 1916
	; Pąkle
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki/Pancrustacea
(bez rangi)	Altocrustacea
(bez rangi)	Multicrustacea
Gromada	Thecostraca
Podgromada	wąsonogi
Infragromada	toraczkowce
Nadrząd	Thoracicalcarea
(bez rangi)	Sessilia
Rząd	pąkle
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pąkle^[1] (Balanomorpha) – rząd wąsonogów z infragromady toraczkowców. Osobniki dorosłe są osiadłe i mają ciało chronione pancerzykiem z płytek wapiennych.

Morfologia

Osobniki dorosłe mają ciało silnie zmodyfikowane, przystosowane do osiadłego trybu życia. Głowa jest uwsteczniona; jej część przedgębowa służy do szerokiego osadzenia się w podłożu. Czułki pierwszej pary wraz z gruczołami cementowymi służą przyczepieniu się do podłoża w fazie przejściowej do osiadłości. Czułków drugiej pary i oczu brak zupełnie^[2]^[3]. Szczęki obu par są płatowate i zaopatrzone w szczecinki. Karapaks ma formę worka obejmującego ciało^[3]. Od zewnątrz ciało chronione jest płytkami wapiennymi – kariną, tergami, rostrum, płytkami bocznymi i skutami. Po jednej terdze i skucie formują zwykle wieczko zamykające jamę objętą karapaksem^[2]. Tułów zaopatrzony jest w sześć par dwugałęzistych, wieloczłonowych odnóży tułowiowych (torakopodiów) zmodyfikowanych w pierzasto oszczecinione wąsy filtracyjne. Odwłok jest uwsteczniony. Układ krwionośny jest praktycznie zamknięty, o zredukowanym sercu. Oddychanie zachodzi całą powierzchnią ciała. Jajniki umieszczone są w przedniej części ciała, a jajowody uchodzą przy pierwszej parze torakopodiów. Jądra leżą w tułowiu. Prącie jest wielokrotnie dłuższe od ciała^[3].

Rozród i rozwój

U pąkli występuje obojnactwo. Zapłodnienie ma formę krzyżową^[2]^[3]. Bruzdkowanie jest całkowite^[2]. Inkubacja jaj odbywa się w jamie karapaksu. Klujące się z jaj pływiki (naupilusy) uwalniane są do toni wodnej^[2]^[3]. Mają one trójkątny karapaks z kolcami^[2]. Przeobrażają się one potem do stadium popływika (metanaupilusa)^[2]^[3]. Ma on zawiązki oczu złożonych i odnóży tułowiowych^[2]. Popływik przekształca się w larwę cyprysową^[2]^[3]. Ta ma bocznie spłaszczone ciało z dwuklapowym karapaksem, oczami złożonymi i sześcioma nitkowatymi torakopodiami^[2]. Jest stadium niepobierającym pokarmu^[3]. Po przytwierdzeniu się do podłoża wydzieliną gruczołów cementowych przekształca się w formę osiadłą^[2]^[3].

Ekologia i występowanie

Należą do grupy troficznej filtratorów. Liczne gatunki są komensalami, przytwierdzającymi się do innych zwierząt i pozyskującymi resztki ich pokarmu^[3].

Rozmieszczone są kosmopolitycznie, w wodach słonych i słonawych. W Bałtyku reprezentowane są przez zawleczoną pąklę niespodziewaną^[3].

Taksonomia

Do rzędu tego zalicza się 14 rodzin zgrupowanych w czterech nadrodzinach i dwóch podrzędach^[4]^[5]:

†Balanoformes Kočí, Buckeridge & Newman, 2017
- †Pachydiadematoidea Chan et al., 2021
  - †Pachydiadematidae Chan et al., 2021
- rodzaje incertae sedis: †Epibrachylepas i †Parabrachylepas
Neobalanoformes Gale 2014
- Balanoidea Leach, 1817
  - Balanidae Leach, 1817 – pąklowate
  - Pyrgomatidae Gray, 1825
- Chthamaloidea Darwin, 1854
  - Catophragmidae Utinomi, 1968
  - Chionelasmatidae Buckeridge, 1983
  - Chthamalidae Darwin, 1854
  - Pachylasmatidae Utinomi, 1968
  - Waikalasmatidae Ross & Newman, 2001
- Coronuloidea Leach, 1817
  - Austrobalanidae Newman & Ross, 1976
  - Bathylasmatidae Newman & Ross, 1971
  - Chelonibiidae Pilsbry, 1916
  - Coronulidae Leach, 1817
  - Tetraclitidae Gruvel, 1903
- Elminioidea Chan et al., 2021
  - Elminiidae Foster, 1982

Przypisy

↑ pąkle, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-07] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005, s. 450-455.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Michał Grabowski: Rząd: toraczkowce – Thoracica. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
↑ T. Kočí, M.K. Veselská, W.A. Newman, , J.S. Buckeridge, J. Sklenář. Archaeochionelasmus nekvasilovae gen. et sp. nov. (Cirripedia, Balanomorpha, Chionelasmatoidea) from the Bohemian Cretaceous Basin (Czech Republic): the first bona fide Cretaceous neobalanoform. „Zootaxa”. 4294 (2), s. 181–196, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4294.2.3..
↑ Balanomorpha. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2022-12-07].

[pwn-1] pąkle, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-07] .

[Jura-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005, s. 450-455.

[Blaszak-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Michał Grabowski: Rząd: toraczkowce – Thoracica. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.

[koci-4] T. Kočí, M.K. Veselská, W.A. Newman, , J.S. Buckeridge, J. Sklenář. Archaeochionelasmus nekvasilovae gen. et sp. nov. (Cirripedia, Balanomorpha, Chionelasmatoidea) from the Bohemian Cretaceous Basin (Czech Republic): the first bona fide Cretaceous neobalanoform. „Zootaxa”. 4294 (2), s. 181–196, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4294.2.3..

[worms-5] Balanomorpha. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2022-12-07].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]