Złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej
 Złamanie bliższej nasady kości piszczelowej (typu V wg Schatzkera) wraz z oderwaniem wyniosłości międzykłykciowej (złamanie typu III)[1] | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
S82.1 |
|---|---|
Złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej, ang. tibial eminence fracture (in. złamanie awulsyjne wyniosłości międzykłykciowej, ang. tibial eminence avulsion fracture) – rzadkie złamanie w obrębie stawu kolanowego, odpowiednik uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego u dzieci i młodzieży, jednakże obserwowane jest również u dorosłych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Złamanie zostało po raz pierwszy opisane w 1875 roku przez francuskiego chirurga Antonina Ponceta[2][3].
Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]
Częstość występowania szacowana jest na 3 na 100 000 rocznie[3], jest stwierdzane w 2-5% przypadków pourazowego krwawienia do stawu kolanowego u dzieci i młodzieży[3]. Obecnie wzrasta częstość tego urazu u osób dorosłych[4].
Etiologia[edytuj | edytuj kod]
Do złamania wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej dochodzi w przypadku urazu skrętnego lub przy upadku z małej wysokości na zgięte kolano[5], przy uprawianiu sportu lub w wypadkach komunikacyjnych[4]. Sporty związane z dużym ryzykiem tego urazu to futbol amerykański, koszykówka, narciarstwo, piłka nożna i piłka siatkowa[6]. Złamanie to jest uważane za odpowiednik uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego u dzieci i młodzieży, związane z niedojrzałością układu kostno-szkieletowego[4].
Obraz kliniczny[edytuj | edytuj kod]
Objawy złamania wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej są następujące[7]:
- ból (większy niż przy uszkodzeniu więzadła krzyżowego przedniego[8])
- wysięk (w przypadku objęcia przez złamanie chrząstki nasadowej pojawia się krwisty płyn z kropelkami tłuszczu)
- zwiotczenie więzadeł kolana
- dodatnie testy oceniające stabilność kolana (test szufladkowy przedni, test Lachmana, test pivot shift[6])
Diagnostyka różnicowa[edytuj | edytuj kod]
Rozpoznanie złamania wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej opiera się na badaniu przedmiotowym, zdjęciu rentgenowskim oraz obrazowaniu metodą rezonansu magnetycznego[7].
Złamanie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej należy różnicować ze złuszczeniem chrząstki wzrostowej, uszkodzeniem łąkotki, zwichnięciem rzepki, uszkodzenie więzadeł wewnętrznych stawu kolanowego oraz innymi uszkodzeniami kości[7][9].
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Klasyfikacja złamań na podstawie obrazu radiologicznego została opracowana przez Marvina Meyers'a i Francisa McKeever'a w 1959 roku[10], w 1977 roku Basilius Zaricznyj dodał kolejny typ (początkowo jako podtyp IIIB[11], obecnie jako podtyp IV[12])[13] i ostatecznie podział został ustalony w 2005 roku, kiedy James Lubowitz (z zespołem) podzielił typ III na dwa podtypy A i B[14][15].
| Typ | Obraz kliniczny | Leczenie |
|---|---|---|
| I |
|
zachowawcze |
| II |
|
zachowawcze lub operacyjne |
| IIIA |
|
operacyjne |
| IIIB |
|
operacyjne |
| IV |
|
operacyjne |
Leczenie[edytuj | edytuj kod]
Leczenie jest operacyjne (zarówno klasyczne jak i w artroskopii) w stadiach IIIA-IV, natomiast w stadiach I i II leczeniem z wyboru jest leczenie zachowawcze[16]. Opatrunek gipsowy powinien być utrzymany przez 4-6 tygodni u pacjentów leczonych zachowawczo i 2 tygodnie u pacjentów leczonych operacyjnie[17]. W kolejnym etapie konieczna jest rehabilitacja i założenie odpowiedniej ortezy[16]. Okres rehabilitacji trwa 3-4 miesięcy[16].
Rokowanie[edytuj | edytuj kod]
Niezależnie od przyjętego sposobu postępowania następstwem urazu jest trwałe osłabienie struktur więzadłowych kolana, jednakże nie ma to poważnego znaczenia klinicznego[7]. Powikłaniami złamania wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej są ograniczenie ruchomości stawu kolanowego, artrofibroza, niestabilność stawu kolanowego[3] oraz zaburzenie funkcji chrząstki nasadowej[16]. Rokowanie co do pełnego powrotu do zdrowia jest gorsze w typie III i IV złamania[3], jednakże możliwość powrotu do czynnego uprawiania sportu jest taka sama we wszystkich grupach pacjentów[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑
TW. Huang, CY. Lee, SY. Chen, SJ. Lin i inni. Outcomes and second-look arthroscopic evaluation after combined arthroscopic treatment of tibial plateau and tibial eminence avulsion fractures: a 5-year minimal follow-up.. „BMC Musculoskelet Disord”. 16, s. 311, 2015. DOI: 10.1186/s12891-015-0769-x. PMID: 26490156. (ang.).
- ↑ Antonin Poncet. Arrachement de l’epine du tibia a l’insertion du ligament croise anterieur.. „Bulletin et mémoires de la Société des chirurgiens de Paris (Bull Mem Soc Chir Paris)”, s. 883–884, 1875. (fr.).
- ↑ a b c d e I. Gans, KD. Baldwin, TJ. Ganley. Treatment and Management Outcomes of Tibial Eminence Fractures in Pediatric Patients: A Systematic Review.. „Am J Sports Med”. 42 (7), s. 1743-50, 2014. DOI: 10.1177/0363546513508538. PMID: 24256714.
- ↑ a b c DC. Kieser, D. Gwynne-Jones, S. Dreyer. Displaced tibial intercondylar eminence fractures.. „J Orthop Surg (Hong Kong)”. 19 (3), s. 292-6, 2011. DOI: 10.1177/230949901101900306. PMID: 22184157.
- ↑ Robert Śmigielski, Stefan Matuszewski, Urszula Zdanowicz, Tadeusz Bokwa, Michał Drwięga. Leczenie artroskopowe ostrych uszkodzeń stawu kolanowego u dzieci. „Rocznik Dziecięcej Chirurgii Urazowej”. 10, 2006.
- ↑ a b McMahon 2010 ↓, s. 313.
- ↑ a b c d McMahon 2010 ↓, s. 321.
- ↑ McMahon 2010 ↓, s. 320.
- ↑ McMahon 2010 ↓, s. 314.
- ↑ MH. Meyers, FM. McKeever. Fracture of the intercondylar eminence of the tibia.. „J Bone Joint Surg Am”. 41-A (2), s. 209-20; discussion 220-2, 1959. PMID: 13630956. (ang.).
- ↑ MS. Binnet, I. Gürkan, C. Yilmaz, A. Karakas i inni. Arthroscopic fixation of intercondylar eminence fractures using a 4-portal technique.. „Arthroscopy”. 17 (5), s. 450-60, 2001. DOI: 10.1053/jars.2001.23573. PMID: 11337711.
- ↑ a b Castoldi i Bonasia 2016 ↓, s. 17.
- ↑ Basilius Zaricznyj. Avulsion fracture of the tibial eminence: treatment by open reduction and pinning.. „J Bone Joint Surg Am”. 59 (8), s. 1111-4, Dec 1977. PMID: 591548.
- ↑ James H. Lubowitz, WS. Elson, D. Guttmann. Part II: arthroscopic treatment of tibial plateau fractures: intercondylar eminence avulsion fractures.. „Arthroscopy”. 21 (1), s. 86-92, 2005. DOI: 10.1016/j.arthro.2004.09.031. PMID: 15650672.
- ↑ Castoldi i Bonasia 2016 ↓, s. 16.
- ↑ a b c d McMahon 2010 ↓, s. 322.
- ↑ Castoldi i Bonasia 2016 ↓, s. 21.
- ↑ Castoldi i Bonasia 2016 ↓, s. 22.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Patrick McMahon: Medycyna sportowa, Współczesne metody diagnostyki i leczenia.. Warszawa: PWZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4218-4.
- Filippo Castoldi, Davide Edoardo Bonasia: Fractures Around the Knee. Pittsburgh: Springer, 2016. ISBN 978-3-319-28804-8.
