Doświadczenie Ivesa-Stillwella

Doświadczenie Ivesa-Stillwella miało na celu sprawdzenie wkładu relatywistycznej dylatacji czasu w przesunięciu dopplerowskim dla światła. Wyniki były zgodne z formułą poprzecznego efektu Dopplera i był pierwszym bezpośrednim, ilościowym potwierdzeniem czynnika dylatacji czasu. Od tego czasu przeprowadzono szereg eksperymentów tego typu, ze wzrastającą precyzją. Razem z doświadczeniem Michelsona-Morleya oraz doświadczeniem Kennedy'ego-Thorndike'a, stanowi jeden z fundamentalnych testów szczególnej teorii względności.

Zarówno dylatacja czasu jak i relatywistyczny efekt Dopplera zostały przewidziane przez Alberta Einsteina w jego brzemiennej pracy z 1905. Einstein zasugerował następnie (1907) eksperyment, bazujący na pomiarze względnych częstotliwości odbieranego z poruszającego się względem obserwatora emitera, oraz obliczenia dodatkowego przesunięcia dopplerowskiego na skutek dylatacji czasu. Efekt ten został później nazwany „poprzecznym efektem Dopplera”, gdyż z początku planowano przeprowadzać pomiar prostopadle do ruchu źródła, celem oddzielenia efektu relatywistycznego od znacznie większego podłużnego efektu Dopplera. Jednakże Herbert E. Ives oraz G. R. Stillwell (odnoszący się do dylatacji czasu jako wynikajacej z teorii Lorentza i Larmora) zaniechali takiej konfiguracji. Użyli promieni w kierunkach podłużnycho raz znaleźli sposób na oddzielenie znacznie mniejszego efektu relatywistycznego. Eksperyment przeprowadzono w 1938, po czym był on wiele razy powtarzany (np. ). Przeprowadzono szereg podobnych eksperymentów o coraz większej precyzji, m. inn. przez Ottinga (1939), Mandelberga et al. (1962) i Hasselkampa et al. (1979),