Konrad Witz: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Niepoprawnie sformułowane zdanie - przed zmianą zdanie sugerowało, że Konrad Witz osiągnał szczyt możliwości obrazowania trójwymiaru na płaszczyźnie, tymczasem - jeśli już - to raczej szczyt swoich możliwości
akapit z nowym, szczegółowym tekstem, cytaty, przypisy; dr. poprawki; nie sprawdzano merytoryczności wcześnejszego tekstu
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Konrad Witz 003.jpg|thumb|230px|''Salomon i królowa Saby'', 1434-1435]]
[[Plik:Konrad Witz 003.jpg|thumb|230px|''Salomon i królowa Saby'', 1434-1435]]
[[Plik:Konrad Witz 008.jpg|thumb|230px|''[[Cudowny połów]]'', 1443-44]]
[[Plik:Konrad Witz 008.jpg|thumb|230px|''[[Cudowny połów]]'', 1443-44]]
'''Konrad Witz''' (ur. ok. 1400 w [[Rottweil]], zm. ok. 1445-7 w [[Bazylea|Bazylei]]) – niemiecki malarz, tworzący na pograniczu [[gotyk]]u i [[renesans]]u, wczesny realista.
'''Konrad Witz''' (ur. ok. 1400 w [[Rottweil]], zm. ok. 1445-7 w [[Bazylea|Bazylei]]) – niemiecki (według niektórych źródeł<ref>{{Cytuj |autor = Białostocki, Jan (1921-1988). |tytuł = Sztuka cenniejsza niż złoto : opowieść o sztuce europejskiej naszej ery |data = 2004 |data dostępu = 2019-07-21 |isbn = 8301143010 |wydanie = Wyd. 7 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydaw. Naukowe PWN |s = 268 |oclc = 749694105 |url = https://www.worldcat.org/oclc/749694105}}</ref> <ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Konrad Witz {{!}} German painter |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = Encyclopedia Britannica |url = https://www.britannica.com/biography/Konrad-Witz |język = en}}</ref> szwajcarski) malarz, tworzący na pograniczu [[gotyk]]u i [[renesans]]u, wczesny realista.


Był synem Hansa, malarza i złotnika, któremu towarzyszył w wędrówkach. W latach 1412-27 przebywał w [[Konstancja (Niemcy)|Konstancji]], następnie w [[Rottweil]]. Od 1431 był w Bazylei, a w 1444 przeniósł się do [[Genewa|Genewy]].
Był synem Hansa, malarza i złotnika, któremu towarzyszył w wędrówkach.


Niewiele pewnego wiadomo o wczesnej młodości artysty<ref name=":0" />, jego wykształceniu i podróżach, jedynie analiza historyczna wpływów artystycznych dopuszcza przypuszczenia co do jego bardziej bezpośrednich kontaktów ze sztuką niderlandzką<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = - Erneuerer der Malerei |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = Deutschlandfunk |url = https://www.deutschlandfunk.de/erneuerer-der-malerei.691.de.html?dram:article_id=55285 |język = de-DE}}</ref> <ref>{{Cytuj |tytuł = Die Besten: Konrad Witz im Kunstmuseum Basel |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = Schweizer Illustrierte |url = https://www.schweizer-illustrierte.ch/lifestyle/kultur/ritterglanz-und-gloria |język = de}}</ref>. Podczas pobytu w [[Konstancja (Niemcy)|Konstancji]], podczas obywającego się tam [[Sobór bazylejsko-ferrarsko-florencki|XVII soboru powszechnego]], otrzymał zlecenie wykonania ołtarza dla kościoła św. Leonarda w Bazylei<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Woźniakowski, Jacek. |tytuł = Góry niewzruszone : o różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej |data = 1995 |data dostępu = 2019-07-21 |isbn = 8370062156 |wydanie = Wyd. 3., zmienione |miejsce = Kraków |wydawca = Znak |oclc = 37004166 |url = https://www.worldcat.org/oclc/37004166}}</ref><ref name=":1" />. To jego dzieło, ''Heilsspiegelaltar'', powstałe ok. 1430-35, uchodzi za jedno z jego najważniejszych<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Mela Escherich |tytuł = Der Heilsspiegelaltar des Konrad Witz |czasopismo = Jahrbuch der Königlich Preussischen Kunstsammlungen |data = 1914 |data dostępu = 2019-07-21 |issn = 1431-5955 |wolumin = 35 |numer = 4 |s = 245–255 |url = https://www.jstor.org/stable/4301853}}</ref>; z pierwotnie 16 części ołatrza zachowało się do dziś jedynie 9 fragmentów<ref>{{Cytuj |tytuł = Statistische Tafeln |data = 1914 |data dostępu = 2019-07-21 |isbn = 9783662386897 |miejsce = Berlin, Heidelberg |wydawca = Springer Berlin Heidelberg |s = 1–47 |url = http://dx.doi.org/10.1007/978-3-662-39563-9_1}}</ref> <ref name=":3" />, rozproszonych po muzeach w Bazylei, Berlinie i Dijon<ref name=":4">{{Cytuj |tytuł = Konrad Witz |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = altbasel.ch |url = https://altbasel.ch/fussnoten/witz.html}}</ref>. Witz zamieszkał w Bazylei – od 1434 jako członek cechu, a od 1435 jako jej oficjalny obywatel; w 1443 nabył dom przy ulicy Freienstrasse, gdzie mieściło się także jego atelier<ref name=":4" />. W 1444 stworzył na zamówienie arcybiskupa [[Genewa|Genewy]] i późniejszego kardynała, François de Mies,<ref name=":5">{{Cytuj |tytuł = GRIN - Konrad Witz und der Genfer Petrusaltar. "Der wunderbare Fischzug" als Bildquelle zum Basler Konzil |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = www.grin.com |url = https://www.grin.com/document/294530 |język = de}}</ref> ołtarz do tamtejszej katedry – ''Petrusaltar'' – zawierający na lewym skrzydle epokowe dla malarstwa pejzażowego<ref name=":5" /> dzieło ''Cudowny połów'' „z pierwszym bodaj w dziejach pejzażem, który można topograficznie zidentyfikować. [...] ... malarz znad Neckaru, wykształcony zapewne w Niederlandach, przedstawił nabrzmiałe symboliczną treścią ''Chodzenie po wodach jeziora Genezaret'' na tle szczytów, które otaczają Leman”<ref name=":2" />. Znamienne w tym obrazie ołtarzowym jest także definiowanie światła poprzez operowanie cieniem i walorem<ref>{{Cytuj |autor = Toman, Rolf,, Bednorz, Achim, |tytuł = Gotik : Architektur, Skulptur, Malerei |data = 2007 |data dostępu = 2019-07-21 |isbn = 9783833110382 |wydanie = Sonderausg |miejsce = [Königswinter] |wydawca = Ullmann |oclc = 263728602 |url = https://www.worldcat.org/oclc/263728602}}</ref>. Obecnie ''Cudowny połów'' znajduje się w genewskim [http://institutions.ville-geneve.ch/fr/mah/ Musée d'art et d'histoire]<ref>{{Cytuj |tytuł = Petrusaltar |data dostępu = 2019-07-21 |opublikowany = www.geneve.com |url = https://www.geneve.com:443/de/attraktionen/petrusaltar/ |język = de}}</ref>.
⚫
Witz należał do grupy malarzy, którzy od lat 30. XV wieku zaczęli przełamywać obowiązujący dotychczas idealizm i wprowadzać elementy realizmu. We wczesnym okresie namalował ''Ukrzyżowanie'', przedstawiając w tle pejzaż z okolic [[Jezioro Bodeńskie|Jeziora Bodeńskiego]]. W ''Świętej Katarzynie i Marii Magdalenie'' ([[Musée de l’Œuvre Notre-Dame]], Strasbourg) ukazał gotycko łamane szaty oraz realistyczne pomieszczenia ujęte z poszanowaniem zasad perspektywy. Realizm w detalach architektonicznych, a także efekty światłocieniowe widać na obrazach ''Hołd Trzech Króli'' i ''Uwolnienie św. Piotra'' z Musée d'Art et d'Histoire w Genewie. Szczyt swoich możliwości w oddaniu trzech wymiarów osiągnął w ''[[Cudowny połów|Cudownym połowie]]'', znanym również jako ''[[Cudowny połów|Połów ryb na jeziorze Genezaret]]''. Dorobek Konrada Witza stawia go w rzędzie prekursorów renesansu.

⚫
Witz należał do grupy malarzy, którzy od lat 30. XV wieku zaczęli przełamywać obowiązujący dotychczas idealizm i wprowadzać elementy realizmu. We wczesnym okresie namalował ''Ukrzyżowanie'', przedstawiając w tle pejzaż z okolic [[Jezioro Bodeńskie|Jeziora Bodeńskiego]]. W ''Świętej Katarzynie i Marii Magdalenie'' ([[Musée de l’Œuvre Notre-Dame]], Strasburg) ukazał gotycko łamane szaty oraz realistyczne pomieszczenia ujęte z poszanowaniem zasad perspektywy. Realizm w detalach architektonicznych, a także efekty światłocieniowe widać na obrazach ''Hołd Trzech Króli'' i ''Uwolnienie św. Piotra'' z Musée d'art et d'histoire w Genewie. Szczyt swoich możliwości w oddaniu trzech wymiarów osiągnął w ''[[Cudowny połów|Cudownym połowie]]'', znanym również jako ''[[Cudowny połów|Połów ryb na jeziorze Genezaret]]''. Dorobek Konrada Witza stawia go w rzędzie prekursorów renesansu.


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==

Wersja z 15:53, 21 lip 2019

Salomon i królowa Saby, 1434-1435
Cudowny połów, 1443-44

Konrad Witz (ur. ok. 1400 w Rottweil, zm. ok. 1445-7 w Bazylei) – niemiecki (według niektórych źródeł[1] [2] szwajcarski) malarz, tworzący na pograniczu gotyku i renesansu, wczesny realista.

Był synem Hansa, malarza i złotnika, któremu towarzyszył w wędrówkach.

Niewiele pewnego wiadomo o wczesnej młodości artysty[2], jego wykształceniu i podróżach, jedynie analiza historyczna wpływów artystycznych dopuszcza przypuszczenia co do jego bardziej bezpośrednich kontaktów ze sztuką niderlandzką[3] [4]. Podczas pobytu w Konstancji, podczas obywającego się tam XVII soboru powszechnego, otrzymał zlecenie wykonania ołtarza dla kościoła św. Leonarda w Bazylei[5][3]. To jego dzieło, Heilsspiegelaltar, powstałe ok. 1430-35, uchodzi za jedno z jego najważniejszych[6]; z pierwotnie 16 części ołatrza zachowało się do dziś jedynie 9 fragmentów[7] [6], rozproszonych po muzeach w Bazylei, Berlinie i Dijon[8]. Witz zamieszkał w Bazylei – od 1434 jako członek cechu, a od 1435 jako jej oficjalny obywatel; w 1443 nabył dom przy ulicy Freienstrasse, gdzie mieściło się także jego atelier[8]. W 1444 stworzył na zamówienie arcybiskupa Genewy i późniejszego kardynała, François de Mies,[9] ołtarz do tamtejszej katedry – Petrusaltar – zawierający na lewym skrzydle epokowe dla malarstwa pejzażowego[9] dzieło Cudowny połów „z pierwszym bodaj w dziejach pejzażem, który można topograficznie zidentyfikować. [...] ... malarz znad Neckaru, wykształcony zapewne w Niederlandach, przedstawił nabrzmiałe symboliczną treścią Chodzenie po wodach jeziora Genezaret na tle szczytów, które otaczają Leman”[5]. Znamienne w tym obrazie ołtarzowym jest także definiowanie światła poprzez operowanie cieniem i walorem[10]. Obecnie Cudowny połów znajduje się w genewskim Musée d'art et d'histoire[11].

Witz należał do grupy malarzy, którzy od lat 30. XV wieku zaczęli przełamywać obowiązujący dotychczas idealizm i wprowadzać elementy realizmu. We wczesnym okresie namalował Ukrzyżowanie, przedstawiając w tle pejzaż z okolic Jeziora Bodeńskiego. W Świętej Katarzynie i Marii Magdalenie (Musée de l’Œuvre Notre-Dame, Strasburg) ukazał gotycko łamane szaty oraz realistyczne pomieszczenia ujęte z poszanowaniem zasad perspektywy. Realizm w detalach architektonicznych, a także efekty światłocieniowe widać na obrazach Hołd Trzech Króli i Uwolnienie św. Piotra z Musée d'art et d'histoire w Genewie. Szczyt swoich możliwości w oddaniu trzech wymiarów osiągnął w Cudownym połowie, znanym również jako Połów ryb na jeziorze Genezaret. Dorobek Konrada Witza stawia go w rzędzie prekursorów renesansu.

Bibliografia

  • A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, Warszawa-Kraków 1985, t. I.


  1. ↑ Jan (1921-1988). Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto : opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, Wyd. 7, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 268, ISBN 83-01-14301-0, OCLC 749694105 [dostęp 2019-07-21].
  2. ↑ a b Konrad Witz | German painter [online], Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-07-21] (ang.).
  3. ↑ a b - Erneuerer der Malerei [online], Deutschlandfunk [dostęp 2019-07-21] (niem.).
  4. ↑ Die Besten: Konrad Witz im Kunstmuseum Basel [online], Schweizer Illustrierte [dostęp 2019-07-21] (niem.).
  5. ↑ a b Jacek. Woźniakowski, Góry niewzruszone : o różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej, Wyd. 3., zmienione, Kraków: Znak, 1995, ISBN 83-7006-215-6, OCLC 37004166 [dostęp 2019-07-21].
  6. ↑ a b Mela Escherich, Der Heilsspiegelaltar des Konrad Witz, „Jahrbuch der Königlich Preussischen Kunstsammlungen”, 35 (4), 1914, s. 245–255, ISSN 1431-5955 [dostęp 2019-07-21].
  7. ↑ Statistische Tafeln, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 1914, s. 1–47, ISBN 978-3-662-38689-7 [dostęp 2019-07-21].
  8. ↑ a b Konrad Witz [online], altbasel.ch [dostęp 2019-07-21].
  9. ↑ a b GRIN - Konrad Witz und der Genfer Petrusaltar. "Der wunderbare Fischzug" als Bildquelle zum Basler Konzil [online], www.grin.com [dostęp 2019-07-21] (niem.).
  10. ↑ Toman i inni, Gotik : Architektur, Skulptur, Malerei, wyd. Sonderausg, [Königswinter]: Ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-1038-2, OCLC 263728602 [dostęp 2019-07-21].
  11. ↑ Petrusaltar [online], www.geneve.com [dostęp 2019-07-21] (niem.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konrad_Witz&oldid=57112401”