Abstynencyjna edukacja seksualna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m WP:SK, drobne techniczne
→‎Skuteczność: skopiowanie z artykułu Zespół nabytego niedoboru odporności, dalsze tłumaczenie
Linia 12: Linia 12:
[[Plik:No Sex Signage in Ghana.jpg|mały|Znak promujący [[Abstynencja seksualna|abstynencję]] w Ghanie jako sposób zapobiegania [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]] (2005 r.)]]W meta-analizie z 2015 r. stwierdzono, że programy skoncentrowane na abstynencji nie miały wpływu na prawdopodobieństwo zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową<ref>{{Cytuj |autor = Dafina Petrova, Rocio Garcia-Retamero |tytuł = Effective Evidence-Based Programs For Preventing Sexually-Transmitted Infections: A Meta-Analysis |czasopismo = Current HIV research |data = 2015 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1873-4251 |wolumin = 13 |numer = 5 |s = 432–438 |doi = 10.2174/1570162X13666150511143943 |pmid = 26149164}}</ref>.
[[Plik:No Sex Signage in Ghana.jpg|mały|Znak promujący [[Abstynencja seksualna|abstynencję]] w Ghanie jako sposób zapobiegania [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]] (2005 r.)]]W meta-analizie z 2015 r. stwierdzono, że programy skoncentrowane na abstynencji nie miały wpływu na prawdopodobieństwo zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową<ref>{{Cytuj |autor = Dafina Petrova, Rocio Garcia-Retamero |tytuł = Effective Evidence-Based Programs For Preventing Sexually-Transmitted Infections: A Meta-Analysis |czasopismo = Current HIV research |data = 2015 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1873-4251 |wolumin = 13 |numer = 5 |s = 432–438 |doi = 10.2174/1570162X13666150511143943 |pmid = 26149164}}</ref>.


Systematyczny przegląd Cochrane'a sugeruje, że edukacja oparta wyłącznie na abstynencji nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka HIV w państwach o wysokich dochodach<ref name=":1" />. W krajach rozwijających się również brakuje dowodów na skuteczność<ref>{{Cytuj |autor = Virginia A. Fonner, Kevin S. Armstrong, Caitlin E. Kennedy, Kevin R. O'Reilly, Michael D. Sweat |tytuł = School Based Sex Education and HIV Prevention in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Meta-Analysis |czasopismo = [[PLOS ONE]] |data = 2014-03-04 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1932-6203 |wolumin = 9 |numer = 3 |doi = 10.1371/journal.pone.0089692 |pmid = 24594648 |pmc = 3942389}}</ref>. W 2008 roku Douglas Kirby dokonał przeglądu dowodów na skuteczność programów edukacyjnych opartych wyłącznie na abstynencji i nie znalazł zbyt wielu dowodów uzasadniających stosowanie takich programów<ref>{{Cytuj |autor = Douglas B. Kirby |tytuł = The impact of abstinence and comprehensive sex and STD/HIV education programs on adolescent sexual behavior |czasopismo = Sexuality Research and Social Policy |data = 2008-9 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1868-9884 |wolumin = 5 |numer = 3 |s = 18–27 |doi = 10.1525/srsp.2008.5.3.18 |język = en}}</ref>. Meta-analiza z 2011 r. wykazała, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zarażenia wirusem HIV wśród młodzieży<ref>{{Cytuj |autor = Blair T. Johnson, Lori A. J. Scott-Sheldon, Tania B. Huedo-Medina, Michael P. Carey |tytuł = Interventions to reduce sexual risk for human immunodeficiency virus in adolescents: a meta-analysis of trials, 1985-2008 |czasopismo = Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine |data = 2011-1 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1538-3628 |wolumin = 165 |numer = 1 |s = 77–84 |doi = 10.1001/archpediatrics.2010.251 |pmid = 21199984 |pmc = 4361805}}</ref>.
Systematyczny przegląd Cochrane'a sugeruje, że edukacja oparta wyłącznie na abstynencji nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka HIV w państwach o wysokich dochodach<ref name=":1" />. W krajach rozwijających się również brakuje dowodów na skuteczność<ref>{{Cytuj |autor = Virginia A. Fonner, Kevin S. Armstrong, Caitlin E. Kennedy, Kevin R. O'Reilly, Michael D. Sweat |tytuł = School Based Sex Education and HIV Prevention in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Meta-Analysis |czasopismo = [[PLOS ONE]] |data = 2014-03-04 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1932-6203 |wolumin = 9 |numer = 3 |doi = 10.1371/journal.pone.0089692 |pmid = 24594648 |pmc = 3942389}}</ref>. W 2008 roku Douglas Kirby dokonał przeglądu dowodów na skuteczność programów edukacyjnych opartych wyłącznie na abstynencji i nie znalazł zbyt wielu dowodów uzasadniających stosowanie takich programów<ref>{{Cytuj |autor = Douglas B. Kirby |tytuł = The impact of abstinence and comprehensive sex and STD/HIV education programs on adolescent sexual behavior |czasopismo = Sexuality Research and Social Policy |data = 2008-9 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1868-9884 |wolumin = 5 |numer = 3 |s = 18–27 |doi = 10.1525/srsp.2008.5.3.18 |język = en}}</ref>. Meta-analiza z 2011 r. wykazała, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zarażenia wirusem HIV wśród młodzieży<ref>{{Cytuj |autor = Blair T. Johnson, Lori A. J. Scott-Sheldon, Tania B. Huedo-Medina, Michael P. Carey |tytuł = Interventions to reduce sexual risk for human immunodeficiency virus in adolescents: a meta-analysis of trials, 1985-2008 |czasopismo = Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine |data = 2011-1 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1538-3628 |wolumin = 165 |numer = 1 |s = 77–84 |doi = 10.1001/archpediatrics.2010.251 |pmid = 21199984 |pmc = 4361805}}</ref>. Ustalono również, że edukacja abstynencyjna zawiera wprowadzające w błąd informacje medyczne oraz wyklucza potencjalnie ratujące życie informacje o zmniejszaniu zagrożeń związanych z seksualnością<ref>{{Cytuj |autor = John S. Santelli, Ilene S. Speizer, Zoe R. Edelstein |tytuł = Abstinence Promotion Under PEPFAR: The Shifting Focus of HIV Prevention For Youth |czasopismo = Global public health |data = 2013 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1744-1692 |wolumin = 8 |numer = 1 |s = 1–12 |doi = 10.1080/17441692.2012.759609 |pmid = 23327516 |pmc = 3984004}}</ref>.

==== HIV ====
Osoby w wieku 15–24 stanowią prawie połowę wszystkich nowych zakażeń HIV. Profilaktyka zakażenia HIV w tej grupie wiekowej polega na promocji zdrowia seksualnego, promocji opóźniania wieku inicjacji seksualnej, redukcji liczby partnerów seksualnych i częstości ich zmiany oraz stosowania prezerwatyw<ref name="W. David Hardy s.27-30">{{Cytuj książkę|nazwisko=Hardy|imię=W. David|tytuł=Fundamentals of HIV Medicine 2017|strony=27-30|url=https://books.google.pl/books?id=kOIwDgAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false|wydawca=Oxford University Press|rok=2017|isbn=9780190493097|odn=tak}}</ref>. Istotna jest edukacja seksualna osób młodych w ramach edukacji szkolnej, która pozwala na kształtowanie bezpiecznych zachować seksualnych oraz na zdobycie wiedzy odnośnie zakażenia HIV i sposobów jego transmisji<ref name="pmid24594648">{{Cytuj |autor = Virginia A. Fonner, Kevin S. Armstrong, Caitlin E. Kennedy, Kevin R. O'Reilly, Michael D. Sweat |tytuł = School based sex education and HIV prevention in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis |czasopismo = PloS One |data = 2014 |wolumin = 9 |numer = 3 |s = e89692 |doi = 10.1371/journal.pone.0089692 |pmid = 24594648 |pmc = PMC3942389}}</ref>. Edukacja seksualna oparta wyłącznie o abstynencję do ślubu nie dostarcza informacji odnośnie antykoncepcji, w tym stosowaniu prezerwatyw<ref name="pmid245946482">{{Cytuj |autor = Virginia A. Fonner, Kevin S. Armstrong, Caitlin E. Kennedy, Kevin R. O'Reilly, Michael D. Sweat |tytuł = School based sex education and HIV prevention in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis |czasopismo = PloS One |data = 2014 |wolumin = 9 |numer = 3 |s = e89692 |doi = 10.1371/journal.pone.0089692 |pmid = 24594648 |pmc = PMC3942389}}</ref>. Programy profilaktyki oparte o abstynencję mają ograniczoną skuteczność w ograniczaniu ryzykownych zachowań seksualnych<ref name="pmid23327516">{{Cytuj |autor = John S. Santelli, Ilene S. Speizer, Zoe R. Edelstein |tytuł = Abstinence promotion under PEPFAR: the shifting focus of HIV prevention for youth |czasopismo = Global Public Health |data = 2013 |wolumin = 8 |numer = 1 |s = 1–12 |doi = 10.1080/17441692.2012.759609 |pmid = 23327516 |pmc = PMC3984004}}</ref> i opóźnianiu wieku inicjacji seksualnej<ref name="pmid8190857">{{Cytuj |autor = D. Kirby, L. Short, J. Collins, D. Rugg, L. Kolbe |tytuł = School-based programs to reduce sexual risk behaviors: a review of effectiveness |czasopismo = Public Health Reports |data = 1994 |wolumin = 109 |numer = 3 |s = 339–360 |pmid = 8190857 |pmc = PMC1403498}}</ref>. W metaanalizie nie potwierdzono skuteczności w zmniejszeniu ryzyku zakażenia HIV<ref name="pmid22341164">{{Cytuj pismo|nazwisko=Chin|imię=H. B.|tytuł=The effectiveness of group-based comprehensive risk-reduction and abstinence education interventions to prevent or reduce the risk of adolescent pregnancy, human immunodeficiency virus, and sexually transmitted infections: two systematic reviews for the Guide to Community Preventive Services|czasopismo=Am J Prev Med|wolumin=42|numer=3|strony=272-294|rok=2012|imię2=T. A.|imię3=R.|imię4=S. L.|imię5=SK.|nazwisko2=Sipe|nazwisko3=Elder|nazwisko4=Mercer|nazwisko5=Chattopadhyay|doi=10.1016/j.amepre.2011.11.006|pmid=22341164}}</ref>. Ponadto są krytykowane za ograniczanie informacji o metodach profilaktyki o udowodnionej skuteczności w zapobieganiu zakażeniu HIV oraz dyskryminacji osób homoseksualnych<ref name="pmid23327516" />.

=== Ciąża ===
Dowody nie popierają edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji aż do ślubu<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = What the Research Says |data = 2007-10 |opublikowany = siecus.org |url = http://www.siecus.org/_data/global/images/research_says.pdf |archiwum = https://web.archive.org/web/20100616150557/http://www.siecus.org/_data/global/images/research_says.pdf |zarchiwizowano = 2010-06-16}}</ref>. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że edukacja abstynencyjna jest pozytywnie skorelowana z częstością ciąż i porodów wśród nastolatków<ref>{{Cytuj |autor = Kathrin F. Stanger-Hall, David W. Hall |tytuł = Abstinence-Only Education and Teen Pregnancy Rates: Why We Need Comprehensive Sex Education in the U.S |czasopismo = PLoS ONE |data = 2011-10-14 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 1932-6203 |wolumin = 6 |numer = 10 |doi = 10.1371/journal.pone.0024658 |pmid = 22022362 |pmc = 3194801 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3194801/}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |autor = Ashley M. Fox, Georgia Himmelstein, Hina Khalid, Elizabeth A. Howell |tytuł = Funding for Abstinence-Only Education and Adolescent Pregnancy Prevention: Does State Ideology Affect Outcomes? |czasopismo = American Journal of Public Health |data = 2019-01-24 |data dostępu = 2019-11-04 |issn = 0090-0036 |wolumin = 109 |numer = 3 |s = 497–504 |doi = 10.2105/AJPH.2018.304896 |pmid = 30676806 |pmc = PMC6366514 |url = https://ajph.aphapublications.org/doi/abs/10.2105/AJPH.2018.304896}}</ref>. Z drugiej strony kompleksowa edukacja seksualna prowadzi do zmniejszenia liczby porodów wśród nastolatków<ref name=":2" />.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 02:22, 5 lis 2019

Obrączka czystości, używana przez takie organizacje jak Silver Ring Thing czy True Love Waits jako symbol obietnicy dochowania abstynencji do ślubu.

Abstynencyjna edukacja seksualna, inaczej edukacja seksualna oparta wyłącznie na abstynencji (ang. abstinence-only sex education) — forma edukacji seksualnej, która uczy o tym, by nie uprawiać seksu poza małżeństwem. Często wyklucza ona inne rodzaje edukacji w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, takie jak kontrola urodzeń i bezpieczny seks. Natomiast kompleksowa edukacja seksualna obejmuje zarówno kontrolę urodzeń, jak i abstynencję seksualną. Uzyskane dowody nie potwierdzają skuteczności edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji[1][2]. Stwierdzono, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zakażenia HIV w krajach wysoko rozwiniętych[3]. Nie zmniejsza ona wskaźnika aktywności seksualnej ani częstości nieplanowanych ciąż w porównaniu z kompleksową edukacją seksualną[1].

Charakterystyka

Edukacja abstynencyjna uczy dzieci i młodzież jak powstrzymywać się od aktywności seksualnej i że jest to jedyna pewna metoda na uniknięcie ciąży i chorób przenoszonych drogą płciową (STI). Zwracając szczególną uwagę na znaczenie „wartości rodzinnych”, programy te uczą również, że abstynencja do momentu zawarcia małżeństwa jest standardem, zgodnie z którym należy żyć[4][5].

Skuteczność

Systematyczne przeglądy badań oceniających edukację seksualną opartą wyłącznie na abstynencji wykazały, że jest ona nieskuteczna w zapobieganiu niechcianym ciążom lub rozprzestrzenianiu się STI, obok szeregu innych wad[1][6][7]. Amerykańska Akademia Pediatryczna rekomenduje rezygnację ze stosowania edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji, ponieważ została ona uznana za nieskuteczną oraz ponieważ media często przekazują informacje o braku abstynencji[8].

Przenoszenie STI

Znak promujący abstynencję w Ghanie jako sposób zapobiegania HIV/AIDS (2005 r.)

W meta-analizie z 2015 r. stwierdzono, że programy skoncentrowane na abstynencji nie miały wpływu na prawdopodobieństwo zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową[9].

Systematyczny przegląd Cochrane'a sugeruje, że edukacja oparta wyłącznie na abstynencji nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka HIV w państwach o wysokich dochodach[3]. W krajach rozwijających się również brakuje dowodów na skuteczność[10]. W 2008 roku Douglas Kirby dokonał przeglądu dowodów na skuteczność programów edukacyjnych opartych wyłącznie na abstynencji i nie znalazł zbyt wielu dowodów uzasadniających stosowanie takich programów[11]. Meta-analiza z 2011 r. wykazała, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zarażenia wirusem HIV wśród młodzieży[12]. Ustalono również, że edukacja abstynencyjna zawiera wprowadzające w błąd informacje medyczne oraz wyklucza potencjalnie ratujące życie informacje o zmniejszaniu zagrożeń związanych z seksualnością[13].

HIV

Osoby w wieku 15–24 stanowią prawie połowę wszystkich nowych zakażeń HIV. Profilaktyka zakażenia HIV w tej grupie wiekowej polega na promocji zdrowia seksualnego, promocji opóźniania wieku inicjacji seksualnej, redukcji liczby partnerów seksualnych i częstości ich zmiany oraz stosowania prezerwatyw[14]. Istotna jest edukacja seksualna osób młodych w ramach edukacji szkolnej, która pozwala na kształtowanie bezpiecznych zachować seksualnych oraz na zdobycie wiedzy odnośnie zakażenia HIV i sposobów jego transmisji[15]. Edukacja seksualna oparta wyłącznie o abstynencję do ślubu nie dostarcza informacji odnośnie antykoncepcji, w tym stosowaniu prezerwatyw[16]. Programy profilaktyki oparte o abstynencję mają ograniczoną skuteczność w ograniczaniu ryzykownych zachowań seksualnych[17] i opóźnianiu wieku inicjacji seksualnej[18]. W metaanalizie nie potwierdzono skuteczności w zmniejszeniu ryzyku zakażenia HIV[19]. Ponadto są krytykowane za ograniczanie informacji o metodach profilaktyki o udowodnionej skuteczności w zapobieganiu zakażeniu HIV oraz dyskryminacji osób homoseksualnych[17].

Ciąża

Dowody nie popierają edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji aż do ślubu[20]. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że edukacja abstynencyjna jest pozytywnie skorelowana z częstością ciąż i porodów wśród nastolatków[21][22]. Z drugiej strony kompleksowa edukacja seksualna prowadzi do zmniejszenia liczby porodów wśród nastolatków[22].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Mary A. Ott, John S. Santelli, Abstinence and abstinence-only education, „Current opinion in obstetrics & gynecology”, 19 (5), 2007, s. 446–452, DOI: 10.1097/GCO.0b013e3282efdc0b, ISSN 1040-872X, PMID: 17885460, PMCID: PMC5913747 [dostęp 2019-10-08].
  2. ↑ Helen B. Chin i inni, The effectiveness of group-based comprehensive risk-reduction and abstinence education interventions to prevent or reduce the risk of adolescent pregnancy, human immunodeficiency virus, and sexually transmitted infections: two systematic reviews for the Guide to Community Preventive Services, „American Journal of Preventive Medicine”, 42 (3), 2012, s. 272–294, DOI: 10.1016/j.amepre.2011.11.006, ISSN 1873-2607, PMID: 22341164 [dostęp 2019-10-08].
  3. ↑ a b K. Underhill, D. Operario, P. Montgomery, Abstinence-only programs for HIV infection prevention in high-income countries, „The Cochrane Database of Systematic Reviews” (4), 2007, CD005421, DOI: 10.1002/14651858.CD005421.pub2, ISSN 1469-493X, PMID: 17943855 [dostęp 2019-10-08].
  4. ↑ Sharon Lamb, Just the Facts? The Separation of Sex Education from Moral Education: Just the Facts?, „Educational Theory”, 63 (5), 2013, s. 443–460, DOI: 10.1111/edth.12034 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
  5. ↑ Laura Duberstein Lindberg, John S. Santelli, Susheela Singh, Changes in formal sex education: 1995-2002, „Perspectives on Sexual and Reproductive Health”, 38 (4), 2006, s. 182–189, DOI: 10.1363/psrh.38.182.06, ISSN 1538-6341, PMID: 17162310 [dostęp 2019-11-04].
  6. ↑ Douglas Kirby, Emerging Answers 2007: Research Findings on Programs to Reduce Teen Pregnancy and Sexually Transmitted Diseases [online], listopad 2007.
  7. ↑ Sarah Denford i inni, A comprehensive review of reviews of school-based interventions to improve sexual-health, „Health Psychology Review”, 11 (1), 2017, s. 33–52, DOI: 10.1080/17437199.2016.1240625, ISSN 1743-7202, PMID: 27677440 [dostęp 2019-11-04].
  8. ↑ Council on Communications and Media, American Academy of Pediatrics. Policy statement--sexuality, contraception, and the media, „Pediatrics”, 126 (3), 2010, s. 576–582, DOI: 10.1542/peds.2010-1544, ISSN 1098-4275, PMID: 20805150 [dostęp 2019-11-04].
  9. ↑ Dafina Petrova, Rocio Garcia-Retamero, Effective Evidence-Based Programs For Preventing Sexually-Transmitted Infections: A Meta-Analysis, „Current HIV research”, 13 (5), 2015, s. 432–438, DOI: 10.2174/1570162X13666150511143943, ISSN 1873-4251, PMID: 26149164 [dostęp 2019-11-04].
  10. ↑ Virginia A. Fonner i inni, School Based Sex Education and HIV Prevention in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Meta-Analysis, „PLOS ONE”, 9 (3), 2014, DOI: 10.1371/journal.pone.0089692, ISSN 1932-6203, PMID: 24594648, PMCID: PMC3942389 [dostęp 2019-11-04].
  11. ↑ Douglas B. Kirby, The impact of abstinence and comprehensive sex and STD/HIV education programs on adolescent sexual behavior, „Sexuality Research and Social Policy”, 5 (3), 2008, s. 18–27, DOI: 10.1525/srsp.2008.5.3.18, ISSN 1868-9884 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
  12. ↑ Blair T. Johnson i inni, Interventions to reduce sexual risk for human immunodeficiency virus in adolescents: a meta-analysis of trials, 1985-2008, „Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine”, 165 (1), 2011, s. 77–84, DOI: 10.1001/archpediatrics.2010.251, ISSN 1538-3628, PMID: 21199984, PMCID: PMC4361805 [dostęp 2019-11-04].
  13. ↑ John S. Santelli, Ilene S. Speizer, Zoe R. Edelstein, Abstinence Promotion Under PEPFAR: The Shifting Focus of HIV Prevention For Youth, „Global public health”, 8 (1), 2013, s. 1–12, DOI: 10.1080/17441692.2012.759609, ISSN 1744-1692, PMID: 23327516, PMCID: PMC3984004 [dostęp 2019-11-04].
  14. ↑ W. David Hardy: Fundamentals of HIV Medicine 2017. Oxford University Press, 2017, s. 27-30. ISBN 978-0-19-049309-7.
  15. ↑ Virginia A. Fonner i inni, School based sex education and HIV prevention in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis, „PLoS One”, 9 (3), 2014, e89692, DOI: 10.1371/journal.pone.0089692, PMID: 24594648, PMCID: PMC3942389.
  16. ↑ Virginia A. Fonner i inni, School based sex education and HIV prevention in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis, „PLoS One”, 9 (3), 2014, e89692, DOI: 10.1371/journal.pone.0089692, PMID: 24594648, PMCID: PMC3942389.
  17. ↑ a b John S. Santelli, Ilene S. Speizer, Zoe R. Edelstein, Abstinence promotion under PEPFAR: the shifting focus of HIV prevention for youth, „Global Public Health”, 8 (1), 2013, s. 1–12, DOI: 10.1080/17441692.2012.759609, PMID: 23327516, PMCID: PMC3984004.
  18. ↑ D. Kirby i inni, School-based programs to reduce sexual risk behaviors: a review of effectiveness, „Public Health Reports”, 109 (3), 1994, s. 339–360, PMID: 8190857, PMCID: PMC1403498.
  19. ↑ H. B. Chin, T. A. Sipe, R. Elder, S. L. Mercer i inni. The effectiveness of group-based comprehensive risk-reduction and abstinence education interventions to prevent or reduce the risk of adolescent pregnancy, human immunodeficiency virus, and sexually transmitted infections: two systematic reviews for the Guide to Community Preventive Services. „Am J Prev Med”. 42 (3), s. 272-294, 2012. DOI: 10.1016/j.amepre.2011.11.006. PMID: 22341164. 
  20. ↑ What the Research Says [online], siecus.org, październik 2007 [zarchiwizowane z adresu 2010-06-16].
  21. ↑ Kathrin F. Stanger-Hall, David W. Hall, Abstinence-Only Education and Teen Pregnancy Rates: Why We Need Comprehensive Sex Education in the U.S, „PLoS ONE”, 6 (10), 2011, DOI: 10.1371/journal.pone.0024658, ISSN 1932-6203, PMID: 22022362, PMCID: PMC3194801 [dostęp 2019-11-04].
  22. ↑ a b Ashley M. Fox i inni, Funding for Abstinence-Only Education and Adolescent Pregnancy Prevention: Does State Ideology Affect Outcomes?, „American Journal of Public Health”, 109 (3), 2019, s. 497–504, DOI: 10.2105/AJPH.2018.304896, ISSN 0090-0036, PMID: 30676806, PMCID: PMC6366514 [dostęp 2019-11-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Abstynencyjna_edukacja_seksualna&oldid=57894584”