Współczynnik encefalizacji: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Zobacz też: drobne redakcyjne
tabelka przetłumaczona z wersji angielskiej
Linia 1: Linia 1:
{| class="wikitable sortable" style="float:right; clear:right; margin-left: 1em;"
!Gatunek
!'''Współczynnik encefalizacji''' (EQ)<ref name="Roth2005">{{cytuj |autor=Roth Gerhard, Dicke Ursula |tytuł=Evolution of the brain and intelligence |czasopismo=Trends in Cognitive Sciences |data=Maj 2005 |s=250–7 |doi=10.1016/j.tics.2005.03.005 |język=en}}</ref>
|-
|[[Człowiek rozumny|Człowiek]]||7.4–7.8
|-
|[[Sotalia amazońska]]||4.56<ref>{{cytuj |autor=William F. Perrin, Bernd Würsig, J.G.M. Thewissen |tytuł=Encyclopedia of Marine Mammals |url=https://books.google.com/books?id=2rkHQpToi9sC&pg=PA150 |data=2009 |wydawca=Academic Press |isbn=978-0-08-091993-5 |s=150 |język=en}}</ref>
|-
|[[Butlonos]]||4.14<ref name=Marino>{{cytuj |autor=Marino Lori |tytuł=Cetacean Brain Evolution: Multiplication Generates Complexity |czasopismo=International Journal of Comparative Psychology |data=31.12.2004 |s=1–16 |doi=10.1.1.183.6184 |url=https://animalstudiesrepository.org/anatom/6/ }}</ref>
|-
|[[Orka oceaniczna|Orka]]||2.57–3.3<ref name="Marino"/><ref name="Marino2006">{{cytuj |autor=Marino Lori, Sol Daniel, Toren Kristen, Lefebvre Louis |tytuł=Does diving limit brain size in cetaceans? |czasopismo=Marine Mammal Science |data=Kwiecień 2006 |s=413–425 |doi=10.1111/j.1748-7692.2006.00042.x }}</ref>
|-
|[[Szympans zwyczajny|Szympans]]||2.2–2.5<ref>{{cytuj |autor=Hill Kyle |data=Lipiec 2014 |tytuł=How Science Could Make a Chimp Like DAWN OF THE PLANET OF THE APES' Caesar |url=https://archive.nerdist.com/how-science-could-make-a-chimp-like-dawn-of-the-planet-of-the-apes-caesar/ |praca=archive.nerdist.com }}</ref>
|-
|[[Kruk zwyczajny|Kruk]]
|2.49<ref name="pmid16553307">{{cytuj |autor=Emery Nathan J. |data=29.01.2006 |tytuł=Cognitive ornithology: The evolution of avian intelligence |czasopismo=Philosophical Transactions of the Royal Society B: |wydawca=Biological Sciences|s=23–43. |doi=10.1098/rstb.2005.1736}}</ref>
|-
|[[Makak królewski]]||2.1
|-
|[[Lis rudy]]||1.92<ref>{{cytuj |autor=Boddy A.M., McGowen M.R., Sherwood C.C, Grossman L.I., Goodman M., Wildman D.E. |tytuł=Comparative analysis of encephalization in mammals reveals relaxed constraints on anthropoid primate and cetacean brain scaling |czasopismo=Journal of Evolutionary Biology |data=Maj 2012 |s=981-994 |doi=10.1111/j.1420-9101.2012.02491.x}}</ref>
|-
|[[Słoń afrykański]]||1.75<ref name=Steinhausen2016>{{cytuj |autor=Steinhausen Charlene, Zehl Lyuba, Haas-Rioth Michaela, Morcinek Kerstin, Walkowiak Wolfgang, Huggenberger Stefan |data=30.09.2016 |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5043137/ |tytuł=Multivariate Meta-Analysis of Brain-Mass Correlations in Eutherian Mammals |czasopismo=Frontiers in Neuroanatomy |doi=10.3389/fnana.2016.00091}}</ref>–2.36<ref>{{cytuj |autor=Shoshani Jeheskel, Kupsky William J., Marchant Gary H. |tytuł=Elephant brain |czasopismo=Brain Research Bulletin |data=Czerwiec 2006 |s=124–157 |doi=10.1016/j.brainresbull.2006.03.016}}</ref>
|-
|[[Goryl]]||1.39<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Uszanka kalifornijska]]||1.39<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Szynszyla]]
|1.34<ref>{{cytuj |autor=Spotorno Angel E., Zuleta Carlos A., Valladares J. Pablo, Deane Amy L., Jiménez Jaime E. |tytuł=Chinchilla laniger |czasopismo=Mammalian Species |data=Grudzień 2004 |s=1–9 |doi=10.1644/758}}</ref>
|-
|[[Pies domowy|Pies]]||1.2
|-
|[[Wiewiórkowate|Wiewiórka]]||1.1
|-
|[[Kot domowy|Kot]]||1.00
|-
|[[Hienowate|Hiena]]||0.92<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Koń]]||0.92<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Ryjkonosowate|Ryjkonos]]||0.82<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Niedźwiedź brunatny]]||0.82<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|[[Owca domowa|Owca]]||0.8
|-
|[[Mysz]]||0.5
|-
|[[Szczur]]||0.4
|-
|[[Królik]]||0.4
|-
|[[Hipopotam nilowy|Hipopotam]]||0.37<ref name=Steinhausen2016/>
|-
|}
'''Współczynnik encefalizacji''' (EQ – [[język angielski|ang.]] ''encephalization quotient''), '''współczynnik umózgowienia''' – termin, który wprowadził Harry J. Jerison{{r|Jerison}} w celu oszacowania potencjalnych możliwości [[Inteligencja (psychologia)|intelektualnych]] mózgu danego [[organizm]]u. Wskazuje ile razy większy lub mniejszy jest przeciętny mózg osobnika danego [[gatunek (biologia)|gatunku]] od mózgu, jakiego należy się spodziewać u zwierzęcia o rozmiarach typowych dla tego gatunku. Współczynnik encefalizacji obliczany jest różnymi metodami porównania masy mózgu do masy ciała, np. według swojej pierwotnej koncepcji Jerison zaproponował wzór:
'''Współczynnik encefalizacji''' (EQ – [[język angielski|ang.]] ''encephalization quotient''), '''współczynnik umózgowienia''' – termin, który wprowadził Harry J. Jerison{{r|Jerison}} w celu oszacowania potencjalnych możliwości [[Inteligencja (psychologia)|intelektualnych]] mózgu danego [[organizm]]u. Wskazuje ile razy większy lub mniejszy jest przeciętny mózg osobnika danego [[gatunek (biologia)|gatunku]] od mózgu, jakiego należy się spodziewać u zwierzęcia o rozmiarach typowych dla tego gatunku. Współczynnik encefalizacji obliczany jest różnymi metodami porównania masy mózgu do masy ciała, np. według swojej pierwotnej koncepcji Jerison zaproponował wzór:


Wersja z 17:14, 4 sie 2020

Gatunek Współczynnik encefalizacji (EQ)[1]
Człowiek 7.4–7.8
Sotalia amazońska 4.56[2]
Butlonos 4.14[3]
Orka 2.57–3.3[3][4]
Szympans 2.2–2.5[5]
Kruk 2.49[6]
Makak królewski 2.1
Lis rudy 1.92[7]
Słoń afrykański 1.75[8]–2.36[9]
Goryl 1.39[8]
Uszanka kalifornijska 1.39[8]
Szynszyla 1.34[10]
Pies 1.2
Wiewiórka 1.1
Kot 1.00
Hiena 0.92[8]
Koń 0.92[8]
Ryjkonos 0.82[8]
Niedźwiedź brunatny 0.82[8]
Owca 0.8
Mysz 0.5
Szczur 0.4
Królik 0.4
Hipopotam 0.37[8]

Współczynnik encefalizacji (EQ – ang. encephalization quotient), współczynnik umózgowienia – termin, który wprowadził Harry J. Jerison[11] w celu oszacowania potencjalnych możliwości intelektualnych mózgu danego organizmu. Wskazuje ile razy większy lub mniejszy jest przeciętny mózg osobnika danego gatunku od mózgu, jakiego należy się spodziewać u zwierzęcia o rozmiarach typowych dla tego gatunku. Współczynnik encefalizacji obliczany jest różnymi metodami porównania masy mózgu do masy ciała, np. według swojej pierwotnej koncepcji Jerison zaproponował wzór:

W 2001 Jerison zmienił w swoim wzorze wartość stałej 0,67 na 0,75.

Za standardową wartość odniesienia dla ssaków przyjmuje się EQ=1 dla kota. Najwyższą wartość osiąga EQ człowieka. W zależności od przyjętej metody i masy ciała uznanej za średnią dla gatunku – wynosi od 5 do 8 (7,4–7,8[12]). Oznacza to, że ludzki mózg jest 5–8 razy większy niż należałoby oczekiwać u zwierzęcia tych rozmiarów. Zbliżone do ludzkiego EQ mają niektóre walenie (delfiny osiągają wartość EQ=5,3)[12].

Przyjmuje się, że współczynnik EQ po uwzględnieniu allometrii jest dość dobrym wskaźnikiem możliwości intelektualnych ssaków o średniej wielkości. Dyskusyjne są wyniki uzyskiwane dla ssaków małych i bardzo dużych. W ich przypadku EQ nie jest uznawane za dobry wskaźnik inteligencji[12].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Roth Gerhard, Dicke Ursula, Evolution of the brain and intelligence, „Trends in Cognitive Sciences”, 2005, s. 250–7, DOI: 10.1016/j.tics.2005.03.005 (ang.).
  2. ↑ William F. Perrin, Bernd Würsig, J.G.M. Thewissen, Encyclopedia of Marine Mammals, Academic Press, 2009, s. 150, ISBN 978-0-08-091993-5 (ang.).
  3. ↑ a b Marino Lori, Cetacean Brain Evolution: Multiplication Generates Complexity, „International Journal of Comparative Psychology”, 2004, s. 1–16, DOI: 10.1.1.183.6184.
  4. ↑ Marino Lori i inni, Does diving limit brain size in cetaceans?, „Marine Mammal Science”, 2006, s. 413–425, DOI: 10.1111/j.1748-7692.2006.00042.x.
  5. ↑ Hill Kyle, How Science Could Make a Chimp Like DAWN OF THE PLANET OF THE APES' Caesar, [w:] archive.nerdist.com [online], lipiec 2014.
  6. ↑ Emery Nathan J., Cognitive ornithology: The evolution of avian intelligence, „Philosophical Transactions of the Royal Society B:”, Biological Sciences, 2006, 23–43., DOI: 10.1098/rstb.2005.1736.
  7. ↑ Boddy A.M. i inni, Comparative analysis of encephalization in mammals reveals relaxed constraints on anthropoid primate and cetacean brain scaling, „Journal of Evolutionary Biology”, 2012, s. 981-994, DOI: 10.1111/j.1420-9101.2012.02491.x.
  8. ↑ a b c d e f g h Steinhausen Charlene i inni, Multivariate Meta-Analysis of Brain-Mass Correlations in Eutherian Mammals, „Frontiers in Neuroanatomy”, 2016, DOI: 10.3389/fnana.2016.00091.
  9. ↑ Shoshani Jeheskel, Kupsky William J., Marchant Gary H., Elephant brain, „Brain Research Bulletin”, 2006, s. 124–157, DOI: 10.1016/j.brainresbull.2006.03.016.
  10. ↑ Spotorno Angel E. i inni, Chinchilla laniger, „Mammalian Species”, 2004, s. 1–9, DOI: 10.1644/758.
  11. ↑ H. J. Jerison: Evolution of the brain and intelligence. Nowy Jork: Academic Press, 1973.
  12. ↑ a b c Gerhard Roth, Ursula Dicke. Evolution of the brain and intelligence. „Trends in Cognitive Sciences”. 9 (5), 2005. (ang.).  (pdf)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Współczynnik_encefalizacji&oldid=60549376”