Apolipoproteina A-I: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
brak źródeł |
rozszerzenie tekstu, wikizacja, źródła/przypisy, usunięcie szablonu dopracować |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
⚫ | '''Apolipoproteina A- I''', ('''apoA-I''') – zbudowany z 243 [[aminokwas]]ów [[polipeptyd]], należący do grupy [[apolipoproteina|apolipoprotein]], kodowany przez [[gen]] APOA1, który jest [[białko]]wą częścią [[lipoproteina|lipoprotein]], zwłaszcza [[lipoproteiny wysokiej gęstości|lipoprotein o dużej gęstości]] ([[lipoproteina wysokiej gęstości|HDL]]). Jako główny składnik cząstek HDL, odgrywa szczególną rolę w metabolizmie [[Lipidy|lipidów]]. <ref>Manaswini Mangaraj, Rachita Nanda und Suchismita Panda: Apolipoprotein A-I: A Molecule of Diverse Function. Indian Journal of Clinical Biochemistry , 2016, Volume 31, pages 253–25 | https://link.springer.com/article/10.1007/s12291-015-0513-1, access date 2024.02.29, language: English </ref>. |
||
{{Dopracować|źródła=2020-01}} |
|||
⚫ | '''Apolipoproteina A- I''', ('''apoA-I''') – zbudowany z 243 [[aminokwas]]ów [[polipeptyd]], należący do grupy [[apolipoproteina|apolipoprotein]], który jest [[białko]]wą częścią [[lipoproteina|lipoprotein]], zwłaszcza [[lipoproteiny wysokiej gęstości|lipoprotein o dużej gęstości]] ([[lipoproteina wysokiej gęstości|HDL]]). |
||
Jest syntetyzowana w [[wątroba|wątrobie]] i [[jelito|jelicie]], krąży w [[osocze|osoczu]] związana w 90 – 95% z lipoproteinami o dużej gęstości oraz w 5 – 10% w postaci ubogolipidowej. Uważa się, że jest głównym białkiem odpowiedzialnym za przeciwmiażdżycowe działanie HDL. |
Jest syntetyzowana w [[wątroba|wątrobie]] i [[jelito|jelicie]], krąży w [[osocze|osoczu]] związana w 90 – 95% z lipoproteinami o dużej gęstości oraz w 5 – 10% w postaci ubogolipidowej. Uważa się, że jest głównym białkiem odpowiedzialnym za przeciwmiażdżycowe działanie HDL. |
||
Istnieje wiele podtypów apoA-I, z których istotną klinicznie jest [[apolipoproteina A-I Milano]]. |
Istnieje wiele podtypów apoA-I, z których istotną klinicznie jest [[apolipoproteina A-I Milano]]. |
||
Apo-AI jest często stosowany jako biomarker do przewidywania chorób sercowo-naczyniowych. Stosunek apoB-100/apoA-I (tj. LDL i większe cząsteczki vs. cząsteczki HDL), a tym bardziej stosunek cząsteczek lipoprotein oniskiej gęstości (LDL)/(HDL) mierzony metodą NMR. Apo-AI jest rutynowo mierzony za pomocą testów immunologicznych, takich jak lub nefelometria<ref name="thelancet">{{Cytuj stronę |url =https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(08)61076-4/abstract|tytuł =Matthew J. McQeen, |
|||
Steven Hawken, Xingyu Wang and all.: Lipids, lipoproteins, and apolipoproteins as risk markers of myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): a case-control study. The Lancet. Vol. 372, 9634, pp. 224–233. PMID 32189309|opublikowany =link.springer.com|język =en|data dostępu = 2024-02-29}}</ref>. |
|||
Apo-AI jest rutynowo mierzony za pomocą testów immunologicznych, takich jak [[ELISA (test immunoenzymatyczny)|ELISA]] lub [[nefelometria]]. |
|||
== Funkcja == |
|||
Apolipoproteina AI jest głównym składnikiem białkowym cząstek lipoprotein o wysokiej gęstości(HDL) w osoczu i odgrywają ważną funkcję w regulacji poziomu cholesterolu. Najlepiej opisaną funkcją HDL jest ich rola w odwrotnym transporcie cholesterolu, w którym wolne od lipidów apoA-I lub małe HDL mogą przyjmować i pobierać cholesterol z komórek obwodowych, a następnie transportować go do [[Wątroba|wątroby]] w celu wydalenia. Znana jest jego wielofunkcyjna rola w odporności, zapaleniu, [[Apoptoza|apoptozie]], [[Wirusy|infekcji wirusowej]] i duży potencjał ochrony [[Układ krwionośny człowieka|układu sercowo-naczyniowego]] w obniżeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, przypisując HDL miano ochronnej cząsteczki usuwającej tłuszcz. Ma działanie przeciwzakrzepowe i antyagregacyjne na [[płytki krwi]], co wzmocniło jego rolę kardioprotekcyjną, a także jego skuteczność terapeutyczną przeciwko [[Choroba Alzheimera|chorobie Alzheimera]]i niektórym chorobom nowotworowym<ref name="Vorst">{{Cytuj stronę |url =https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32189309|tytuł =Emiel P. C. van der Vorst: High-Density Lipoproteins and Apolipoprotein A1. Subcellular Biochemistry. Vol. 94. pp. 399–420. PMID 32189309|opublikowany =link.springer.com|język =en|data dostępu = 2024-02-29}}</ref>. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
[[Kategoria:Apolipoproteiny]] |
[[Kategoria:Apolipoproteiny]] |
Wersja z 18:18, 29 lut 2024
Apolipoproteina A- I, (apoA-I) – zbudowany z 243 aminokwasów polipeptyd, należący do grupy apolipoprotein, kodowany przez gen APOA1, który jest białkową częścią lipoprotein, zwłaszcza lipoprotein o dużej gęstości (HDL). Jako główny składnik cząstek HDL, odgrywa szczególną rolę w metabolizmie lipidów. [1].
Jest syntetyzowana w wątrobie i jelicie, krąży w osoczu związana w 90 – 95% z lipoproteinami o dużej gęstości oraz w 5 – 10% w postaci ubogolipidowej. Uważa się, że jest głównym białkiem odpowiedzialnym za przeciwmiażdżycowe działanie HDL.
Istnieje wiele podtypów apoA-I, z których istotną klinicznie jest apolipoproteina A-I Milano.
Apo-AI jest często stosowany jako biomarker do przewidywania chorób sercowo-naczyniowych. Stosunek apoB-100/apoA-I (tj. LDL i większe cząsteczki vs. cząsteczki HDL), a tym bardziej stosunek cząsteczek lipoprotein oniskiej gęstości (LDL)/(HDL) mierzony metodą NMR. Apo-AI jest rutynowo mierzony za pomocą testów immunologicznych, takich jak lub nefelometria[2].
Apo-AI jest rutynowo mierzony za pomocą testów immunologicznych, takich jak ELISA lub nefelometria.
Funkcja
Apolipoproteina AI jest głównym składnikiem białkowym cząstek lipoprotein o wysokiej gęstości(HDL) w osoczu i odgrywają ważną funkcję w regulacji poziomu cholesterolu. Najlepiej opisaną funkcją HDL jest ich rola w odwrotnym transporcie cholesterolu, w którym wolne od lipidów apoA-I lub małe HDL mogą przyjmować i pobierać cholesterol z komórek obwodowych, a następnie transportować go do wątroby w celu wydalenia. Znana jest jego wielofunkcyjna rola w odporności, zapaleniu, apoptozie, infekcji wirusowej i duży potencjał ochrony układu sercowo-naczyniowego w obniżeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, przypisując HDL miano ochronnej cząsteczki usuwającej tłuszcz. Ma działanie przeciwzakrzepowe i antyagregacyjne na płytki krwi, co wzmocniło jego rolę kardioprotekcyjną, a także jego skuteczność terapeutyczną przeciwko chorobie Alzheimerai niektórym chorobom nowotworowym[3].
Przypisy
- ↑ Manaswini Mangaraj, Rachita Nanda und Suchismita Panda: Apolipoprotein A-I: A Molecule of Diverse Function. Indian Journal of Clinical Biochemistry , 2016, Volume 31, pages 253–25 | https://link.springer.com/article/10.1007/s12291-015-0513-1, access date 2024.02.29, language: English
- ↑ [https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(08)61076-4/abstract Matthew J. McQeen, Steven Hawken, Xingyu Wang and all.: Lipids, lipoproteins, and apolipoproteins as risk markers of myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): a case-control study. The Lancet. Vol. 372, 9634, pp. 224–233. PMID 32189309]. link.springer.com. [dostęp 2024-02-29]. (ang.).
- ↑ Emiel P. C. van der Vorst: High-Density Lipoproteins and Apolipoprotein A1. Subcellular Biochemistry. Vol. 94. pp. 399–420. PMID 32189309. link.springer.com. [dostęp 2024-02-29]. (ang.).