Śruba (złącze)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Śruba z nakrętką

Śruba – element połączenia śrubowego. W budowie maszyn łączniki te znajdują różnorakie zastosowanie, dlatego też występują w wielu odmianach zawartych w normie PN-91/M-82055[1]. Śruby, pod względem postaci, różnią się między sobą m.in. kształtem łba, zakończenia lub czopa, długością gwintu w stosunku do długości trzpienia, rodzajem gwintu oraz innymi szczegółami.

Przykład zastosowania śruby pasowanej
Śruba z łbem grzybkowym z podsadzeniem – zamkowa

Podział śrub[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się różne postacie śrub w zależności od kształtu łba, trzpienia, czy zakończenia. Ze względu na te czynniki śruby można podzielić na te z[1]:

  • Łbem
    • sześciokątnym
    • czworokątnym
    • trójkątnym
    • grzybkowym
    • kulistym
    • młoteczkowym
    • walcowym
    • walcowym soczewkowym
    • walcowym radełkowanym
    • stożkowym
    • stożkowym soczewkowym
    • oczkowym
    • skrzydełkowym
    • z uchem
    • bez łba
  • Trzpieniem
    • równym średnicy gwintu
    • zbliżonym do średnicy gwintu
    • pasowanym
  • Końcem
    • płaskim
    • soczewkowym
    • ściętym
    • stożkowym
    • wgłębionym
    • z czopem
      • płaskim
      • walcowym
      • walcowym z otworem do zawleczki
      • soczewkowym
      • stożkowym
  • Gniazdem
    • bez gniazda
    • sześciokątnym
    • rowkiem do wkrętaka
    • wgłębieniem krzyżowym
    • innym
  • Dodatkowymi elementami
    • z noskiem
    • wieńcem
    • podsadzeniem
    • odsadzeniem
  • Gwintem
    • na całej długości
    • na części długości

Przykład[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się różnorakie postacie śrub (wybór):

  • śruba z łbem sześciokątnym, z gwintem na części długości trzpienia (PN-85/M-82101; M5-M48; klasa 5.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba z łbem sześciokątnym ,z gwintem na całej długości trzpienia (PN-85/M-82105; M3-M48; klasa 5.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba z łbem sześciokątnym, zmniejszonym (PN-85/M-82241; M8-M48)
  • śruba z łbem sześciokątnym powiększonym do połączeń sprężanych (PN-83/M-82343; M12-M36; klasa 10.9)
  • śruba z łbem sześciokątnym, zmniejszonym z kołnierzem stożkowym (PN-93/M-82247; M5-M16; klasa 8.8, 10.9)
  • śruba z łbem czworokątnym (PN-88/M-82121; M6-M39)
  • śruba z łbem czworokątnym wieńcowym (PN-87/M-82301; M5-M20)
  • śruba z łbem wieńcowym
  • śruba z łbem młoteczkowym (PN-75/M-82424; M12-M48; klasa 4.8)
  • śruba z łbem młoteczkowym podsadzanym (PN-75/M-82418; M6-M48; klasa 4.8)
  • śruba z łbem walcowym, z gniazdem sześciokątnym – imbusowa (PN-87/M-82302; M3-M48; klasa 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba oczkowa ((PN-77/M-82425; M5-M39; klasa 4.8, 5.8)
  • śruba skrzydełkowa (PN-64/M-82436; M3-M24)
  • śruba z łbem grzybkowym z podsadzeniem – zamkowa (PN-87/M-82406; M5-M24; klasa 4.6, 8.8)
  • śruba z łbem stożkowym z podsadzeniem – płużna (PN-87/M-82402; M5-M20; klasa 4.6, 8.8, 10.9)
  • śruba z uchem (PN-92/M-82472; M6-M72)
  • śruba z łbem walcowym do zgrzewania (PN-85/M-82412; M4-M12; klasa 4.8)
  • śruba dociskowa – imakowa (PN-87/M-82308; M8-M16)
  • śruba z trzpieniem stożkowym
  • pręt gwintowany (DIN 975; l=1000, 2000; M3-M39; klasa 4.6, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba dwustronna długość części wkręcanej 1d (PN-90/M-82125; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba dwustronna długość części wkręcanej 1,25d (PN-90/M-82131; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba dwustronna długość części wkręcanej 2d (PN-90/M-82137; M6-M24; klasa 4.6, 5.8, 8.8, 10.9, 12.9)
  • śruba pasowana długa z łbem sześciokątnym (PN-66/M-82341; M10-M48)
  • śruba pasowana krótka z łbem sześciokątnym (PN-66/M-82342; M10-M48)
Łby śrub: a) sześciokątny, b) czworokątny, c) wieńcowy, d) młoteczkowy, e) imbusowy, f) oczkowy

Klasy właściwości mechanicznych[edytuj | edytuj kod]

Cechy tworzywowe śrub oznaczane są w następujący sposób: Xa.b, gdzie X to klasa dokładności (A – elementy dokładne; B – elementy średnio dokładne; C – elementy zgrubne, tylko z gwintem zwykłym) oraz

minimalna wytrzymałość na rozciąganie Rm = a × 100 [N/mm2]
granica plastyczności Re = a × b × 10 [N/mm2]
Przykład

Klasa wytrzymałości 5.6

Rm = 5 × 100 = 500 N/mm2 (MPa)
Re = 5 × 6 × 10 = 300 N/mm2 (MPa) (inaczej, Re to 60% z 500 N/mm2)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b PN-91/M-82055: Śruby, wkręty, nakrętki i inne części złączne. Nazwy., PKN (pol.).


Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]