14 Brygada Artylerii Polowej (austro-węgierska)

14 Brygada Artylerii Polowej
14. Feldartilleriebrigade
	Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	1885
Rozformowanie	1918
	Dowódcy
Pierwszy	płk Hugo von Ritschl
	Działania zbrojne
	I wojna światowa
	Organizacja
Dyslokacja	Wiedeń, Linz
Rodzaj sił zbrojnych	c. i k. Armia
Rodzaj wojsk	artyleria polowa
Podległość	2 Korpus; 14 Korpus

14 Brygada Artylerii Polowej (14. Art.-Brig., 14. FABrig.) – brygada artylerii polowej cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia brygady[edytuj | edytuj kod]

1 maja 1885 roku w Wiedniu została utworzona 14 Brygada Artylerii (niem. 14. Artillerie-Brigade). Brygada była podporządkowana komendantowi 2 Korpusu, a w jej skład wchodził:

14. Górnoaustriacko-Salzburgski Pułk Artylerii Korpuśnej w Wiedniu,
27. Ciężki Dywizjon (niem. 27. Schwere Batterie-Division) w Linzu,
28. Ciężki Dywizjon (niem. 28. Schwere Batterie-Division) w Wiedniu^[1].

W 1889 roku 28. Ciężki Dywizjon został przeniesiony z Wiednia do Salzburga. Oba dywizjony ciężkie stacjonowały na terytorium 14 Korpusu^[2]. W następnym roku zostały przemianowane na 27. i 28. Dywizjon (niem. 28. Batterie-Division), a 14. Pułk Artylerii Korpuśnej otrzymał nową nazwę wyróżniającą „Dolnoaustriacko-morawski”^[3].

Na początku 1892 roku ze składu 14. Dolnoaustriacko-morawskiego Pułku Artylerii Korpuśnej wyłączono 37. Dywizjon w Wiedniu i podporządkowano bezpośrednio komendantowi 14 Brygady Artylerii^[4].

Z dniem 1 stycznia 1894 roku została wprowadzona w życie kolejna reorganizacja, w ramach której:

14 Brygada Artylerii otrzymała nazwę wyróżniającą „Dolno-Górnoaustriacko-Salzburgska i Morawska”,
14. Pułk Artylerii Korpuśnej został pozbawiony nazwy wyróżniającej,
27. Dywizjon w Linzu został rozwinięty w 40. Pułk Artylerii Dywizyjnej,
28. Dywizjon w Salzburgu został rozwinięty w 41. Pułk Artylerii Dywizyjnej,
37. Dywizjon w Wiedniu został rozwinięty w 42. Pułk Artylerii Dywizyjnej^[5].

Skład 14 Dolno-Górnoaustriacko-Salzburgskiej i Morawskiej Brygady Artylerii po reorganizacji przedstawiał się następująco:

14. Pułk Artylerii Korpuśnej w Wiedniu,
40. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Linzu,
41. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Salzburgu,
42. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Wiedniu^[6].

W 1905 roku 14. Pułk Artylerii Korpuśnej został przeniesiony do Steyr na terytorium 14 Korpusu^[7].

W 1906 roku komenda brygady została przeniesiona z Wiednia do Linzu i podporządkowana komendantowi 14 Korpusu. Ze składu brygady wyłączony został 42. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Wiedniu i podporządkowany komendantowi 2 Brygady Artylerii^[8].

Z dniem 6 kwietnia 1908 roku weszła w życie nowa organizacja artylerii, w ramach której:

14 Brygada Artylerii został przemianowana na 14 Brygadę Artylerii Polowej i pozbawiona dotychczasowej nazwy wyróżniającej,
14. Pułk Artylerii Korpuśnej został przemianowany na 14. Pułk Haubic Polowych,
40. i 41. Pułki Artylerii Dywizyjnej zostały przemianowane na 40. i 41. Pułki Armat Polowych,
komendantowi brygady podporządkowano 14. Dywizjon Taborów w Innsbrucku należący do 1 Pułku Taborów^[9].

Wymienione wyżej oddziały (z wyjątkiem 14. Dywizjonu Taborów) podlegały komendantowi 1 Brygady Artylerii Polowej pod względem wyszkolenia, natomiast pod względem taktycznym zostały podporządkowane komendantom wielkich jednostek piechoty:

14. Pułk Haubic Polowych i 40. Pułk Armat Polowych – 3 Dywizji Piechoty,
41. Pułk Armat Polowych – 8 Dywizji Piechoty^[10].

W 1910 roku, w związku z nową organizacją taborów, 14. Dywizjon Taborów został usamodzielniony i podporządkowany bezpośrednio komendantowi 14 Korpusu^[11].

W 1912 roku w skład brygady został włączony nowo utworzony Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 w Vill koło Naumarkt oraz Pułk Armat Polowych Nr 42, który został przeniesiony z Wiednia do Steyr. Równocześnie zmieniono taktyczne podporządkowanie oddziałów komendantom wielkich jednostek piechoty:

Pułki Armat Polowych Nr 40 i 42 – 3 Dywizji Piechoty,
Pułk Armat Polowych Nr 41, Pułk Haubic Polowych Nr 14 i Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 – 8 Dywizji Piechoty^[12]^[13].

Organizacja pokojowa brygady w latach 1912–1914:

Pułk Armat Polowych Nr 40 w Linzu,
Pułk Armat Polowych Nr 41 w Salzburgu,
Pułk Armat Polowych Nr 42 w Steyr,
Pułk Haubic Polowych Nr 14 w Innsbrucku i Neumarkt (2. dywizjon),
Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 w Vill koło Neumarkt^[14].

Komendanci brygady[edytuj | edytuj kod]

płk Hugo von Ritschl (1885 – 1887 → generalny inspektor taborów)
płk Christian Hevin de Navarre (1887 – 1891 → komendant 2 Brygady Artylerii^[15])
płk / GM Eduard Weis (1891 – 1 V 1895 → stan spoczynku)
płk Ernst Idiczukh (1895 – 1897 → komendant 2 Brygady Artylerii)
GM Adalbert Laube (1897 – 1900 → komendant 2 Brygady Artylerii)
GM Emil von Noll (1900 – 1 V 1904 → stan spoczynku)
GM Franz von Wikullil (1904 – 1905 → komendant 94 Brygady Piechoty)
płk / GM Viktor Zednik von Zeldegg (1905 – 1908 → prezydent Wojskowego Komitetu Technicznego)
GM / FML Eugen Sartori von Villemontain (1908 – 1 V 1912 → urlopowany)
GM Edmund von Sellner (1912 – 1915 → komendant 3 Brygady Artylerii)
płk Eduard Ripper (1915 – 1916 → inspektor artylerii w Komendzie Wojskowej w Grazu)
płk Eugen Kapretz (1917 → generał artylerii w Komendzie 11 Armii)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus 1885 ↓, s. 70-72.
↑ Schematismus 1890 ↓, s. 97, 121, 731.
↑ Schematismus 1891 ↓, s. 754-756.
↑ Schematismus 1892 ↓, s. 97, 771, 773, 1125.
↑ Schematismus 1894 ↓, s. 825-829.
↑ Schematismus 1894 ↓, s. 97, 121.
↑ Schematismus 1906 ↓, s. 893.
↑ Schematismus 1907 ↓, s. 123, 147, 902.
↑ Schematismus 1909 ↓, s. 151, 918-919, 948, 1056.
↑ Schematismus 1909 ↓, s. 151.
↑ Schematismus 1911 ↓, s. 159, 1109.
↑ Schematismus 1913 ↓, s. 165, 998, 1048.
↑ Schematismus 1914 ↓, s. 111.
↑ Schematismus 1914 ↓, s. 111, 827-829, 848, 870.
↑ Schematismus 1892 ↓, s. 97.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus für das k.k. Heer 1885. Enthält die Artillerie-Waffe mit rücksicht auf die mit 1 maj durchgeführte organisation. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, maj 1885. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1907. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1906. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
Juliusz Bator: Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków: Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-7396-747-2. (pol.).
Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.).

[CITEREFAnhang_zum_Kais._Königl._Militär-Schematismus188570-72-1] Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus 1885 ↓, s. 70-72.

[CITEREFSchematismus189097,_121,_731-2] Schematismus 1890 ↓, s. 97, 121, 731.

[CITEREFSchematismus1891754-756-3] Schematismus 1891 ↓, s. 754-756.

[CITEREFSchematismus189297,_771,_773,_1125-4] Schematismus 1892 ↓, s. 97, 771, 773, 1125.

[CITEREFSchematismus1894825-829-5] Schematismus 1894 ↓, s. 825-829.

[CITEREFSchematismus189497,_121-6] Schematismus 1894 ↓, s. 97, 121.

[CITEREFSchematismus1906893-7] Schematismus 1906 ↓, s. 893.

[CITEREFSchematismus1907123,_147,_902-8] Schematismus 1907 ↓, s. 123, 147, 902.

[CITEREFSchematismus1909151,_918-919,_948,_1056-9] Schematismus 1909 ↓, s. 151, 918-919, 948, 1056.

[CITEREFSchematismus1909151-10] Schematismus 1909 ↓, s. 151.

[CITEREFSchematismus1911159,_1109-11] Schematismus 1911 ↓, s. 159, 1109.

[CITEREFSchematismus1913165,_998,_1048-12] Schematismus 1913 ↓, s. 165, 998, 1048.

[CITEREFSchematismus1914111-13] Schematismus 1914 ↓, s. 111.

[CITEREFSchematismus1914111,_827-829,_848,_870-14] Schematismus 1914 ↓, s. 111, 827-829, 848, 870.

[CITEREFSchematismus189297-15] Schematismus 1892 ↓, s. 97.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Brygady artylerii polowej	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Pułki armat polowych	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Pułki haubic polowych	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Dywizjony ciężkich haubic	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Brygady artylerii górskiej	1 2 3
Pułki artylerii górskiej	3 4 6 7 8 10 11 12 13 14
Dywizjony armat górskich	Samodzielny Dywizjon Armat Górskich
Dywizjony artylerii konnej	1 2 4 5 6 7 9 10 11
Brygady artylerii fortecznej	1 (Wiedeń) 2 (Kraków) 3 (Trydent) 4 (Pola) 5 (Kotor)
Pułki artylerii fortecznej	1 2 3 4 5 6
Bataliony artylerii fortecznej	1 2 3 4 5 6 7 8