Akt supremacji
Akt supremacji (ang. Act of Supremacy) to ustawa uchwalona przez parlament angielski w roku 1534 (przywrócona później w 1559), która przyznała władcy Anglii tytuł głowy Kościoła anglikańskiego oraz uniezależniła faktycznie angielskie duchowieństwo od papiestwa.
Pierwszy akt supremacji z 1534
W 1527 król Anglii Henryk VIII wystąpił z prośbą o unieważnienie jego małżeństwa z Katarzyną Aragońską do papieża Klemensa VII. Główną przyczyną takiej decyzji była miłość do Anny Boleyn, dwórki Katarzyny. Papież nie zgodził się przez wzgląd na pokrewieństwo królowej z Karolem V, cesarzem i królem Hiszpanii. Papieska odmowa stała się pretekstem do wystąpienia Królestwa Anglii przeciwko Stolicy Apostolskiej. W latach 1532-1534 uchwalono szereg aktów prawnych mających na celu uniezależnienie angielskiego duchowieństwa od papiestwa; dokumenty te m.in. zakazywały uiszczania annat i świętopietrza (Act of Conditional Restraint of Annates), uchylały moc papieskich interdyktów wobec Anglii, a także znosiły prawo papieża do mianowania w Anglii biskupów i arcybiskupów[1].
Zwieńczeniem dążeń Henryka był uchwalony przez parlament w 1534 roku akt supremacji, ogłaszający go głową Kościoła anglikańskiego. Poza odrzuceniem władzy papieża, ustawa ta nie ingerowała w zakres dogmatów i ceremonii kościelnych[1]. Uchwalona niedługo później ustawa o zdradzie (ang. Treasons Act) orzekała, iż negowanie postanowień aktu supremacji ma być traktowane na równi ze zdradą stanu[2].
Pierwszy akt supremacji został uchylony przez najstarszą córkę Henryka VIII, katolicką królową Marię I.
Drugi akt supremacji z 1559
Po śmierci Marii pozycja katolicyzmu w kraju znacznie zmalała. Na tron wstąpiła córka Henryka i Anny Boleyn, Elżbieta I Tudor, która postanowiła kontynuować reformację Kościoła w duchu schizmy zapoczątkowanej przez swojego ojca. W 1558 królowa zwołała parlament, który w 1559[3] uchwalił Akt uniformizacji ustanawiający wspólny modlitewnik anglikański oraz ponownie wprowadził w życie Akt supremacji. Elżbieta ogłosiła się Najwyższym Zwierzchnikiem Kościoła Anglii, narzucając przysięgę supremacji osobom ubiegającym się o stanowiska publiczne bądź kościelne, z czasem też kandydatom na wyższe uczelnie. Każdy, kto odmówił złożenia przysięgi mógł stracić cały swój majątek, a nawet zostać posądzony o zdradę stanu i stracony[4]. Elżbieta jednakże nie tępiła bezwzględnie pomniejszych wykroczeń przeciwko kościołowi, dopóki nie godziły one jakkolwiek w rację stanu lub interes władcy.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Zins, s. 138
- ↑ The Treasons Act, 1534. [dostęp 14 października 2016]. (ang.).
- ↑ Jest to rzeczywisty rok uchwalenia, jednak według tradycji angielskiej akty datuje się na czas, w którym rozpoczął obrady dany parlament.
- ↑ The Act of Supremacy, 1559. [dostęp 14 października 2010]. (ang.).
Bibliografia
- Henryk Zins: Historia Anglii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2001. ISBN 83-04-04589-3.