Congal II Cláen

Congal II Cláen

król Dál nAraidi
Okres	od 626 do 637
Poprzednik	Fiachna II Lurgan
Następca	Lóchéni mac Fíngin
król Ulaidu
Okres	od 627 do 637
Poprzednik	Fiachna III mac Demmáin
Następca	Dúnchad mac Fíachnai
Dane biograficzne
Data śmierci	637

Congal II Cláen lub Congal II Cáech („Niedowidzący”) (zm. 637 r.) – król Dál nAraidi z ludu Cruithni od 626 r. oraz Ulaidu (Ulsteru) od 527 r. do swej śmierci. Wnuk Fiachny II Lurgana mac Báetáin, króla Dál nAraidi i Ulaidu.

Początki

Według późniejszych źródeł Congal był synem Skandala Sciathlethana, syna Fiachny mac Báetáin. W VI i VII w. królestwo Dál nAraidi wchodziło w skład konfederacji plemion Cruithni na tereine Ulaidu (Ulster). Główna panująca linia Dál nAraidi była znana jako Uí Chóelbad z siedzibą w Mag Line, na wschód od miasta Antrim w hr. Antrim. Fled Dúin na nGéd czyni Congala wnukiem Eochaida I Buide’a, króla Dál Riaty. Ten wywód nie jest potwierdzony przez inne źródła. Niewykluczone, że doszło do pomieszania. Congal był zapewne synem siostry Eochaida I.

Król Ulaidu

Według Księgi z Leinsteru Congal objął tron Dál nAraidi po swym dziadku, Fiachnie Lurganie (zm. 626 r.), zaś tron Ulaidu po Fiachnie mac Demmáin (zm. 627 r.). W 628 r. Congal zabił Suibne’a Menna z Cenél nEógain, arcykróla Irlandii, w Traig Bréni nad brzegiem jeziora Lough Swilly. Rok później, 629 r., (według innych źródeł było to w 626 r.) Congal został pokonany przez Domnalla II mac Áedo w bitwie pod Dún Ceithirnn (Duncairn, kilka mil na zachód od Coleraine, ob hr. Londonderry). Congal uciekając z pola bitwy, uratował swe życie.

Król Tary

Congal pojawił się jako rí Temro („król Tary”) w VII-wiecznym traktacie o pszczołach i pszczelarstwie. Traktat podaje, że oślepł na jedno oko przez pszczoły, należące do Domnalla mac Áedo, króla z rodu Uí Néill (i jedynego VII-wiecznego władcę tytułowanego rex Hiberniae w rocznikach). Niewykluczone, że nosił tytuł króla Tary, nawet przez kilka lat. Prawdopodobnie przybrał go po zabójstwie arcykróla Suibne’a Menna z Cenél nEógain. Wydarzenia lat 633-634 widziały Clann Cholmáin jako sprzymierzeńców Congala, wygrywających pewną liczbę bitew w Leinsterze i Meath. Congal mógł też popierać lud Cenél maic Ercae w ich wojnie z Cenél Feradaig, gałęzią Cenél nEógain. W latach 635-636 sprzymierzeńcy Domnalla mac Áedo prawdopodobnie zaczęli uzyskiwać przewagę nad sprzymierzeńcami Congala. W 635 r. Clann Cholmáin poniósł porażkę z ręki swych rywali, Síl nÁedo Sláine, sprzymierzeńców Domnalla. To było zapewne powodem przejścia Domnalla Brecca na stronę Congala.

Mag Roth

Dalriada zawarła nowe przymierze z Ulaidem, dawnymi rywalami. Sojusz był skierowany przeciw rodowi Uí Néill. Doszło między nimi do wielkiej bitwy pod Mag Roth (Moira (Moyrath), hrabstwo Down) w 637 r. Domnall II mac Áedo wraz z synami Áeda Sláine’a pokonał Congala i jego sojuszników z Dalriady. Congal poległ w bitwie oraz Fáelchú razem z innymi panami wielkich rodów. Suibne, syn Colmána Cuara, także zginął. Tego samego dnia podobno odbyła się inna bitwa. Conall Cóel, sprzymierzeniec i bratanek Domnalla, zwyciężył Cenél nÉogain w bitwie pod Sailtír. Bitwa pod Mag Roth była punktem zwrotnym w dziejach Ulaidu. Rozpoczęła stopniowy upadek znaczenia Ulsteru. Opróźniony tron Dál nAraidi, po śmierci Congala, objął niejaki Lochini (Lóchéni) mac Fingin (Księga z Leinsteru, MS folio 41e). Natomiast tron Ulaidu objął Dúnchad mac Fíachnai, syn Fiachny III mac Demmáin z Dál Fiatach.

Bibliografia

• Book of Leinster, formerly Lebar na Núachongbála, R. I. Best, O. Bergin and M. A. O'Brien (ed.), first edition, Dublin 1954, s. 193-195.
• Byrne F. J., Irish Kings and High-Kings Four Courts Press, Second edition (Repr.), Dublin 2004, s. 58, 112-113, 254, 257, 287, ISBN 1-85182-552-5.
• Ó Cróinín D., Irlandia średniowieczna (400-1200), przekł. i red. J. Szaciłło, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010, s. 80-82, ISBN 978-83-235-0638-6.
• The Chronicle of Ireland, transl. with an introduction and notes T. M. Charles-Edwards, Vol. 1, Liverpool University Press 2006, s. 134-145, ISBN 978-0-85323-959-8.