Hipoteza upośledzenia

Ogromny ogon samców pawia jest niewątpliwie obciążeniem, gdyż m.in. ułatwia schwytanie tych ptaków przez drapieżniki, ale jednocześnie większy ogon zwiększa szanse na sukces godowy.

Hipoteza upośledzenia, hipoteza handicapu – hipoteza zaproponowana w 1975 roku przez Amotza Zahaviego, która zakłada, że sygnały niosące informacje o wysokiej jakości biologicznej osobnika są wiarygodne dlatego, że w pewien sposób go upośledzają. Koszt takich sygnałów jest bowiem zbyt wysoki dla osobników nieuczciwie informujących o swojej jakości – dodatkowy „balast” powoduje, że tylko osobniki o wysokiej jakości genów mogą przeżyć, ponosząc jednocześnie ten wydatek.

Samice ponoszą większy koszt reprodukcyjny i ich tempo rozrodu jest najczęściej wolniejsze niż samców, co sprawia, że to samce rywalizują między sobą o partnerkę. Upośledzający wpływ ornamentu płciowego na jakość zdrowotną osobnika wyjaśnia hipoteza upośledzenia immunologicznego (ang. immunocompetence handicap). Androgeny (np. testosteron) wpływają stymulująco na rozwój ornamentu płciowego (i w konsekwencji sukces rozrodczy samca), lecz wywierają zarazem niekorzystny wpływ na układ odpornościowy. Zatem jedynie osobniki o wysokiej jakości biologicznej są w stanie wytworzyć okazały, zależny od testosteronu ornament płciowy i ponieść koszty związane z tą immunosupresją.

Niektóre krętorogie wykonują na widok drapieżników wysokie skoki (tzw. pronking). Takie zachowanie, wydawałoby się, nie daje im żadnych korzyści, jest stratą czasu, który można by wykorzystać na ucieczkę. Wyjaśnienie tego zjawiska umożliwia hipoteza upośledzenia. Zwierzę to inwestuje niewielką ilość energii, by, popisując się, pokazać drapieżnikowi, że jest na tyle silnym osobnikiem, że potrafi z łatwością uniknąć schwytania, więc pościg za nim jest bezcelowy.

Alternatywy do hipotezy upośledzenia stanowią hipoteza ucieczki Fishera, hipoteza kompatybilności i hipoteza o "stronniczości sensorycznej" (sensory bias).

Zobacz też

• dobór płciowy

Bibliografia

• Biologia atrakcyjności człowieka, Bogusław Pawłowski (red.), 2009