Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk
| Data założenia |
1953 |
|---|---|
| Typ | |
| Państwo | |
| Adres |
ul. Księcia Janusza 64 |
| Dyrektor |
prof. dr hab. Paweł Rowiński |
| Członkostwo | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′46,3″N 20°56′22,4″E/52,246194 20,939556
| |
| Strona internetowa | |
Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk – instytut naukowy Polskiej Akademii Nauk z siedzibą w Warszawie, zajmujący się badaniem oraz monitorowaniem procesów geofizycznych. Jest członkiem Centrum Badań Ziemi i Planet – GeoPlanet[1]. Od 2023 r. dyrektorem Instytutu jest prof. dr hab. Paweł M. Rowiński[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Instytut Geofizyki działa od roku 1952, początkowo (do roku 1970) jako Zakład Geofizyki. W początkowym okresie badania w nim prowadzone ograniczały się do wybranych zagadnień z zakresu sejsmologii, fizyki wnętrza Ziemi oraz magnetyzmu ziemskiego; stopniowo dochodziły inne dziedziny geofizyki: fizyka atmosfery, jonosfery i magnetosfery, oceanologia, geodezja planetarna, hydrologia. Znaczne rozszerzenie zakresu badań nastąpiło w związku z Międzynarodowym Rokiem Geofizycznym w latach 1957/1958. Instytut włączył się wtedy w badania międzynarodowe, organizowano wyprawy polarne i zwrotnikowe, założono stacje geofizyczne w rejonach polarnych i w Wietnamie[3].
Instytut dysponuje bardzo długimi, w skali międzynarodowej, seriami danych pomiarów geofizycznych, głównie sejsmologicznych i magnetycznych, jak również pomiarów ozonu atmosferycznego i promieniowania UV.
Główną placówką eksperymentalną jest Centralne Obserwatorium Geofizyczne w Belsku, którego budowę rozpoczęto podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego, a ukończono osiem lat później. Wybitne znaczenie międzynarodowe mają wyniki badań głębokich struktur skorupy ziemskiej metodami sejsmologii eksplozyjnej, prowadzone od 1965 roku oraz sondowania geomagnetyczne. Koncentrowały się one w szczególności na badaniu głębokich struktur w rejonie strefy Teisseyre’a-Tornquista. Instytut zyskał również światową pozycję w dziedzinie badań dotyczących sejsmologii górniczej. Prowadzone jednocześnie w szerokim zakresie prace teoretyczne zaowocowały szeregiem istotnych, uznanych w świecie wyników, zwłaszcza w dziedzinie fizyki trzęsień ziemi.
W latach 1973-1978 niektóre Zakłady odłączyły się od Instytutu Geofizyki PAN, tworząc samodzielne placówki naukowe: Instytut Oceanologii PAN oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN[3].
Przedmiot badań[edytuj | edytuj kod]
W Instytucie prowadzi się obecnie badania z następujących dziedzin[3]:
- Sejsmologia – analiza trzęsień ziemi i wstrząsów indukowanych działalnością górniczą, sejsmiczność obszaru Polski,
- Sejsmiczne badania litosfery – struktura i geodynamika skorupy i górnego płaszcza Ziemi uzyskiwana w oparciu o głębokie sondowania sejsmiczne i sejsmiczność naturalną.organizacja oraz interpretacja aktywnych i pasywnych eksperymentów sejsmicznych, mających na celu rozpoznanie budowy skorupy i górnego płaszcza Ziemi,
- Obrazowanie geofizyczne - rozwijanie i stosowanie nowatorskich technik obrazowania, zwłaszcza opartych na pełnym polu falowym, przetwarzaniu sejsmicznym, obrazowaniu głębokościowym i odszumianiu danych sejsmicznych.
- Geofizyka teoretyczna – analiza praw fizycznych rządzących procesami geofizycznymi oraz rozwijanie matematycznych i numerycznych metod opisu tych zjawisk,
- Magnetyzm – rozwijanie metod badań magnetotellurycznych, modelowanie numeryczne procesów indukcji elektromagnetycznej we wnętrzu Ziemi, regionalne badania struktury skorupy Ziemi, badania paleomagnetyczne i właściwości magnetyczne skał intruzyjnych i osadowych,
- Badania polarne i morskie – analiza danych geofizycznych i środowiskowych uzyskiwanych w Polskiej Stacji Polarnej na Spitsbergenie, badania zmian abiotycznych cech środowiska przyrodniczego w strefach polarnych,
- Hydrologia i hydrodynamika – transport i mieszanie zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych, modelowanie transformacji fali powodziowej za pomocą modeli hydraulicznych oraz hydrologicznych, modelowanie ryzyka powodzi poprzez wdrożenie najnowszych osiągnięć statystycznej teorii zjawisk ekstremalnych, zmiany klimatu,
- Fizyka atmosfery – analiza zmienności warstwy ozonowej i promieniowania słonecznego w różnych skalach czasowych, przezroczystość atmosfery, elektryczność atmosfery, struktura chmur burzowych i wyładowań.
Obserwatoria[edytuj | edytuj kod]
Obecnie dane geofizyczne gromadzone są w obserwatoriach na terenie Polski oraz w Stacji Polarnej na Spitsbergenie.
- Centralne Obserwatorium Geofizyczne w Belsku – BEL (sejsmologia, fizyka atmosfery, magnetyzm ziemski)[4]
- Górka Klasztorna – GKP (sejsmologia)
- Kalwaria Pacławska – KWP (sejsmologia)
- Książ – KSP (sejsmologia)
- Niedzica – NIE (sejsmologia)
- Racibórz – RAC (sejsmologia)
- Suwałki – SUW (sejsmologia)
- Świder (fizyka atmosfery)
- Hel (magnetyzm ziemski)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk (IGF PAN) [online], geoplanet.pl [dostęp 2019-06-07].
- ↑ Nowym dyrektorem IGF PAN został prof. dr hab. Paweł M. Rowiński - Wydarzenia - IGF PAN [online], www.igf.edu.pl [dostęp 2023-10-09].
- ↑ a b c » 65-lecie Instytutu Geofizyki PAN :: Forum Akademickie [online], forumakademickie.pl [dostęp 2019-06-07].
- ↑ Centralne Obserwatorium Geofizyczne Instytutu Geofizyki - Polskiej Akademii Nauk. - Gmina Belsk Duży [online], www.belskduzy.pl [dostęp 2019-06-07].