Jan Dowgird
 Pomian | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci |
1442/1443 |
| Dzieci |
Andrzej (Andruszka) Dowgird |
Jan Dowgird (Dawgird / Dawgert / Dewgerd / Dolgert) herbu Pomian (zm. 1442/1443) – członek rady hospodarskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1442 roku, wojewoda wileński w latach 1433-1442, starosta podolski w 1430 roku, marszałek hospodarski w 1424 roku[1], wybitny działacz polityczny za czasów Zygmunta Kiejstutowicza i Kazimierza Jagiellończyka
Wywodził się z możnowładczego rodu litewskiego, który w Horodle przyjął herb Pomian.
Działalność polityczna[edytuj | edytuj kod]
Zagorzały stronnik w. ks. Zygmunta Kiejstutowicza, podobnie jak jego krewny woj. trocki Andruszko Sakowicz. Otrzymał od w. ks. Zygmunta najwyższy urząd w państwie – wojewody wileńskiego.
20 stycznia 1433 roku był świadkiem aktu unii trockiej[2]. Odegrał wybitną rolę polityczną, posłując na dwór polski w związku z koronacją króla Władysława III (1434). Uczestniczył w negocjacjach z Zakonem Krzyżackim zakończonych pokojem brzeskim i podpisał traktat (1435). W 1437 podpisał zobowiązanie, że zamek wileński wyda tylko w. ks. Zygmuntowi bądź w przypadku jego śmierci – królowi Władysławowi Jagielle. W 1440 wziął udział wraz z woj. trockim Piotrem Leluszem i kniaziami Czartoryskimi w zamachu na życie w. ks. Zygmunta. W kolejnych latach wraz z Janem Gasztołdem stał na czele panów i bojarów litewskich stronników Kazimierza Jagiellończyka. Brał udział w zjeździe wileńskim (1442). Po śmierci Jana Dowgirda urząd wojewody wileńskiego przejął jego współpracownik Jan Gasztołd.
Dowgird był jedną z najbardziej wpływowych postaci przy Kazimierzu Jagiellończyku. O powszechnym przekonaniu o jego wielkim znaczeniu świadczy m.in. fakt, iż papież Eugeniusz IV, starając się o uwolnienie metropolity Izydora z więzienia moskiewskiego, wysłał w tej sprawie dwie bulle: jedną skierowaną do Kazimierza Jagiellończyka, a drugą do Jana Dowgirda.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Jan Dowgird miał syna Andrzeja (Andruszkę), ożenionego ze Świętochną II v. za Jakubem Niemirowiczem (synem Andruszki) - rodziców woj. kijowskiego Andrzeja Niemirowicza.
Po synu Andrzeju, znane są dwie wnuczki Jana Dowgirda:
- Anna Dowgirdówna za namiestnikiem smoleńskim Iwaszką (Janem) Iliniczem – matka Mikołaja i Jerzego Iliniczów
- Helena (Olena) Dowgirdówna za kniaziem Piotrem Krykowicem Świrskim – matka Zofii za Mikołajem Kieżgajło (synem Jana), Owdotii (Katarzyny) za Wacławem Niemirowiczem (wnukiem Andruszki) i Jadwigi I v. za Niekraszem Wołodkowiczem II v. za Janem Niemirowiczem (wnukiem Andruszki)[3].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Dowgird, Polski Słownik Biograficzny, t. 5, s. 350-351
- A. Boniecki, Herbarz polski, t. 4, s. 398
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lidia Korczak, Litewska rada wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998, s. 81.
- ↑ Stanisław Kutrzeba, Władysław Aleksander Semkowicz, Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791. Kraków 1932, s. 94.
- ↑ T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia - Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 205-235