Kalendarium Baszowic

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Baszowice – wieś 2 km na NW od Nowej Słupi, 2 km na N od klasztoru świętokrzyskiego.

Położone w roku 1351 w ziemi sandomierskiej[1], w roku 1442 w powiecie sandomierskim[2], w roku 1827 powiecie opatowskim.

W latach 1470-80 parafia Nowa Słupia (Długosz L.B. II 490), ale w roku 1571 i 1674 parafia Stara Słupia[3].

Prace archeologiczne prowadzone na terenie wsi potwierdziły istnienie na jej terenie osadnictwa z okresu wpływów rzymskich (III-V w. p.n.e.). Ogółem zarejestrowano w Baszowicach 110 stacji żużla, z czego zbadano 3 bardzo zniszczone stacje hutnicze, datowane na środkowy i późny okres wpływów rzymskich[4]. Podobnych odkryć, na większą skalę, dokonano w sąsiednich Mirocicach

Własność klasztoru świętokrzyskiego co najmniej od 1351 roku tak jak Mirocice, Serwis.

Nazwy patronimiczne Baszowic[edytuj | edytuj kod]

1351 Bassouice, 1427 Boszowycze, 1442 Baschouice, 1470-80 Baschowycze, Baszowice, Basszowycze, 1504 Baschuvicze, Bąsszowycze, 1510 Basschovice, 1529 Baschowycze, Basschowycze, 1530-31 Baschowicze, 1532 Bashowÿcze, 1538 Bassowice, 1553n. Baszowice, [ale: 1569, 1610 Bassowicze, 1571, 1578 Baszowicze, 1577 Bassouicze, 1629 Baszouice, 1673-4 Basowice][5][6][7][8].

Topografia, opisanie granic[edytuj | edytuj kod]

W latach 1470-80 Baszowice graniczą z Bostowem (dziś Stary Bostów i Nowy Bostów), Bielowem, Nową Słupią, Zirzyną Wolą (obecnie Serwis) (Długosz L.B. III 233), 1610, 1780 graniczy z Nową Słupią[9][10].

Kalendarium własności, przywileje i obciążenia ekonomiczne[edytuj | edytuj kod]

Wieś od średniowiecza była własnością klasztoru świętokrzyskiego.

  • 1351 - Kazimierz Wielki przenosi na prawo średzkie imiennie wymienione posiadłości klasztoru świętokrzyskiego, m.in. Baszowice, Mirocice i Wolę Pluskaną [obecnie Serwis][11]
  • 1427 - opat Mikołaj przeznacza na utrzymanie konwentu między innymi Baszowice, Wolę koło młyna [obecnie Serwis] i Mirocice wraz z należącymi do nich czynszami, stawami, łąkami, młynem, poradlnym, sepem i dziesięciną[12]
  • 1442 - Władysław Warneńczyk przenosi na prawo średzkie imiennie wymienione posiadłości klasztoru świętokrzyskiego, w tym Baszowice, Mirocice, Bielów i Wolę [obecnie Serwis][2][13]
  • 1442 - Mikołaj z Taczowa podkomorzy sandomierski wydaje w Baszowicach dokument w sprawie rozgraniczenia Bielowa i Mirocic od części Bostowa[14]
  • 1470-80 - własność klasztoru świętokrzyskiego, istniał folwark klasztorny, 7 łanów kmiecych, 3 zagrody, karczma z rolą. Kmiecie płacą po 16 groszy czynszu łącznie z poradlnym, dają po 30 jaj, 2 koguty oraz sep: po 1 mierze żyta i 2 miary owsa, pracują po 1 dniu tygodniu własnym wozem lub pługiem, zagrodnicy płacą po 2 grosze czynszu, pracują po 1 dniu tygodniowo pieszo, wszyscy odrabiają powabę wiosenną i zimową (Długosz L.B. III 232-3; II 490);
  • 1504, 1506 - pobór z 2,5 łana i od 3 zagrodników[15]
  • 1506 - pobór z 2,75 łana[16]
  • 1510 - pobór z 3,75 łana[16]
  • 1529 - pobór z 3,5 łana, karczmy i młyna o 1 kole[16]
  • 1529 - wieś należy do stołu konwentu, daje 2/46 grz. czynszu (LR 350);
  • 1530 - pobór z 2,5 łanów, od komornika Stanisława Sołtka i z karczmy[17]
  • 1531-2 - pobór z 2,5 łanów i karczmy[18]
  • 1538 - pobór z 2,5 łanów, od 1 komornika i z karczmy[19]
  • 1553 - Zygmunt August przenosi na prawo niemieckie wyliczone dobra klasztoru świętokrzyskiego, w tym Baszowice, Mirocice, Bielów i Wolę Zerwikaptur (obecnie Serwis)[20]
  • 1564-5 - własność klasztoru, o poborze brak danych[21]
  • 1569, 1571 - własność opata, pobór z 3,5 łana, od 2 zagrodników i z karczmy[22]
  • 1578 - własność konwentu, pobór od 7 kmieci na 3,5 łana, 2 zagrodników z rolą i z karczmy[23][24]
  • 1629 - własność konwentu, pobór od 7 kmieci na 3,5 łana i 2 zagrodników z rolą[25]
  • 1650 - należy do stołu konwentu[26]
  • 1650 - konwent daje pobór z 20 domów, od 7 kmieci na 3,5 łana, 2 zagrodników z rolą i z 1 karczmy bez roli[27]
  • 1651 - należy do stołu konwentu, we wsi był dwór, folwark, 6 kmieci, 6 zagrodników, 8 chałup, młynarz średni między Baszowicami i Serwisem oraz kowal. Wszyscy płacą czynsz na ś. Marcina [11 XI]: kmiecie po 16,5 gr, półrolni jeśli są, 1/2 tej sumy, zagrodnicy po 4 gr, chałupnicy po 1 gr, młynarz 8 florenów, a na ś. Michała [29 IX] następne 8 florenów plebanowi Słupi Nowej, kowal 10/2 florenów. Kmiecie dają po 30 jaj, 4 kapłony, 6 mat, 4 łokcie przędzy konopnej oraz sep: po 3 korce żyta i 6 korcy owsa miary sandomierskiej z dowozem, odrabiają sprzężajem lub tak, jak każą: po 4 dni tygodniowo od ś. Wojciecha [23 IV] do ś. Marcina, a od ś. Marcina do ś. Wojciecha po 3 dni tygodniowo zagrodnicy pracują jak kmiecie, ale pieszo, chałupnicy po 2 dni tygodniowo. Młynarz daje 4 gąsiory, pracuje 4 dni tygodniu, w razie odejścia wysiewa następcy 2 korce żyta na zimę. Kowal pracuje dla dworu, przy czym za wyrobienie nowej szyny żelaza płacą mu 3 gr, za starą szynę lub podkowę 1 gr. Wszyscy odrabiają 3 dni pomocnego: po 1 dniu na oziminę, jarzynę i siano[28]
  • 1662 - własność konwentu, pogłówne od 24 czeladzi folwarcznej i 91 mieszkańców wsi[29]
  • 1673 - pogłówne od 79 mieszkańców wsi (ib. 238v);
  • 1674 - pobór od 18 czeladzi folwarcznej i 69 mieszkańców wsi (ib. 408v, 461);
  • 1691-2 - klasztor skarży Stanisława Paska o zbrojny najazd na łąki i grunty należące do Baszowic, Mirocic i Bielowa oraz napad z bronią na poddanych klaszt. i zakonników pracujących przy sianokosach, za co sąd Grodzki sandomierski skazuje Paska zaocznie na banicję[30]
  • 1787 - liczy 154 mieszkańców (Spis I 399; II 118);
  • 1792-3 - pisarz prowentowy (dawniej oficjalista w majątku ziemskim prowadzący rachunkowość) baszowicki Bazyli Tomaszewski „recte Pasierb” współdziała w kradzieży skarbca klasztoru świętokrzyskiego[31][32]
  • 1819 - folwark Baszowice z pertynencją Marzeczki (Marzęckie Kopaniny), polami i łąkami dworskimi w Bartoszowinach oraz wsiami Baszowice, Mirocice, Bielów, Hucisko, Serwis, Szklana Huta, Bartoszowiny należy do stołu konwentu i jest administrowany przez mnichów. Przeor i prowizor mają w oficynie dwie komnaty, jest tu kuźnica, karczma, stodoły na Trochowinach {obecnie część wsi Mirocice)[33]
  • 1827 - ma 22 domy i 163 mieszkańców (Tabela I 13).

Powinności dziesięcinne wsi[edytuj | edytuj kod]

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego od roku 1427 a następnie 1470-80 dziesięcinę snopową i konopną wartości do 7 grzywien dowożą do klasztoru świętokrzyskiego, folwark dziesięciny nie daje (Długosz L.B. II 490; III 232, 243);

  • 1529 - dziesięcina snopowa wartości 4 grzywien należy do stołu konwentu,
  • 1652 - dziesięcina snopowa należy do stołu konwentu[34]
  • 1819 - dziesięcina snopowa z gruntów włościańskich wartości 200 zł należy do stołu konwentu[35]
  • 1819 - po supresji znaleziono w Baszowicach część archiwaliów klasztoru świętokrzyskiego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Baszowice ↓, s. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu.
  2. ↑ a b Mp. ↓, s. IV 1434.
  3. ↑ ASK ↓, s. I/7 267, 341; 1/67 408v.
  4. ↑ Bielenin ↓, s. 1965 208-10; 1970 107n. 1992 235.
  5. ↑ Kam. ↓, s. 22.
  6. ↑ Rym. ↓, s. 13.
  7. ↑ Kop.K ↓, s. 232.
  8. ↑ NMP ↓, s. I 99.
  9. ↑ MDS ↓, s. II 146.
  10. ↑ Inw.Słup. ↓, s. 6.
  11. ↑ Derwich 1992 ↓, s. 278.
  12. ↑ ZDM ↓, s. II 390.
  13. ↑ AG ↓, s. 1843.
  14. ↑ Mp. ↓, s. IV 1424.
  15. ↑ ASK ↓, s. I/7 35, 102; I/10 22v.
  16. ↑ a b c RP ↓.
  17. ↑ ASK ↓, s. I/10 222v.
  18. ↑ ASK ↓, s. 456v, 600.
  19. ↑ ASK ↓, s. I/7 191.
  20. ↑ AG ↓, s. 1909.
  21. ↑ LS ↓, s. 1564-5 329.
  22. ↑ ASK ↓, s. I/ 415v, 267, 341.
  23. ↑ ASK ↓, s. I/10 587, 779.
  24. ↑ Paw ↓, s. 194.
  25. ↑ RS ↓, s. 1629 65.
  26. ↑ AG ↓, s. 1913-5, 1917.
  27. ↑ AG ↓, s. nab. 936 9-9v.
  28. ↑ AG ↓, s. 10-10v, 17-7v.
  29. ↑ ASK ↓, s. I/67 35).
  30. ↑ Gacki ↓, s. 243.
  31. ↑ Lefebvre ↓, s. V/5 169n..
  32. ↑ Gacki ↓, s. 175-6.
  33. ↑ AOkup. ↓, s. 6-6v, 47-51. 53n., 237.
  34. ↑ AG ↓, s. nab. 936 1,2v.
  35. ↑ AOkup. ↓, s. 9v.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Baszowice, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online] [dostęp 2014-04-30].
  • Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG., Archiwa Państwowe, (skrót: ASK).
  • Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, W. Ochmański (wyd.), Wrocław 1963, (skrót: LS).
  • Archiwum Główne Akt Dawnych w W.; jeśli nie zaznaczono inaczej, cyfra arabska oznacza numer dokumentu ze zbioru dokumentów pergaminowych., Archiwa Państwowe, (skrót: AG).
  • A. Pawiński, Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV, „Źródła dziejowe” (14-15), Warszawa 1886, (skrót: Paw).
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. Leszczyńska-Skrętowa, 1968., „Liber retaxationum”, (skrót: LR).
  • Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, W. 1905-1919; t. V/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, W. 1961., „Poloniae Summaria”, (skrót: MS).
  • Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, F. Piekosiński (wyd.), „Poloniae Summaria”.
  • Eugeniusz Wiśniowski, Prepozytura wiślicka do schyłku XVII w., Lublin 1976., Lublin 1976.
  • Jan Wiśniewski, Dekanat opatowski, Radom 1907, (skrót: Wiś.Op.).
  • Jan Wiśniewski, Dekanat radomski, Radom 1911, (sktót: Wiś.Rad.).
  • Jan Wiśniewski, Dekanat sandomierski, Radom 1915, (skrót: Wiś.Sand.).
  • Jan Wiśniewski, Historyczny opis kościołów... w stopnickim, Marjówka 1929, (skrót: Wiś.Stop.).
  • Jan Wiśniewski, Dekanat Iłżecki, Radom 1909–1911, (skrót: Wiś.Ił.).
  • Acta Visitationis, dział w AMetr., Akta wizytacyjne, (skrót: AV).
  • Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I-II, Lublin 1965-1973 I 138, „Diecezja krakowska”.
  • Notata quedam ex variis libris et manuscriptis per R.P. Bonifacium Szepiński..., przekład J. Gacki, „Pamiętnik Religijno-Moralny” ser. 2, 7, 1861, s. 136-151, 257-273., „Notata quedam ex variis libris”, (skrót: Szepiński).
  • Spicilegium sive Collectio veterum aliquot scriptorum qui in Poloniae bibliothecis delituerant..., t. I-VII, Rajhrad 1802, rps Brno, Statni Oblastni Archiv, Kloster Rajhrad,, „Scriptorum qui in Poloniae libris”, (skrót: Lefebvre).
  • J. Jonston, Annales Archicoenobii Calvo-Montani..., t. I-III,, „Annales Archicoenobii Calvo-Montani”.
  • J. Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze.
  • Zbiór dokumentów Małopolskich, wyd. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1962–1975, (skrót: ZDM).
  • Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, wyd. F. Piekosiński (Mon.MAe., 3, 9, 10, 17), Kr. 1876-1905. T. V, rps w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków, (skrót: Mp.).
  • F. Nieckuła, Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971, (skrót: Niec.).
  • D. Kopertowska, Nazwy miejscowe województwa kieleckiego. Nazwy miast i wsi, nazwy części miast i wsi oraz nazwy alei, placów, ulic i osiedli mieszkaniowych, Warszawa-Kraków 1984, (skrót: Kop.).
  • K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia - pochodzenie - zmiany, t. I, A-B; t. II, C-D, Kraków 1996–1997, (skrót: NMP).
  • R. Hube, Prawo polskie w 14. wieku. Sądy, ich praktyka i stosunki prawne społeczeństwa w Polsce ku schyłkowi 14. wieku ze źródeł współczesnych..., Warszawa 1886.
  • Liber formularum ad ius Polonicum necnon canonicum spectantium in codice Regimontano asservatarum, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1895, s. 169-256, (skrót: AKP).
  • Archiwum Komisji Historycznej, poniżej dane bibliograficzne pozycji wydanych w tej serii i wykorzystanych w Materiałach., (skrót: AKH).
  • Akta Okupacji klasztoru świętokrzyskiego, 1819 r., ZDP rps 1456., (skrót: AOkup.).


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_Baszowic&oldid=64545736”