Codex Fuldensis
Codex Fuldensis (F) – rękopis Wulgaty zawierający tekst 23 kanonicznych ksiąg Nowego Testamentu, a ponadto Diatessaron oraz List do Laodycejczyków. Jest jednym z najstarszych datowanych rękopisów Nowego Testamentu i jedynym wczesnym rękopisem NT, o którym wiemy, że był redagowany przez znamienitego uczonego, biskupa Wiktora z Kapui[1]. Jest drugim ważnym świadkiem tekstu Wulgaty, najważniejszym i najstarszym świadkiem pełnego tekstu Diatessaronu. Kodeks jest ważnym - o ile nie najważniejszym - świadkiem w dyskusji nad autentycznością tekstu 1 Kor 14,34-35.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Tekst czterech Ewangelii jest w formie Diatessaronu Tacjana, ponadto: apokryficzny list apostoła Pawła do mieszkańców Laodycei oraz Hieronima Epistula ad Carpianum (pełni rolę Prologu do Kanonicznych Ewangelii). Tekst kodeksu bliski jest dla Kodeksu Amiatyńskiego[2] i reprezentuje włoski typ Wulgaty[3]. Oceniany jest jako drugi ważny świadek tekstu Wulgaty (po Kodeksie Amiatyńskim). Od 745 roku przechowywany jest w Fuldzie w bibliotece klasztornej (Abb. 61)[3][4]. Klasztor założony został w 744 roku.
Tekst Diatessaronu zawiera genealogię Jezusa ponadto Pericope adulterae (J 7,53-8,11), których brakowało w oryginalnym Diatessaronie. Przypuszcza się, że genealogię dopisał sam Wiktor, natomiast perykopa adultera prawdopodobnie zawarta była w łacińskiej wersji Diatessaronu.
Szczególnie interesującym jest umieszczenie sekcji 1 Kor 14,34-35 na marginesie (tekst ten mówi o obowiązku milczenia kobiet w kościele). Kodeks Watykański zaznacza to miejsce przy pomocy umlautu. Umlauty wskazują na możliwość innego wariantu tekstowego, na opuszczenia, lub dodatki[5]. Tekst 1 Kor 14,34-35 rękopisy tekstu zachodniego umieszczają po 1 Kor 14,40. Czynią tak Claromontanus (kolumna grecka i łacińska), Augiensis (tekst grecki), Boernerianus (tekst grecki i łaciński), ponadto minuskuł 88, który nie reprezentuje tekstu zachodniego oraz niektóre rękopisy Wulgaty (Codex Reginensis)[6]. Tekstu 1 Kor 14,34-35 nie cytują wcześni Ojcowie Kościoła, zwłaszcza Klemens Aleksandryjski, który chętnie poucza jak winny zachowywać się kobiety.
Bruce M. Metzger przypuszcza, że skryba umieszczając tę partię na marginesie chciał w ten sposób zaznaczyć, że tekst ten nie powinien być czytany w kościele[7]. Philip B. Payne uważa, że tekst 1 Kor 14,34-35 jest nieautentyczny i jest późniejszą interpolacją[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Sporządzony został w latach 541–546 w Capui, na polecenie biskupa Wiktora. Został też sprawdzony i poprawiony przez niego osobiście[4][2]. Na końcu Apokalipsy znajduje się data 2 maja 546 roku, napisana własnoręcznie przez Wiktora. Wiktor przejrzał tekst kodeksu po raz drugi i dlatego znajduje się również druga data - 12 kwietnia 547 roku[8].
Św. Bonifacy wszedł w posiadanie rękopisu i w 745 roku podarował go klasztorowi w Fuldzie, gdzie jest odtąd przechowywany[3].
Codex Sangallensis 56 został skopiowany, w IX wieku, w Fuldzie, z Diatessaronu Kodeksu Fuldenńskiego. Zawiera on ponadto wyciągi z Dziejów Apostolskich[9].
Tekst kodeksu wydany został w 1868 roku przez Ranke (noty korektorskie nie zostały uwzględnione)[10].
Kolejność ksiąg: Diatessaron, Listy Pawła, Dzieje Apostolskie, Listy powszechne, Apokalipsa (jak w Kodeksie Synajskim). Niezwykła jest kolejność Listów Pawła: Rzymian, 1-2 Koryntian, Galatów, Efezjan, Filipian, 1-2 Tesaloniczan, Kolosan, Laodycejczyków, 1-2 Tymoteusza, Tytusa, Filemona, Hebrajczyków). Kolejność Listów powszechnych jest taka jak w większości rękopisów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Philip B. Payne, Fuldensis, Sigla for Variants in Vaticanus and 1 Cor 14.34-5, NTS 41 (1995), s. 241.
- ↑ a b Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman, The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration, Oxford University Press, New York — Oxford 2005, s. 108.
- ↑ a b c Bruce Metzger, The Early Versions of the New Testament (Oxford 1977), s. 335.
- ↑ a b K. Aland & B. Aland, Der Text des Neuen Testaments, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1989, s. 197.
- ↑ G.S. Dykes, Using the „Umlauts” of Codex Vaticanus to Dig Deeper, 2006. See: Codex Vaticanus Graece. The Umlauts.
- ↑ a b Philip B. Payne, Fuldensis, Sigla for Variants in Vaticanus and 1 Cor 14.34-5, NTS 41 (1995) 251-262.
- ↑ Bruce M. Metzger, A Textual Commentary on the Greek New Testament, (Deutsche Bibelgesellschaft, United Bible Societies: 1994), pp. 499-500.
- ↑ F. H. Blackburne Daniell, Victor, Bishop of Capua, in W. Smith and H. Wace, eds., A Dictionary of Christian Biography (4 vols., London, 1877-1887), Vol. 1, s. 1126.
- ↑ Codex Sangallensis 56 at the Stiffsbibliothek St. Gallen (copy of Fuldensis in Diatessaron)
- ↑ Ernestus Ranke, Codex Fuldensis. Novum Testamentum Latine Interprete Hieronymo, Lipsiae 1868
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Ernestus Ranke: Codex Fuldensis. Novum Testamentum Latine Interprete Hieronymo. Lipsiae: 1868.
- John Chapman: Notes on the Early History of the Vulgate Gospels. Oxford: Clarendon Press, 1908, s. 78-161.
- Heinrich Joseph Vogels: Beiträge zur Geschichte des Diatessaron im Abendland. Münster: 1919, s. 1-34.
- J. P. Waltzing, Codex Fuldensis (1914-1917).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Codex Fuldensis Online (Shelfmark: 100 Bonifatianus 1)
- Codex Sangallensis 56 at the Stiffsbibliothek St. Gallen (copy of Fuldensis in Diatessaron)