Oban (moneta)
Oban (ban) – owalna złota moneta japońska, emitowana od schyłku XVI wieku aż do drugiej połowy XIX stulecia[1] w różnej wartości i nominałach.
Po wprowadzeniu w 1588 przez Hideyoshi Toyotomi miała wagę 165 g, przy próbie złota 740 i odpowiadała wartością 10 ryō. Wytwarzano ją w specjalnej mennicy dla złota (kinza) w postaci płaskich owalnych blaszek, młotkowanych specyficznym prążkowanym wzorem oraz stemplami określającymi wartość i czas (epokę) emisji. Na odwrocie podpisywana była tuszem przez zarządcę mennicy[2]. Monety te, o znacznych rozmiarach (dł. 13–15 cm), odlewano z wysokowartościowego stopu złota ze srebrem, choć z upływem czasu cechował je stopniowy spadek wagi i zawartości czystego kruszcu[3].
Oban, przechowywany w specjalnych woreczkach ze względu na łatwość uszkodzenia, jako moneta nie funkcjonował w handlowym obiegu, lecz służył do tezauryzacji zysków i w charakterze nagrody. Charakterystyczny dla okresu Edo, w praktycznym użyciu ograniczał się do środowisk szlachty dworskiej i feudalnej arystokracji.
W XVII stuleciu wprowadzono podobny, lecz mniejszy (40 x 70 mm) i nie sygnowany tuszem koban o podstawowej wartości 1 ryō, w relacji 1 oban = 7,5 kobana. Wypuszczano także jego połówki (gorioban) i ćwiartki oraz monety o nominale 5 ryō[4]. W pierwszej połowie XIX wieku odpowiadał on wartością 4000 miedziaków (mon). W niektórych prowincjach (np. Akita) bito również srebrne kobany, z zaznaczeniem odpowiedniej wartości[5].
Jako najwartościowsza złota moneta Japonii oban ze swymi pochodnymi jest rzadki i w handlu numizmatycznym niezwykle poszukiwany przez kolekcjonerów, osiągając na aukcjach zawrotne ceny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Mikołajczyk podaje jako krańcową datę rok 1867 (Leksykon numizmatyczny, dz. cyt., s. 155).
- ↑ H. Kahnt, dz. cyt. w bibliografii, s. 38.
- ↑ Nominalna waga obana wynosiła później zaledwie 90 g, kobana – 18 gramów. W 1725 r. oban miał próbę złota 734, a koban – przeciętnie 564 (Х. Фенглер, Г. Гироу, В. Унгер: Словарь нумизмата. Москва: Радио и связь, 1993 [2-е изд.]).
- ↑ H. Kahnt, dz. cyt., s. 61.
- ↑ H. Kahnt, dz. cyt., s. 226.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: Battenberg – H. Gietl, 2005
- Andrzej Mikołajczyk: Leksykon numizmatyczny. Warszawa-Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- «Обан» w Словарь нумизмата (ros.) [dostęp 2016-10-18]