Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Poznaniu
Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Poznaniu ma swój początek w roku 1910, kiedy to powołano Towarzystwo Ludoznawcze pod przewodnictwem Heleny Cichowicz, natomiast rok później, również z jej inicjatywy, odbyło się uroczyste otwarcie zbiorów Ludoznawczych w Muzeum Mielżyńskich Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu[1]. Ekspozycja powstała w okresie silnej germanizacji, w czasie działalności komisji kolonizacyjnej i rosnących konfliktów. Prezentowano na niej obiekty etnograficzne z wielkopolskich wsi, pozyskiwane w trakcie wyjazdów terenowych przez pasjonatki kultury regionalnej, jakimi były Helena i jej córka Wiesława Cichowicz. Zbiory przetrwały do wybuchu I wojny światowej. Do 1939 roku organizacja nie ulegała przekształceniu w ośrodek o profilu naukowym, a prace Towarzystwa Ludoznawczego dla środowisk uniwersyteckich miały charakter nieprofesjonalny.
Z momentem śmierci H. Cichowicz w 1929 roku, pieczę nad zbiorem przejęła jej córka, Wiesława Cichowicz, która w 1936 roku zorganizowała uroczystość 25-lecia Zbiorów Ludoznawczych. Podczas wojny zbiory etnograficzne w przeważającej części uległy zniszczeniu. Po wojnie W. Cichowicz od nowa podjęła pracę terenową na obszarze Wielkopolski i na terenach tzw. Ziem Odzyskanych. Efektem tego była ogromna ilość zbiorów, która po jej śmierci, na podstawie testamentu, została przekazana Muzeum Archidiecezjalnemu w Poznaniu.
Część etnograficzna została udostępniona w otwartym 28 czerwca 1981 roku Oddziale Sztuki Ludowej im. Heleny i Wiesławy Cichowicz, a obecnie stanowi ona część zbiorów Muzeum Etnograficznego w Poznaniu, które jest Oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Od wybuchu II wojny światowej Działalność Towarzystwa Ludoznawczego w Poznaniu ustała. Reaktywowano ją w 1945 roku pod kierunkiem prof. Eugeniusza Frankowskiego, w ramach działalności Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Czas między 1945 a 1965 rokiem przyniósł dynamiczny rozwój badań i publikacji etnograficznych w historii ośrodka w Poznaniu. Wlicza się w to publikację trzytomowego dzieła pt. „Kultura ludowa Wielkopolski" w latach 1960-1966, pod kierownictwem prof. dr. Józefa Burszty. Przejściowo Poznań w latach 1951-1954 był siedzibą głównego zarządu Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, gdzie kierownikiem Katedry w tym czasie był prof. dr Józef Gajek[2][3][4][5].
Obecnie Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Poznaniu swoją siedzibę ma w Instytucie Antropologii i Etnologii UAM.
Członkiem PTL O / Poznań były m.in. prof. dr hab. Maria Paradowska i dr hab. Zofia Staszczak.
Prezesi Oddziału[edytuj | edytuj kod]
| rok | prezes |
|---|---|
| 1952 | Olga Gajkowa |
| 1953 | Stanisław Błaszczyk |
| 1957 | Tadeusz Wróblewski |
| 1959 | Józef Burszta |
| 1963 | Maria Frankowska |
| 1966 | Aleksander Posern-Zieliński |
| 1980 | Franciszek Wokroj |
| 1982 | Marek Gawęcki |
| 1982 | Medard Tarko |
| 1986 | Zbigniew Toroński |
| 1997 | Wojciech Dohnal |
| 2002 | Jacek Bednarski |
| 2007 | Anna Weronika Brzezińska |
| 2019 | Magdalena Ziółkowska-Kuflińska |
Aktualny skład Oddziału[edytuj | edytuj kod]
Obecnie Oddział liczy 79 członków. Skład zarządu Oddziału na kadencję 2019-2023[6]:
| funkcja | skład |
|---|---|
| Prezes | prof. UAM dr hab. Magdalena Ziółkowska-Kuflińska, Wydział Socjologii, UAM |
| Wiceprezes | mgr Aneta Skibińska, Muzeum Etnograficzne Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu |
| Sekretarz | mgr Małgorzata Graumiler, Instytut Antropologii i Etnologii, UAM |
| Skarbnik | dr Mikołaj Smykowski, Instytut Antropologii i Etnologii, UAM |
| Z-ca skarbnika | dr Arkadiusz Jełowicki, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie |
| Członkowie Zarządu | prof. UAM dr hab.UAM Anna Weronika Brzezińska, Instytut Antropologii i Etnologii, UAM
mgr Piotr Kulka, Wojewódzka Biblioteka i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu |
| Komisja Rewizyjna
(Przewodniczący) |
mgr Grzegorz Skalski. Instytut Antropologii i Etnologii, UAM |
| Członkowie Komisji Rewizyjnej | mgr Marta Gensler, Instytut Antropologii i Etnologii, UAM
mgr Janina Chodera, Poznań mgr Eugeniusz Kurasiński, Centrum Kultury w Śmiglu |
Serie wydawnicze i poznańscy redaktorzy[edytuj | edytuj kod]
Członkowie Towarzystwa Oddziału poznańskiego zasiadający w komitetach redakcyjnych oraz pełniący rolę redaktorów serii wydawniczych PTL-owskich:
| czasopismo / seria wydawnicza | członkowie PTL O/Poznań |
|---|---|
| Lud | prof. UAM dr hab. Wojciech Dohnal (redaktor naczelny)
prof. UAM dr hab. Agnieszka Chwieduk (członkini redakcji) |
| Łódzkie Studia Etnograficzne | dr hab. prof. UAM Anna Weronika Brzezińska (członkini redakcji) |
| Prace i Materiały Etnograficzne | prof. UAM dr hab. Agnieszka Chwieduk (członkini redakcji) |
| Prace Etnologiczne | prof. UAM dr hab. Izabella Main (redaktorka naczelna)
mgr Izabela Kujawa (członkini redakcji) mgr Aleksandra Turowska (członkini redakcji) |
| Atlas Polskich Strojów Ludowych | dr hab. Prof. UAM Anna Weronika Brzezińska (redaktorka naczelna) |
| Kultury Popularne Świata | prof. dr hab. Waldemar Kuligowski (redaktor naczelny)
dr Arkadiusz Jełowicki (członek redakcji) mgr Karolina Dziubata (członkini redakcji) |
| Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego | dr hab. Prof. UAM Anna Weronika Brzezińska (członkini redakcji)
dr Arkadiusz Jełowicki (członek redakcji) |
| Dziedzictwo kulturowe | dr hab. Prof. UAM Anna Weronika Brzezińska (członkini redakcji) |
| Biblioteka Literatury Ludowej | dr hab. Prof. UAM Joanna Rękas (członkini redakcji) |
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
Najważniejsze wydarzenia w historii Towarzystwa Ludowego i Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludowego w Poznaniu: [3]
| kalendarium | wydarzenia |
|---|---|
| 30.12.1895 | członkami korespondentami mianowano dr Władysława Łebińskiego |
| 22.03.1910 | Helena Cichowicz założyła Towarzystwo Ludoznawcze |
| 02.12.1911 | otwarcie Muzeum Ludoznawczego ze zbiorami Heleny Cichowicz |
| 1919 | utworzono Katedrę Etnografii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza; jej pierwszym kierownikiem został prof. dr Jan Bystroń |
| 1926 | Eugeniusz Frankowski został mianowany profesorem nadzwyczajnym etnografii na UAM i objął katedrę po Janie S. Bystroniu. Prowadził ją z dwiema przerwami do 1957 roku |
| 15-17.6.1950 | XXV Walne Zgromadzenie PTL w Poznaniu. Prezesem ponownie obrano prof. Kazimierza Moszyńskiego, a sekretarzem prof. dr Józefa Gajka |
| 24-25.11.1951 | XXVI Walne Zgromadzenie w Łodzi, podjęto decyzję o przeniesieniu siedziby PTL do Poznania |
| 01.01.1952 | centrala PTL została przeniesiona do Poznania |
| 4-6.06.1952 | konferencja PTL w Poznaniu w sprawie indeksowania czasopism etnograficznych i folklorystycznych, opracowanie instrukcji. |
| 27.10.1953 | w wyniku konfliktu między prof. Józefem Gajkiem a prof. Eugeniuszem Frankowskim władze UAM nakazują Towarzystwu opuszczenie zakładu Etnografii Uniwersytetu; w następstwie PTL przenosi się do Wrocławia, na zaproszenie rektora Uniwersytetu Wrocławskiego prof. dr Jana Mydlarskiego |
| 1954 | ustanowiono Zakłady Etnograficzne Instytutu Historii i Kultury Materialnej w Poznaniu |
| 30.09.1961 | przekazano do Poznania dokumentację prac związaną z drukiem „Dzieł Wszystkich” Oskara Kolberga pod redakcją prof. dr Józefa Burszty |
| 28-30.09.1962 | XXXVII Walne Zgromadzenie PTL w Łańcucie, honorowe członkostwo nadano m. In. Wiesławie Cichowicz |
| 19.5.1962: | etnograficzna sesja naukowa w Poznaniu, z okazji 5-lecia ośrodka etnograficznego |
| 2-4.05.1962 | II Etnograficzne Seminarium Amerykanistyczne w Poznaniu, zorganizowane przez Zakład Etnografii Powszechnej UAM i poznański oddział PTL |
| 21-23.10.1966: | XLI Walne Zgromadzenie w Poznaniu |
| 1967 | Zarząd Główny powołał Radę Wydawniczą, przewodniczącym został prof. dr Józef Burszta, red. „Dzieł Wszystkich ” Oskara Kolberga i „Ludu” |
| 18-20.04.1969 | III Etnograficzne Seminarium Amerykanistyczne w Poznaniu |
| 20.04.1969 | przy PTL powstała Sekcja Amerykanistyczna, jej pracami kieruje prof. Maria Frankowska |
| 16-17.06.1969 | ogólnopolska sesja naukowa „Folklor w życiu współczesnym” |
| 23-25.4.1971 | IV Etnograficzne Seminarium Amerykanistyczne |
| 19-20.4.1974 | V Etnograficzne seminarium Amerykanistyczne |
| 10.10.1974 | IV Sympozjum „Ethnologia Slavica”, Poznań-Błażejewko |
| 11-12.11.1977 | „Funkcje społeczne etnologii”, ogólnopolska konferencja naukowa w Poznaniu |
| 21-23.9.1981 | międzynarodowe sympozjum „Rodzina polska i jugosłowiańska w świetle badań etnologicznych”, Poznań |
| 14.03.1983 | jubileusz 50-lecia pracy naukowej dr Stanisława Błaszczyka w Poznaniu |
| 26.02.1985 | powstanie koła zainteresowań Kulturą Łużyczan przy oddziale poznańskim |
| 6.7.1987 | zmarł prof. Józef Burszta |
| 1987 | redaktorem naczelnym „Ludu” zostaje prof. dr Zbigniew Jasiewicz, redaktorem naczelnym „Dzieł Wszystkich” Oskara Kolberga zostaje doc. dr. hab. Bogusław Linette |
| 18-19.09.1987 | LXIII Walne Zgromadzenie i sesja „Tradycja i zmiana w życiu wiejskich społeczeństw w krajach Trzeciego Świata” |
| 08.11.1989 | zmarł Stanisław Błaszczyk, członek honorowy PTL, wybór prof. dr Czesława Hermansa na jej przewodniczącego |
| 29.04.1991 | zmarł prof. dr Franciszek Workoj, były prezes PTL, antropolog |
| 26-27.05.1994 | ogólnopolska konferencja „Między ludoznawstwem a antropologią” |
| 9-11.09.1995 | członkami honorowymi mianowano prof. Zbigniewa Jasiewicza i prof. Gerarda Labudę. LXXI Walne Zgromadzenie we Wrocławiu, Uroczystość Stulecia Towarzystwa. |
| 2010-2011 | współpraca PTL-u z Muzeum Etnograficznym, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu i organizacja cyklu spotkań pt. „TANIEC – OBRZĘD – RYTUAŁ”. Cykl etnograficznych spotkań z tańcem. |
| 20-23.09.2012 | LXXXVIII Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Poznaniu, zorganizowane przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz Oddział PTL w Poznaniu przy współudziale:
Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, Centrum Badań Migracyjnych UAM, Instytutu im Oskara Kolberga w Poznaniu, Muzeum Etnograficznego, Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu[7] |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wajroch A., Dział ludoznawczy pod opieką Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu 1912-1914, „Kronika Miasta Poznania”, 1, Poznań 2017, s. 304-310.
- ↑ Witold Przewoźny, Salon Rodziny Cichowiczów, Poznań, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2010 ISBN 83-85296-70-0
- ↑ a b Kronika Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (1895-1995), Zygmunt Kłodnicki (red.), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997, ISBN 83-229-1654-X, OCLC 830194111.
- ↑ Przewoźny, W. (1985). Materiały rękopiśmienne Wiesławy Cichowicz w archiwum oddziału sztuki ludowej Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu, [w:] LUD tom 69, s.249 – 261.
- ↑ Wróblewski, T. (1996), Rozwój zainteresowań ludoznawczych w Wielkopolsce, [w:] LUD tom 51, cz. 1, s. 83 – 91.
- ↑ Zarząd PTL O/Poznań 2019-2023 [online].
- ↑ Olga Kwiatkowska, Hubert Czachowski, Jakub Kopczyński, LXXXVIII WZD PTL, 24.04.2012 [dostęp: 20.06.2012], Dostępny w Internecie: <http://www.ptl.info.pl/>