Oficyna
Oficyna (łac. officina, warsztat) – określenie obiektu budowlanego w sąsiedztwie pałacu lub dworu pełniącego w stosunku do niego funkcję służebną lub (w zabudowie miejskiej) oznaczające skrzydło kamienicy[1][2], ewentualnie budynek usytuowany z tyłu kamienicy w głębi działki[3].
Jako budynek służbowy[edytuj | edytuj kod]
Oficyna oznacza wolnostojący budynek, najczęściej na planie prostokąta, znajdujący się nieopodal pałacu lub dworu, świadczący usługi bezpośrednio dla budynku głównego (pralnie, kuchnie, piekarnie, pomieszczenia służby)[1]. Lokalizowane symetrycznie po bokach pałacu otaczały dziedziniec honorowy[1]. Oficyny miały architektoniczne ukształtowanie elewacji skromniejsze niż budynek główny[2].
Jako budynek lub jego część w zabudowie miejskiej[edytuj | edytuj kod]
Oficyna oznacza również boczne skrzydło kamienicy czynszowej lub wolnostojący budynek znajdujący się w tylnej części działki budowlanej, bez dostępu bezpośrednio z ulicy[3]. Oficyny są charakterystyczne dla zabudowy miejskiej w XIX i na początku XX wieku[2][3]. Mieściły się w nich warsztaty lub punkty usługowe (na parterze) oraz mieszkania, zwykle o gorszym standardzie niż mieszkania w kamienicy[1][3]. Okna oficyny wychodzą na podwórze, wejście prowadzi przez sień lub przejazd bramy głównego budynku oraz przez podwórze. Oficyny często posiadały konstrukcję szachulcową, ich stropy posiadały mniejszą rozpiętość, a kondygnacje mniejszą wysokość. Stąd też oficyna stała się na przełomie XIX i XX wieku synonimem złych i niehigienicznych warunków mieszkaniowych, a gęsta tkanka miejska z oficynami stała się obiektem krytyki ze strony awangardowych architektów[3].
Po II wojnie światowej w odbudowywanych centrach miast w Europie Środkowej i Zachodniej częściowo lub całkowicie zrezygnowano z odbudowy oficyn[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d oficyna, [w:] Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 284, ISBN 83-01-12365-6, OCLC 51024180 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ a b c oficyna, [w:] Jendryczko i inni, Sztuka świata. T. 18, Słownik terminów: L-Ż, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 101, ISBN 978-83-213-4727-1, OCLC 857956061 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ a b c d e f Oficyna - archirama.pl [online], archirama.muratorplus.pl [dostęp 2020-05-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 108. ISBN 83-85001-89-1.