Pałac Wyszomirskich
 nr rej. 343 z 31.12.1983:
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1875 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie gminy Siedlce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu siedleckiego  | |
 52°09′32,80″N 22°20′24,89″E/52,159111 22,340247
| |
Pałac Wyszomirskich w Stoku Lackim-Folwarku – zabytkowy neorenesansowy pałac w Stoku Lackim-Folwarku, wzniesiony w roku 1875 przez Bolesława Podczaszyńskiego dla Józefa Wyszomirskiego.
Pałac wzniesiono częściowo na sklepionych krzyżowo piwnicach pozostałych po istniejącym poprzednio w tym miejscu drewnianym dworze, należącym w I połowie XIX wieku do Rostworowskich. Z tego też okresu pochodzi zabytkowy park, którego pierwotna powierzchnia wynosiła 4 hektary. W 1858 roku majątek nabyli Wyszomirscy – wówczas to zburzono pozostałości dawnego dworu i podjęto decyzję o zbudowaniu nowego pałacu; zaangażowany w tym celu został znakomity architekt – Bolesław Podczaszyński, specjalizujący się w projektowaniu dworów i pałaców. Pałac wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta z wysuniętym portykiem dźwigającym taras. Elewacje krótszych boków pałacu wzbogacono o wykusze i tympanony. Po śmierci Józefa Wyszomirskiego majątek został zlicytowany, do czego doprowadziły długi, lecz przede wszystkim niezgoda wśród spadkobierców. Założenie parkowo-pałacowe, zmieniając właścicieli, ulegało postępującej dewastacji i rujnacji, na skutek której zostało w końcu przejęte przez siedlecki magistrat. Odtąd budynek pałacu służył celom publicznym. Mieścił się tu m.in. Szpital Zakaźny (1919–1920) i Dom Starców (1927–1928). Po wojnie mieściła się tu Szkoła Podstawowa (1945–1950), a następnie Państwowy Dom Dziecka (1950–1983), zaś teraz Specjalny Ośrodek Społeczno-Wychowawczy w Stoku Lackim. Pałac zachował się w nienaruszonym stanie, natomiast park poważnie ucierpiał, szczególnie w czasie II wojny światowej – obecnie z 4 hektarów pozostało zaledwie 1,5 hektara. Jeszcze w latach osiemdziesiątych, zachowany był układ alej parkowych, i wiele wspaniałych jesionów, topoli, akacji, oraz modrzewi. Obecnie trwają prace, odtwarzające park.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Roman Postka, „Zabytki Węgrowa i okolic. Pałace i dwory”.