Paweł Gulden
Paweł Gulden (Guldeniusz), łac. Guldenius (ur. ok. 1588 w Królewcu lub Toruniu, zm. 1658 w Toruniu) – polski farmaceuta, jeden z czołowych aptekarzy Torunia i Prus Książęcych, autor pierwszego polskiego słownika farmaceutycznego[1].
Guldeniusz jest znany jako preparator teriaku toruńskiego, królewski aptekarz oraz autor pierwszego polskiego, branżowego słownika farmaceutycznego[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Guldeniusz urodził się w Królewcu lub w Toruniu. Dokumenty wystawione przez kolegium medyczne Uniwersytetu w Wittenberdze, na którym studiował, świadczą o pochodzeniu z Królewca. W wieku ok. 15 lat stał się uczniem aptekarskim, zdobywając wiedzę farmaceutyczną podczas podróży po Europie[1].
W 1641 wydał drukiem leksykon farmaceutyczny łacińsko-niemiecko-polski, który był pierwszym specjalistycznym słownikiem farmaceutycznym w Polsce. Jego pełny łaciński tytuł brzmi: Onomasticum trilingue, latino-germanico-polonicum, rerum et verborum ad officinam pharmaceuticam spectantium, in gratiam et usum juventutis huic arti addictae, collectum et conscriptum a Paulo Guldenio Seniori S. R. M. Polon. et Sueciae pharmacopaeo et cive Thoruniensi. Accesserunt quaestiones nonnullae pharmacopolorum Tyronibus scitu digna[2]. Analizując jego treść, można uznać go za skrypt do nauki zawodu farmaceuty dla uczniów aptekarskich, przygotowujących się do egzaminów.
Główny tekst składa się z czterech części[1]:
- wstępu;
- słownika farmaceutycznego łacińsko-niemiecko-polskiego;
- słownika medycznego łacińsko-niemiecko-polskiego;
- pytań i odpowiedzi przeznaczonych dla uczniów aptekarskich.
Według Guldeniusza aptekarz powinien posiadać wiedzę na temat przygotowywania leków, gatunków i sortów środków leczniczych z ziół, minerałów i zwierząt[2].
Zmarł w Toruniu, najprawdopodobniej w 1658 r. w czasie epidemii dżumy, która wówczas dziesiątkowała Pomorze[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Aleksander Karol Smakosz, Mateusz Dąsal, Paweł Guldeniusz (1588-1658): królewski serwitor, twórca pierwszego polskojęzycznego słownika zawodowego i preparator teriaku toruńskiego, „Farmacja Polska”, 78 (12), 2023, s. 709–716, DOI: 10.32383/farmpol/165924, ISSN 0014-8261 [dostęp 2023-10-09] (pol.).
- ↑ a b Paweł Guldeniusz, Onomasticum trilingue, Latino-Germano-Polonicum rerum et verborum ad officinam pharmaceuticam spectantium, in Gratiam et Usum Juventutis huic arti addictae, collectum et conscriptum a Paulo Guldenio, Seniori S. R. M. Polon: et Sveciae Pharmacopaeo et Cive Thorunensi. Accesserunt quaestionem nonnullae pharma copolarum Tyronibus scitu digna, Królewiec: Segebade Wawrzyniec, 1641, s. 0, 76–80.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Aleksander Karol Smakosz, Dąsal Mateusz. Paweł Guldeniusz (1588–1658): królewski serwitor, twórca pierwszego polskojęzycznego słownika zawodowego i preparator teriaku toruńskiego. „Farmacja Polska”. 12 (78), s. 709–716, 2023. DOI: 10.32383/farmpol/165924.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Pełen tekst słownika Guldeniusza na stronie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej: Onomasticum trilingue, Latino-Germano-Polonicum rerum et verborum ad officinam pharmaceuticam spectantium