Provinzial Heil- und Pflegeanstalt Allenberg
Provinzial Heil- und Pflegeanstalt Allenberg – zakład leczniczo-opiekuńczy dla chorych umysłowo, działający od 1852 do 1940 roku w obszarze dworskim Wehlau (obecnie Znamiensk) na terenie Prus Wschodnich.
Zakład został zbudowany w latach 1848-52 pod Wehlau, na lewym brzegu Łyny. Po otwarciu 1 września 1852 w pierwszej kolejności trafiło tu 59 pensjonariuszy szpitala w Królewcu[1]. W 1873 roku zakład powiększył się o 250 miejsc, a w 1900 do 1000. W 1929 roku w zakładzie przebywało 1400 pacjentów.
Do 1878 był jednym z trzech zakładów dla prowincji Prus, obok Schwetz (Świecie) i Gdańska[2]. Po podziale prowincji był głównym zakładem dla Prus Wschodnich (mniejsze mieściły się w Kortau bei Allenstein i w Tapiau). W użyciu były powiedzenia „jest z Allenbergu”, „nadaje się do Allenbergu” („reif für Allenberg”)[3].
W 1909 roku w Allenbergu miała miejsce epidemia ospy[4]. Podczas I wojny światowej wielu pacjentów zmarło z powodu grypy, gruźlicy i niedożywienia; w 1918 roku było jedynie 586 pensjonariuszy[5].
1 września świętowano rocznicę otwarcia zakładu, m.in. tańcami w zakładowym parku i przedstawieniami[5].
W 1940 roku zakład zamknięto, pacjenci zostali wysłani do rodzin albo innych zakładów. W budynkach Allenbergu stacjonował do 1945 roku garnizon SS. Po 1945 roku zabudowania zostały przejęte przez wojsko ZSRR i użytkowane jako koszary[5]. W 2010 roku budynek zakładu nadal należy do rosyjskiego wojska i nie ma do niego wstępu[6].
Lekarze związani z Allenbergiem:
- Carl Reinhold Bernhardi – pierwszy dyrektor zakładu, autor artykułu Die Heil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau in Ostpreussen[7]
- Julius Jensen – sekundariusz, potem dyrektor, autor publikacji Rede zur Feier des 25jährigen Bestehens der ostpreussischen Provinzial-Anstalt zu Allenberg[8], ekspert komisji prowincjonalnej w sprawie utworzenia kolejnego zakładu w Prowincji[9].
- Karl Ludwig Kahlbaum – sekundariusz w latach 1856–1866
- Carl Wähner – dyrektor od 1886 do 1891
- Eugen Hallervorden – sekundariusz do 1886, później dyrektor nowo otwartego zakładu w Kortau[10]
- Wilhelm Sommer – od 1879 asystent, potem sekundariusz i od 1891 do 1900 dyrektor
- Hermann Wendt – dyrektor od 1868 do 1875
- Wilhelm Dubbers – dyrektor od 1900 do 1929, autor pamiątkowej publikacji 75 Jahre Heil- und Pflegeanstalt Allenberg, Ostpreußen (Düsseldorf, 1929)
- Ernst Bufe – dyrektor zakładu od 1 grudnia 1929 roku[11]. Autor pracy poświęconej opiece pozazakładowej[12]
- Hans Kurella – asystent
- Ewald Hecker – asystent
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Provinzial-Irrenheil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und psychisch-gerichtliche Medizin 9, s. 679, 1854
- ↑ Erlenmeyer A: Uebersicht der öffentlichen und privaten Irren-Anstalten Deutschlands, der Schweiz und der Niederlande. G. Rathgeber, 1859 s. 4
- ↑ Hermann Frischbier: Preussische Sprichwörter und volksthümliche Redensarten. T.C.F. Enslin, 1876 s. 3
- ↑ Richter. Die Pockenepidemie in der Provinzial-Heil- und Pflegeanstalt Allenberg. Allg. Ztschr. f. Psychiat. 67, ss. 395-413, 1910
- ↑ a b c Titius V. Zur Geschichte der Heil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau. Wehlauer Heimatbrief 56 ss. 56-62, 1996/1997
- ↑ Ostpreußen.net – Ihr Portal rund um Ostpreußen / Kreise und Orte
- ↑ Bernhardi. Die Heil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau in Ostpreussen. Correspondenzblatt der Deutschen Gesellschaft für Psychiatrie und gerichtliche Psychologie 1 (5), ss. 33-35, 1854
- ↑ Jensen. Rede zur Feier des 25jährigen Bestehens der ostpreussischen Provinzial-Anstalt zu Allenberg. Irrenfreund 19 ss. 133-147, 1877
- ↑ Archiwum Państwowe w Olsztynie, Errichtung der Provinzial-Irrenanstalt Kortau, sygn. akt. 42/259/264 [online].
- ↑ Johannes (red.) Bresler: Deutsche Heil Und Pflegeanstalten Für Psychischkranke In Wort Und Bild (t. 2). Halle: Carl Marhold Verlagsbuchhandlung, 1912, s. 177.
- ↑ Personalnachrichten. Psychiatrisch-Neurologische Wochenschrift 32 (2), s. 24, 1929
- ↑ Ernst Bufe: Die Familienpflege Kranksinniger. Halle a. S.: Carl Marhold, 1939