Roman Gajda
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1908 |
|---|---|
| Data śmierci |
31 sierpnia 1984 |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Ważne dzieła | |
Roman Gajda (ur. 10 marca 1908 w Pabianicach[1], zm. 31 sierpnia 1984[2]) – polski dziennikarz i pisarz samouk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie robotniczej, jego ojciec był tkaczem, matka prządką. Trudne warunki materialne sprawiły, że edukację ukończył na szkole podstawowej. Debiutował w wieku 18 lat wierszami i prozą w „Gazecie Pabjanickiej”. Na krótko przed wybuchem wojny napisał autobiograficzną powieść Miasto mojej młodości, której akcja dzieje się w Pabianicach. Powieść miała się ukazać nakładem Wydawnictwa „Rój", ale przeszkodził temu wybuch wojny[1].
W czasie okupacji ukrywał się przed policją niemiecką za wydrukowanie artykułu ośmieszającego Hitlera. Jeszcze pod koniec wojny znalazł zatrudnienie w redakcji „Głosu Ludu", a następnie w Polskiej Agencji Wydawniczej[1].
W 1948 r. ukończył powieść fantastycznonaukową Ludzie ery atomowej. Postawiony przed koniecznością jej przeredagowania zgodnie z nakazami socrealizmu zrezygnował z jej wydania. Powieść ukazała się dopiero na fali odwilży w 1957 r.[3] Antoni Smuszkiewicz ocenia, że gdyby powieść ukazała się w roku ukończenia przez autora (rok po Schronie na Placu Zamkowym Ziemięckiego, a 3 lata przed Astronautami Lema), miałaby szansę zainaugurować nowy etap w rozwoju polskiej fantastyki naukowej[4]. Niestety wydanie 9 lat po ukończeniu sprawiło, że w porównaniu z utworami Lema była anachroniczna[5] i nie wywarła wpływu na polską powojenną s-f[1].
W 1970, mimo braku formalnego wykształcenia filologicznego, opublikował Wybór idiomów angielskich (Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”), kilkakrotnie potem wznawiany[6].
Był także autorem słuchowiska radiowego Tahiti. W rękopisie pozostały jego dzienniki z lat 1945–1960[6][7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Niewiadowski i Smuszkiewicz 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Roman Gajda. timenote.info. [dostęp 2023-04-01]. (pol.).
- ↑ Andrzej Niewiadowski: Literatura fantastycznonaukowa. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 1992, s. 51. ISBN 83-01-10122-9.
- ↑ Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 219-220.
- ↑ Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 222-223.
- ↑ a b Mirosława Podhajecka. A Comparative Analysis of Piotr Borkowski’s (1963) and Roman Gajda’s (1970) English-Polish Phraseological Dictionaries: Practice vs. Theory. „Lexikos”. 32, s. 332, 2022-11. Opole: Uniwersytet Opolski. ISSN 1684-4904. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).
- ↑ Sławomir Saładaj: Fantasta. um.pabianice.pl. [dostęp 2023-10-03].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 68, seria: „SF” Wydawnictwa Poznańskiego. ISBN 83-210-0892-5.
- Antoni Smuszkiewicz: Zaczarowana gra : zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982. ISBN 83-210-0303-6.