Skala istryjska
Skala istryjska – skala muzyczna stosowana w muzyce ludowej półwyspu Istria (od którego wzięła nazwę) oraz ziem przy zatoce Kvarner, w dzisiejszej Chorwacji. Terminem tym określa się również wykorzystującą ją tradycję muzyczną opartą na dwugłosowej polifonii.
Skala nie jest równomiernie temperowana i składa się z sześciu tonów, w przybliżeniu odpowiadających E-F-G-A♭-B♭-C♭, czyli pierwszym sześciu tonom skali oktatonicznej rozpoczynającej się od E.[potrzebny przypis]
Gatunki muzyki ludowej stosujące tę skalę obejmują tarankanje, bugarenje, a także diskanto oraz śpiew na tanko i debelo; typowy jest śpiew dwugłosowy, nosowy, w niewielkich interwałach, często z towarzyszeniem ludowego instrumentu: fletu, fujarki, gajdy, tambury (instrument strunowy szarpany) czy sopili (instrument dęty drewniany, także sopele, roženice). Utwory często pozwalają na improwizację, natomiast zachowywana jest kadencja w oktawie[1][2].
Termin został ukuty przez kompozytora Ivana Matetića Ronjgova (1880–1960)[2].
W 2009 roku śpiew długłosowy i muzyka w skali istryjskiej zostały wpisane na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Discantus
- Elementy z listy reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Europie i Ameryce Północnej – Chorwacja
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dwugłos interwałowy z regionów Istria i Hrvatsko primorje [online], croatia.hr [dostęp 2020-05-27] (pol.).
- ↑ a b Dario Marušić, Reception of Istrian Musical Traditions [online], www.komunikacija.org.rs [dostęp 2020-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-31] (ang.).
- ↑ Polski Komitet ds Unesco. Dziedzictwo niematerialne: Chorwacja [online], www.unesco.pl [dostęp 2020-05-29] (pol.).