Zamek krzyżacki w Ostródzie

Zamek krzyżacki w Ostródzie

nr rej. A-102/O z 31 marca 1953 roku
Zamek krzyżacki w Ostródzie
Państwo	Polska
Miejscowość	Ostróda
Adres	ul.Adama Mickiewicza 22
Rozpoczęcie budowy	1350-1370
Ważniejsze przebudowy	koniec XIV i początek XX wieku
Zniszczono	w 1381 roku w 1788 roku w 1945 roku
Odbudowano	w latach 1407–1410 ok. 1788 roku ostatnia odbudowa miała miejsce w 1977-1992 roku
Położenie na mapie Ostródy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia = | plan budynku = | współrzędne = | nazwa oryginalna = Nieznane pola: "sekundN", "sekundE", "stopniN", "minutE", "stopniE" oraz "minutN".

Zamek krzyżacki w Ostródzie – budowla ta należy do najstarszych i najciekawszych zabytków znajdujących się na terenie Ostródy. Pierwsza warownia prokuratorska położona w widłach Drwęcy wpadającej wówczas dwoma nurtami do Jeziora Drwęckiego istniała zapewne w początku XIV wieku na wschód od dzisiejszego zamku. Pierwsza wzmianka o warowni pochodzi z około 1300 roku. Była to prawdopodobnie budowla o konstrukcji drewniano-ziemnej i podlegała administracyjnie komturowi dzierzgońskiemu. Nową budowlę obronną wzniesiono w latach 1350–1370, a więc za rządów komtura ostródzkiego Güntera von Hohensteina, który jest znany jako inspirator budowy zamku w Olsztynku i w Świeciu. W przeciwieństwie do Świecia zamek ostródzki nie miał wówczas wież, które w końcu XIV wieku były rzadkością w budownictwie krzyżackim, wypełnienie wyspy osiedlem nie pozwoliło na założenie wzmocnionego podzamcza, które przeniesiono na przeciwległy brzeg rzeki. W 1381 roku istniały dwie budowle zamkowe, stara i nowa, obie spalone tego roku przez wojska księcia litewskiego Kiejstuta.

"...castrum Osterode novum cum antiquoplene exustum est" – (nowy zamek w Ostródzie został wraz ze starym w całości spalony)

Z notatki kronikarza zakonnego:

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1 oraz 2.

Zamek w Ostródzie – widok ogólny

Przygotowując się do nowej wojny z Polską, zamek odbudowano w latach 1407–1410 na planie zbliżonym do obecnego, z tym że lepiej go umocniono, otoczono murem i fosą. Fosa była wypełniona wodą. Zasypano ją dopiero w XVIII wieku. Droga do zamku prowadziła przez podzamcze. Do zamku wjeżdżało się od strony zachodniej przez zwodzony most znajdujący się ponad fosą, następnie przez podwójną bramę wjazdową ostro sklepioną z bloków granitowych. Podzamcze pełniło funkcję ośrodka rzemieślniczo-usługowego, z browarem, młynem, kuźnią. Od strony wschodniej znajdowały się stajnie, szopy i spichlerze. W końcu XIV wieku zamku broniła artyleria. Inwentarze z 1391 roku wymieniają jedną "dużą puszkę" z trzydziestoma kulami kamiennymi i dziesięcioma kamieniami (miara wagi) prochu, trzy "małe puszki" z sześćdziesięcioma pociskami kamiennymi oraz dwa działa strzelające kulami z ołowiu, których trzysta było w zapasie. Artyleria ta wspomagała wojska krzyżackie w bitwie pod Grunwaldem. Pod zamkiem znajdowały się obszerne piwnice; przyziemia wykorzystywano jako magazyny oraz zbrojownię. Na piętrze mieściła się sypialnia braci zakonnych, jadalnia, wielka sala rycerska (o czterech oknach i trzech drzwiach) oraz kaplica usytuowana w południowym skrzydle. Przy skrzydłach zamku były ganki dla straży, do których wchodziło się z podwórka po schodach. Pod nimi był loch więzienny.

Zamek w Ostródzie nocą

Z zachowanego opisu zamku z połowy XVII wieku wiadomo, że istniały tu także pomieszczenia urzędowe, prochownia, magazyn soli oraz sala sądowa znajdująca się nad główną bramą. Z innego dokumentu (1780) wynika, że zamek miał trzy kondygnacje i trzy główne skrzydła. Do skrzydła południowego dobudowano okrągłą wieżę z kręconymi schodami. Podczas wielkiego pożaru Ostródy w 1788 roku wieża i wschodnie skrzydło uległo poważnemu zniszczeniu, w związku z czym rozebrano je, ponieważ groziły zawaleniem. Po pożarze dokonano także poważnych przeróbek w całym zamku, gdyż zmieniła się jego funkcjonalność. Do ocalałego gotyckiego parteru dobudowano wówczas jeszcze jedno piętro. Wewnątrz zamku był dziedziniec zamkowy, nie zabrukowany jeszcze w 1802 roku, a wokół niego, przy ścianach zamku, drewniane podcienia kryte gontowym daszkiem. Stropy strychowe i więźba dachowa były drewniane, stropy w piwnicach – ceglane. Zamek znacznie zeszpecono w końcu XIX i początku XX wieku. W czasie II wojny światowej budynek znowu został doszczętnie spalony. Odbudowę rozpoczęto w 1974 roku. W chwili obecnej mieści się w nim centrum kultury, galeria, biblioteka oraz muzeum.

Bibliografia

• Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, Wydawnictwo "Pojezierze", Olsztyn 1976, s. 101–103

Linki zewnętrzne

• Centrum Kultury w Ostródzie: strona oficjalna. [dostęp 2011-02-11].
• Jacek Piech: Zamek w Ostródzie (panorama sferyczna). www.ostrodaonline.pl. [dostęp 2011-02-11].
• Stowarzyszenie Gmin "Polskie zamki gotyckie": Szlakiem zamków i muzeów w regionie Warmii i Mazur: Zamek w Ostródzie.... www.szlak.zamkigotyckie.org.pl. [dostęp 2011-02-11].