Stearman XA-21
 Stearman XA-21 w pierwszej wersji | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Stearman Aircraft |
| Typ |
lekki bombowiec/samolot szturmowy |
| Konstrukcja |
dwusilnikowy górnopłat o konstrukcji metalowej |
| Załoga |
3 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1939 |
| Lata produkcji |
1939 |
| Wycofanie ze służby |
1939 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
2 x Pratt & Whitney R-2180-7 |
| Moc |
2 x 1400 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
19,81 mm |
| Długość |
16,18 m |
| Wysokość |
4,32 m |
| Powierzchnia nośna |
56,39 m² |
| Masa | |
| Własna |
5789 kg |
| Startowa |
8269 kg |
| Zapas paliwa |
1800 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
414 km/h |
| Prędkość przelotowa |
322 km/h |
| Pułap |
6100 m |
| Zasięg |
2400 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 9 km 7,62 mm, do 1200 kg bomb | |
| Użytkownicy | |
| United States Army Air Corps | |
Stearman XA-21 (oznaczenie fabryczne Model X-100) − prototypowy samolot bombowy zaprojektowany i zbudowany w zakładach Stearman Aircraft w 1939. Samolot powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie United States Army Air Corps (USAAC) na lekki bombowiec/samolot szturmowy.Samolot nie wszedł do produkcji seryjnej z powodu niewystarczających osiągów, zbudowano tylko jeden prototyp.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
W marcu 1938 USAAC ogłosił konkurs na nowy lekki bombowiec[1][2][3] (w niektórych źródłach określany jako średni bombowiec[4][5]). Według specyfikacji USAAC (Circular Proposal 38-385/Specification Number 98-102[6]) miał być to dwusilnikowy samolot o zasięgu przynajmniej 1200 mil (promieniu działania 600 mil), prędkości przelotowej wynoszącej przynajmniej 200 mil na godzinę i udźwigu bomb wynoszącym przynajmniej 1200 funtów (odpowiednio - 1931 km, 321 km/h i 544kg)[2][4]. Jedną z wytwórni która zdecydował się wziąć udział w konkursie była firma Stearman Aircraft[2]. Jeszcze w czasie trwania prac projektowych została ona przejęta przez Boeinga, ale powstały samolot nosił nazwę macierzystej firmy[2]. Był to pierwszy jednopłat o całkowicie metalowej konstrukcji zaprojektowany przez Stearmana[2]. Oprócz Modelu X-100 do konkursu stanęły jeszcze trzy inne samoloty - Douglas Model 7B (późniejszy Douglas A-20 Havoc), Martin 167 (późniejszy Martin Maryland) i North American NA-40[2].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Stearman Model X-100 był dwusilnikowym górnopłatem o konstrukcji klasycznej, całkowicie metalowej[2][7][8]. Samolot miał proste, zbieżne skrzydła, na prawie całej długości krawędzi spływu umieszczono klapy Fawlera[2].
Elektrycznie sterowane podwozie samolotu miało układ klasyczny z kołem ogonowym, podwozie główne składało się do tyłu do gondoli silnikowych, część kół wystawała na zewnątrz po wciągnięciu podwozia[2].
Załogę samolotu stanowiły trzy osoby - pilot, bombardier/strzelec i radiooperator/strzelec[2][7][8]. W pierwszej wersji samolotu pilot zajmował pozycję bezpośrednio na bombardierem w przeszklonym nosie samolotu[2][7][8].
Uzbrojenie obronne stanowiło pięć karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm, samolot uzbrojony był także w cztery nieruchome karabiny maszynowe strzelające do przodu umieszczone po dwa w każdym skrzydle[2][7][8].
Napęd samolotu stanowiły eksperymentalne, 14-cylindrowe silniki gwiazdowe typu Pratt & Whitney R-2180-7 o mocy 1400 KM każdy z metalowymi śmigłami Hamilton Standard[2][7][8].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Model X-100 został dostarczony do bazy USAAC Wright Field w kwietniu 1939[2], gdzie został zakupiony przez Armię i otrzymał oznaczenie X-21[2] (numer seryjny 40-141[7][8]). W czasie oblatywania samolotu przez pilotów Armii był on krytykowany za nietypowy układ kokpitu pilota, który został oceniony jako niezadowalający i X-21 został zwrócony do zakładów Stearman-Boeing, gdzie został nieco przebudowany do standardowej konfiguracji z osobą kabiną pilota[7][8][2].
Ze wszystkich modeli zgłoszonych do konkursu Stearman miał najniższą prędkość maksymalną, a po ostatecznym anulowaniu konkursu (dowództwo USAAC zadecydowało o zamówieniu Douglasa A-20) zaprzestano dalszych prac rozwojowych nad tym samolotem[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bill Yenne: The American Aircraft Factory In World War II. s. 87.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 33.
- ↑ E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 42.
- ↑ a b Ray Merriam: U.S. Warplanes of World War II, volume 1. s. 7.
- ↑ Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Military Aircraft Since 1909. s. 458.
- ↑ Ernest R. McDowell: B-25 Mitchell In Action. 1978, s. 4.
- ↑ a b c d e f g Stearman XA-21 (steamlined cockpit). National Museum of the US Air Force. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Stearman XA-21 (stepped cockpit). National Museum of the US Air Force. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. Jefferson, N.C.: McFarland, 2008. ISBN 0-7864-3464-3.
- Ernest R. McDowell: B-25 Mitchell In Action. Warren, Mich.: Squadron/Signal Publications, 1978. ISBN 0-89747-033-8.
- Ray Merriam: U.S. Warplanes of World War II, volume 1. Bennington, VT: Merriam Press, 2000.
- Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Military Aircraft Since 1909. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press, 1989. ISBN 978-0-87474-880-2.
- Bill Yenne: The American Aircraft Factory In World War II. St. Paul, MN: Zenith Press, 2006. ISBN 0-7603-2300-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia samolotu. flickr.com. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).