Ugoda z Segowii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Traktat Ugody z Segowii w Archivo General w Simancas
Ferdynand Aragoński i Izabela Kastylijska obraz niesygnowany z XV wieku w zbiorach Avila Madrigal de las Altas Torres, Convento de las Augustinas
Wywód przodków Ferdynanda i Izabeli z dynastii Trastámara
Zgodnie z Ugodą w Segowii z 1475 zostało uzgodnione wspólne godło (przynależące Izabeli I Kastylijskiej i Ferdynanda II Aragońskiego). Zdjęcie przedstawia polichromowana pieczęć z 1491 roku, ćwiartka górna lewa i dolna prawa wywodzą się z godła Królestwa Kastylii i Leon; natomiast górna prawa i dolna lewa wywodzą się z godła Aragonii i Sycylii; które wzięte są od góry w skrzydła orle i uwieńczone orlą głową, a od dołu otoczone wstęgą ze znakiem, zw. „San Juan”.

Ugoda z Segowii (hiszp. Concordia de Segovia, Tratado Concordia de Segovia) – traktat podpisany w dniu 15 stycznia 1475, przez Izabelę I Kastylijską i jej małżonka Ferdynanda Aragońskiego, króla Sycylii i księcia Girony. Ugoda ta ustalała pozycje Ferdynanda w administracji i rządzie Kastylii[1], oraz kwestie finansowe[2].

Wstąpienie Izabeli I na tron Kastylii[edytuj | edytuj kod]

Król Kastylii Henryk IV zmarł rano 11 grudnia 1474 w Madrycie. Wiadomość o tym doszła rychło do Segowii, gdzie rezydowała jego przyrodnia siostra Izabela, ale jej mąż Ferdynand był wówczas nieobecny w Aragonii. Następnego dnia, tj. 13 grudnia 1474 Izabela ogłosiła się królową i dziedziczką królestwa a Fernanda prawowitym małżonkiem, nakazała też listem: „wywieście dla mnie chorągwie uznając mnie waszą królową i przyrodzoną panią, oraz wielce dostojnego i możnego księcia, króla Ferdynanda, mojego pana, jako mojego prawowitego męża, zachowując zwyczajowe w takich wypadkach uroczystości…”[3]. W ten sposób Izabela wprowadziła politykę faktów dokonanych, żeby uniknąć negocjacji i ustępstw, oraz zostać uznaną za królową przed swą siostrzenicą Juaną i w tym celu list królowej został przesłany do miast z reprezentacją w Cortezach[4]. Ferdynand przybył do Segowii dnia 2 stycznia 1475[5], co rozpoczęło dyskusje na temat kolejności sukcesji i roli małżonka Izabeli w rządach królestwa[4]. Twierdzono m.in. że Ferdynand miał większe prawa od Izabeli jako spadkobierca bardziej bezpośredniego przedstawiciela dynastii Trastámara[6], oraz że mężowi przysługuje zwyczajowe prawo zarządu dobrami małżonki[7] więc Ferdynand może władać Królestwem Kastylii wedle swej woli. Jednak małżonkowie mimo kilkuletniego pożycia (od roku 1469) nie doczekali się męskiego potomka, mieli tylko córkę Izabelę ur. w r. 1470, (która zmarła w r. w 1498), brano więc pod uwagę możliwość, iż Ferdynand nie będzie miał męskiego potomka[4][6], małżonkowie doczekali się wprawdzie syna Juana, księcia Asturii (1478 – 1497), lecz żył tylko 15 lat, więc obawy okazały się nie pozbawione podstaw. Pozostało zdefiniowanie w Kastylii roli Ferdynanda, który jako syn Jan II Aragońskiego był postrzegany jako infant Aragoński, związany z konspiracją w czasach Jana II Kastylijskiego, co wiązało się z kolei z obawą o odwet z jego strony na przeciwnikach, którą ci chcieli zmniejszyć przez ograniczenie władzy króla[8], zobowiązaniem króla Ferdynanda do nieodbierania urzędów i nadań[9].

Traktat[edytuj | edytuj kod]

15 stycznia 1475 arcybiskup Alfonso Carrillo de Acuña i kardynał Pedro González de Mendoza spisali dokument Ugody z Segowii[10], który powtarza zapisy Układu z Cervery[11].

Ugoda potwierdzała, że Izabela jest jedynym dziedzicem królestwa, i że w wypadku jej śmierci dziedziczyć po niej będą jej dzieci. Ferdynand miał nosić tytuł króla, ale nie wiązało się to z umniejszeniem władzy Izabeli, dokumenty urzędowe, bity pieniądz, pieczęci i orędzia najpierw miały wymieniać Ferdynanda, ale herb Kastylii miał iść przed herbem Aragonii. Dla majestatu Izabeli zastrzeżono powagę sprawowania władzy nad urzędami Kastylii, oraz że dochody z podatków w Kastylii maja być przede wszystkim przeznaczane na wypełnianie obowiązków Królestwa Kastylii a sumy pozostałe będą wykorzystywane w porozumieniu małżonków, beneficja kościelne będą przyznawane w drodze wzajemnego porozumienia, ale w sprawach spornych głos decydujący należy do królowej; sprawy administracyjne i sądowe oraz mianowanie sędziów zostaną uregulowane w drodze wzajemnego porozumienia, gdy królowie będą razem; lecz będą osobno, każde z małżonków zachowa swoje prawa[8][12][13].

Konsekwencje[edytuj | edytuj kod]

Ugoda z Segowii jest nie tyle ugodą między małżonkami, co porozumieniem między dwoma rywalizującymi obozami politycznymi[8], i została opracowana w sposób zapewniający szlachtę Kastylii, że nie będzie żadnych wrogich ingerencji Aragonii w rządy Królestwa Kastylii[12]. tak w sprawach stałych dochody królestwa, nominacji i wymiaru sprawiedliwości, pozostawiając w gestii królów politykę zagraniczną, oraz wojny i związane z nimi podatki nadzwyczajne[14]. Ugoda oznaczała też ustanowienie politycznej jedności między Ferdynandem i Izabelą, aby złagodzić intrygi polityczne prowadzące do dalszych nieporozumień, które mogłyby powstać między królem i królową[12].

W dniu 28 kwietnia, w przededniu wojny o sukcesję, Izabela wystawiła dla Ferdynanda dokument upoważniający go do korzystania ze wszystkich uprawnień władcy, które sama posiadała[15]. Ten akt teoretycznie czynił Ferdynanda królem Kastylii[13][16], i unieważniał Ugodę z Segowii co do podziału władzy monarchów, ale nie co do panowania, bo w tym względzie Ugoda z Segowii dalej obowiązywała[17].

Jednakże najwyraźniej Izabela rozumiała to upoważnienie jako akt doraźny w sytuacji zbliżającej się wojny, a nie trwałe odejście od Ugody z Segowii, gdyż jej deklaracja z tego samego dnia 28 kwietnia 1475 wzbudziła gniew Ferdynanda: „Chciałbym, abyście, Alfonso de Caballeria, jako radca prawny, i ty, Palencia, którzy czytaliście tyle historii, powiedzieli mi, czy był w starożytności precedens, że królowa kazała, aby niesiono przed nią taki symbol, groźbę kary dla jej wasali.” [18] pytał w liście Ferdynand gdy Izabela kazała nieść przed sobą miecz, symbol władzy sądowniczej i dodawał „Wszyscy wiemy, że przyznano go królom, ale nigdy nie słyszałem o królowej, która uzurpowałaby sobie ten męski atrybut…” [18] Izabela podkreślała w ten sposób również jej współudział we władzy sądowniczej. Bo dziś Hiszpania jest krajem dość ściśle zjednoczonym, (wyjąwszy autonomie); natomiast w początkach swego związku Kastylię i Aragonię łączyły osoby monarchów-małżonków i właściwie tylko one, i o ile królowa Izabela szybkim ogłoszeniem się królową tworzyła fakty dokonane, to co do uprawnień swoich i męża nie, Manuel Fernández Álvarez pisze: „Czy oto znów mamy do czynienia z praktyką faktów dokonanych? Nie w tym wypadku Izabela trzyma się skrupulatnie warunków umowy małżeńskiej przyjętych przez Ferdynanda w Cerverze, która wyraźnie podporządkowała go Izabeli. Do tego stopnia, że nie mógł opuszczać Kastylii ani podejmować żadnych przedsięwzięć bez jej pozwolenia. Miał tylko bezpośrednie uczestnictwo w wymiarze sprawiedliwości na ziemiach Kastylii.”[3]

Po śmierci Jana II Aragońskiego w 1479 roku, jego następcą został jego syn Ferdynand; który w dniu 14 kwietnia 1481 roku, w Calatayud, nadał swojej żonie Izabeli podobne uprawnienia, jakie otrzymał w dniu 28 kwietnia 1475 roku, wyznaczając ją jako współregenta, namiestnika i administratora Korony Aragonii[19]. chociaż można wywnioskować, że taki dokument był wystawiony bezterminowo ani procuración[17]. Ale fakt, że w 1488 w Walencji Ferdynandowi przyznano namiestnictwo generalne państw Korony Aragonii[20] a królowa Izabela nie jest w tym dokumencie z imienia wymieniona, z czego wyciągano wniosek, o braku znaczenia uprawnień przyznanych Izabeli przez Ferdynanda w Calatayud, albo o znaczniejszych uprawnieniach Ferdynanda względem Aragonii niż posiadała Izabela na mocy aktu z Calatayud[21][22].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Carrasco Manchado, Ana Isabel „Isabel I de Castilla y la sombra de la ilegitimidad: propaganda y representación en el conflicto sucesorio (1474-1482).”, Sílex Ediciones, 2006, str. 73.
  2. ↑ Enrique Martínez Ruiz „La España moderna”, Ediciones AKAL, 1992, str. 23.
  3. ↑ a b Manuel Fernández Álvarez w: „Izabela Katolicka”, (tł. Jacka Antkowiaka), Państwowy Instytut Wydawniczy, str. 124.
  4. ↑ a b c Joseph Pérez „Isabel y Fernando: los Reyes Católicos.”, Editorial NEREA, 1997, str. 60.
  5. ↑ Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: La Conquista del trono.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 84.
  6. ↑ a b Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: La Conquista del trono.”, Ediciones Rialp1989, str. 84.
  7. ↑ Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: Fundamentos de la monarquía.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 83.
  8. ↑ a b c Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: La Conquista del trono.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 85.
  9. ↑ Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: La Conquista del trono.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 18.
  10. ↑ Oryginał Ugody z Segowii „Acuerdo para la gobernación del Reino” znajduje się w Archiwum w Simancas, – Manuel Fernández Álvarez w: „Izabela Katolicka”, (tł. Jacka Antkowiaka), Państwowy Instytut Wydawniczy, str. 131.
  11. ↑ „Dla zachowania pozorów jego [Ferdynanda] imię występowało w oficjalnych dokumentach na pierwszym miejscu, ale godło Kastylii poprzedzało herb Aragonii Natomiast inne sprawy, jak mianowanie urzędników, zarówno alkadów zamków, jak i urzędników cywilnych, przedstawianie Stolicy Apostolskiej kandydatów na wakujące stolice biskupie oraz przyznawanie łask, pozostawały w mocy Izabeli, jako królowej właścicielki korony. To samo dotyczyło pobierania dochodów z królestwa. Niemniej uzyskany przez Ferdynanda udział w sprawowaniu władzy sądowniczej miał dla niego, ale także dla królestwa Kastylii duże znaczenie. W wyniku tego ważnego porozumienia Izabela i Ferdynand, kiedy byli razem, sprawowali tę władzę wspólnie, oddzielnie zaś każde zachowywało jej pełnię.” – Manuel Fernández Álvarez w: „Izabela Katolicka”, (tł. Jacka Antkowiaka), Państwowy Instytut Wydawniczy, str. 131.
  12. ↑ a b c Joseph Pérez „Isabel y Fernando: los Reyes Católicos.”, Editorial NEREA, 1997, str. 62.
  13. ↑ a b Jean Dumont „La «incomparable» Isabel la Católica.”, Encuentro, 1993, str. 43.
  14. ↑ Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: La Conquista del trono.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 86.
  15. ↑ José María de Francisco Olmos „La moneda castellana de los Países Bajos a nombre de Doña Juana (1505-1506) (1517)”, 2007, 10, str. 134.
  16. ↑ John Edwards „Isabel la Católica: poder y fama.”, Marcial Pons Historia, 2004, str. 84.
  17. ↑ a b Luis Suárez Fernández „Los Reyes Católicos: Fundamentos de la monarquía.”, Ediciones Rialp, 1989, str. 19.
  18. ↑ a b Manuel Fernández Álvarez w: „Izabela Katolicka”, (tł. Jacka Antkowiaka), Państwowy Instytut Wydawniczy, str. 127.
  19. ↑ Enrique Martínez Ruiz, (1992). „La España moderna.”, Ediciones AKAL, 1992, str. 31.
  20. ↑ „Isabel La Católica y su época: actas del congreso internacional”, 1. Instituto Universitario de Historia Simancas, Universidad de Valladolid, Valladolid-Barcelona-Granada, 15 a 20 XI 2004, str. 39.
  21. ↑ Enrique Martínez Ruiz „La España moderna.”, Ediciones AKAL., str. 32.
  22. ↑ „Congreso Internacional de Historia, el Tratado de Tordesillas y su época”, 1. Junta de Castilla y León, Sociedad V Centenario del Tratado de Tordesillas, Comissão Nacional para as Comemorações dos Descobrimentos Portugueses, 1995, Str. 67.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ugoda_z_Segowii&oldid=72073861”