Warszawska Fabryka Motocykli
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Adres | |
| Data założenia |
1951 |
| Data likwidacji |
1965 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′58,9″N 21°03′39,9″E/52,249694 21,061083
| |
Warszawska Fabryka Motocykli (WFM) – fabryka motocykli w Warszawie przy ul. Mińskiej 25, produkująca motocykle, skutery i dwusuwowe silniki motocyklowe pod marką WFM, działająca w latach 1951–1965.
Opis[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
WFM, zwyczajowo nazywana wuefemką, powstała w 1951 r. z przekształcenia Warszawskich Zakładów Naprawy Samochodów, które utworzono na bazie Zakładów Sprzętu Transportowego nr 2 i Państwowych Zakładów Samochodowych nr 2. WFM przejęła z wrocławskiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Psie Pole produkcję silników motocyklowych o pojemności 125 cm³, a także produkcję motocykla SHL 125 cm³ z Kieleckich Zakładów Wyrobów Metalowych (KZWM). WFM opracowała własne konstrukcje motocykli: M06 w kilku odmianach, prototypowy M16 oraz skuterów: prototypy Żuk, Bąk i Osa produkowana w odmianach M50 i M52.
W ZNTK Poznań (stąd pochodzi dokumentacja techniczno-ruchowa) lub ZNTK Wrocław (tak głosi napis na jednej z zachowanych tabliczek znamionowych) produkowano także w oparciu o silnik produkcji WFM typ S06[a] drezynę lekką normalnotorową DL2[1].
Wieloletnim dyrektorem fabryki był Wacław Laskowski[2][3][4].
W dniu 1 stycznia 1965 r.[5] nastąpiło połączenie zakładów WFM z sąsiednimi Polskimi Zakładami Optycznymi, po czym zaczęto stopniowo wygaszać produkcje. Nieruchomości i maszyny przejęły PZO, nadal produkując silniki i części zamienne[6].
Motocykle skonstruowane w WFM: M06, M06R, M06-S34, M06-S01-Z1, M16 TARPAN[7]
Skutery skonstruowane w WFM: M08 Osa[8], M50 Osa, M52 Osa, M55 Osa, M57 Osa
Silniki produkowane w WFM: S01, S06[6], S06A, S32[6], S32U[b][6], S33
- Logotypy WFM
-
Logotyp na osłonie iskrownika silnika (1964) -
Logotyp na błotniku skutera WFM Osa -
Logotyp fabryki na zbiorniku paliwa (1964) -
Logotyp fabryki wybity na górnej półce zawieszenia motocykla WFM M06 S01-Z1 (1965)
.jpg){kind=logo}
.jpg){kind=logo}
Produkcja 1951–1965[edytuj | edytuj kod]
- motocykle (4 typy) – 600 000 sztuk
- skutery (2 typy) – 28 000 sztuk
- silniki (6 typów) – 250 000 sztuk – dostarczane zakładom w Świdniku i Kielcach
W kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]
- Obecnie na ośmiohektarowym zrewitalizowanym terenie dawnej fabryki WFM przy ul. Mińskiej 25 zlokalizowana jest przestrzeń kulturalno-mieszkaniowa Soho Factory Warszawa[9]. Znajduje się tu Muzeum Neonów.
- Pod koniec lat 50. nad sklepem firmowym WFM na ul. Kruczej 16/18 umieszczono neon autorstwa Tadeusza Rogowskiego przedstawiającego motocyklistę na motocyklu wraz z napisem „-W-F-M-”[10][11]. W Muzeum Neonów znajduje się częściowa rekonstrukcja neonu[12].
- W Polskiej Kronice Filmowej przedstawiono historię posiadacza nowego motocykla SHL M05 wyprodukowanego w WFM, który po bardzo krótkim czasie od zakupu ulega awarii. Komentator skarży się na nieskuteczny proces kontroli technicznej w Warszawskiej Fabryce Motocykli[13].
- Motocykle z WFM można zobaczyć m.in. w filmach Dzięcioł[14], Małżeństwo z rozsądku[15] i Jestem mordercą[16].
Nowa WFM[edytuj | edytuj kod]
Na początku XXI wieku powstał projekt reaktywacji marki WFM przy współpracy z Mińską Fabryką Motocykli i Rowerów Motovelo z Białorusi[17][18] Pomysłodawcą projektu był Włodzimierz Gąsiorek posiadający prawa do znaku towarowego WFM poprzez klub Motor Klub Wawer[19]. Motocykl był modyfikacją motocykla Mińsk Lider[17]. W sprzedaży dostępne były wersję z silnikiem 125 cm³ i 50 cm³[18].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Poznańskie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa drezyny lekkiej typu DL-2 normalnotorowej [online], www.drezyna.pl [dostęp 2023-08-27] (pol.).
- ↑ Zbigniew Truszkiewicz, Samochód popularny pod znakiem zapytania Przemysł pomocniczy kuleje, „Dziennik Bałtycki”, 15 maja 1959 [dostęp 2020-02-07] [zarchiwizowane].
- ↑ I kwartał eksperymentów gospodarczych warszawskich zakładach przemysłowych, „Życie Warszawy”, 4 kwietnia 1957 [dostęp 2020-02-27] [zarchiwizowane].
- ↑ Byłem przekonany, że się topię – 1988 BOGUSŁAW KOPERSKI | Enduro banda docenta [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
- ↑ Jacek Urbańczyk, Naprawa motocykli WFM, 1966.
- ↑ a b c d Jerzy Pancewicz, Naprawa motocykli „SHL”, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1969, s. 15, OCLC 749581922.
- ↑ WFM M16 Tarpan [online], www.polskiemotocykle.mik.pl [dostęp 2021-01-18].
- ↑ OSA M08 [online], www.polskiemotocykle.mik.pl [dostęp 2021-01-18].
- ↑ Soho Factory Warszawa projekty rewitalizacyjne przy ul. Mińskiej 25. www.projektpraga.pl. [dostęp 2021-04-09].
- ↑ Neonstory: Neonowe traktory. 2018-12-03. [dostęp 2019-09-06].
- ↑ Światła miasta. [dostęp 2019-09-06].
- ↑ Katarzyna Tutko: Muzeum Neonów w Warszawie – reklamy świetlne z dawnych lat. 2018-12-02. [dostęp 2019-09-06].
- ↑ Polska Kronika Filmowa: Kupiłem SHL-kę. [dostęp 2019-09-06].
- ↑ WFM w filmie Dzięcioł. [dostęp 2019-09-07].
- ↑ WFM M06 w filmie Małżeństwo z rozsądku. [dostęp 2019-09-07].
- ↑ WFM M06 w filmie Jestem mordercą. [dostęp 2019-09-07].
- ↑ a b Szymon Dziawer, WFM wraca i nie będzie to już czerwona zaraza [online], Świat Motocykli | testy motocykli | motocykle używane | skutery | porady [dostęp 2020-07-16] (pol.).
- ↑ a b Nowa – stara WFM-ka [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2020-07-16] (pol.).
- ↑ E-wyszukiwarka [online], ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl [dostęp 2020-07-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Zieliński, Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947–1960, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1985, ISBN 83-206-1541-0.
- Andrzej Zieliński, Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1961–1965, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2008, ISBN 978-83-206-1671-2.
- Andrzej Zieliński, Polskie motocykle 1946–1985, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1999, ISBN 978-83-206-1518-0.