Wastupuruszamandala
Wastupuruszamandala – diagram o religijnym i rytualnym znaczeniu w hinduizmie, szczególnie istotny w odniesieniu do hinduistycznej architektury sakralnej[1]. Zawiera wyodrębnione bóstwa patronujące odpowiednim fragmentom składowym mandali istoty nazwanej imieniem Wastupurusza. W tradycyjnych tekstach (wastuśastrach), zalecany jako pomoc dla określenia ulokowania planowanego do utworzenia, określonego typu budowli. Obszar centralny nosi nazwę brahmasthana (trl. brahmasthāna). Kwadratowe pola składowe mandali noszą nazwy pada[2].
Mandalę Wastupuruszy tradycyjne teksty dzielą na różną liczbę elementów składowych. Reprezentatywnymi są dwie kwadratowe formy[3]:
- manduka o 64 polach (boki po 8 pół). Według tego planu, głowa postaci Wastupuruszy skierowana jest na wschód[4]. Stosowany przy projektowaniu świątyń i bramińskich miejsc kultu
- paramasajika o 81 polach (boki po 9 pól). Według tego schematu, głowa Puruszy skierowana jest ku północnemu wschodowi. Stosowana do projektowania siedlisk ludzkich, budynków innych niż świątynie oraz miejsc kultu warny kszatrijów. Przykłady zastosowań: pałace radżów, świątynie boga wojowników Indry[5].
Centralne pady diagramu wastupuruszy przynależą do boga Brahmy i odpowiadają obszarowi od klatki piersiowej do brzucha postaci Wastupuruszy. Określane są tak jak nazwa miasta Brahmy, Brahmapura[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, r. Nature and name of the Vastupurusa, s. 80.
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, r. The two main types of the Vastu Diagram: A. The mandala of 64 squares, s. 46.
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, s. 58.
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, r. Nature and name of the Vastupurusa, s. 79.
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, s. 50.
- ↑ Kramrish Stella, The Hindu Temple, t. 1, s. 88.