Wikipedia:Propozycje do Dobrych Artykułów/Gwiazda/3

Gwiazda

Dyskusja zakończona
Rozpoczęcie: 28 maja 2019 18:29:14	Zakończenie: 25 czerwca 2019 18:29:14
Wynik: Przyznano

Strona była już dwukrotnie zgłaszana do DA. Z tego, co się orientuję, to obiekcje wtedy wyrażone zostały już dawno poprawione. Artykuł jest bardzo rozbudowany, z wieloma przypisami. W moim odczuciu zasługuje na wyróżnienie. Msz2001 (dyskusja) 18:29, 28 maj 2019 (CEST)

Dostrzeżone błędy merytoryczne

1. historia badań kończy się właściwie na pierwszych dekadach XX wieku, trzeba dodać parę akapitów o najważniejszych odkryciach z drugiej połowy XX wieku i początku XXI wieku Gdarin dyskusja 21:10, 28 maj 2019 (CEST)

   Napisałem ze dwa zdania o planetach pozasłonecznych i obserwacjach za pomocą Teleskopu Hubble'a. Próbowałem znaleźć jakieś źródła, ale nawet na angielskiej wiki jest luka między początkiem XX w. a 2018 kiedy to odkryto jakąś najdalszą gwiazdę i jej podobne rzeczy (tego nie wpisywałem, bo (1) nie potrafiłem zgrabnie wpleść tego w treść, (2) uważam, że lepiej byłoby podać trochę ważniejszych danych odnoszących się do ogółu gwiazd, a nie wpisywać odkrycie rekordowych pod jakimiś względami) Msz2001 (dyskusja) 17:56, 7 cze 2019 (CEST)

   @Msz2001 Czy mógłbyś na podstawie tego [1] dopisać do historii akapit o rozwoju modeli budowy/ewolucji gwiazd? StoK (dyskusja) 22:54, 9 cze 2019 (CEST)

   @Stok, przejrzę ten artykuł i postaram się wyłowić z niego informacje do zamieszczenia w tym haśle. Msz2001 (dyskusja) 17:03, 10 cze 2019 (CEST)

   Napisałem akapit na podstawie rozdziału III.A tej pracy. Msz2001 (dyskusja) 19:39, 10 cze 2019 (CEST)

2. bardzo zdawkowo potraktowano temat pierwszych gwiazd (III populacji), wspomnianych w sekcji "Masa", wypadałoby na ten temat umieścić osobną sekcję Gdarin dyskusja 21:10, 28 maj 2019 (CEST)

   Zrobione – dodałem sekcję o populacjach gwiazd, z krótkim opisem i odsyłaczem do artykułu na ten temat Msz2001 (dyskusja) 20:41, 2 cze 2019 (CEST)

3. Powszechnie stosowany prawie na całym świecie kalendarz gregoriański to kalendarz słoneczny, którego konstrukcja opiera się na kącie nachylenia osi ruchu obrotowego Ziemi względem najbliższej jej gwiazdy, czyli właśnie Słońca. Co kalendarz, czyli podział na 12 miesięcy, tydzień, początek roku itd. ma wspólnego z nachyleniem osi Ziemi? Jedyne co widzę to synchronizacja początku, długości roku z jego obiegiem wokół Słońca. StoK (dyskusja) 15:51, 4 cze 2019 (CEST)

   Zrobione – napisałem, że opiera się na długości ruchu obiegowego Ziemi. Msz2001 (dyskusja) 17:30, 4 cze 2019 (CEST)

4. Ten fragment to moim zdaniem zbyt duży skrót, może prowadzić do nieuzasadnionych wniosków Grawitacja powierzchniowa może wpływać na spektrum gwiazdy – im wyższa, tym większe rozszerzenie linii absorpcyjnych powoduje. Grawitacja powierzchniowa, a dokładniej przyspieszenie grawitacyjne ponad strefą fotosfery bezpośrednio nie powoduje poszerzenia linii spektralnych. Linie spektralne są poszerzane w wyniku efektu Dopplera, czyli ruchu i oddziaływania promieniującego ciała z innym, w gazie odpowiada to ciśnieniu gazu. Może to usunąć lub całkowicie przebudować. StoK (dyskusja) 19:00, 5 cze 2019 (CEST)

   Zrobione – usunąłem tę sekcję. Jest ona tak naprawdę analizą wzoru na natężenie pola grawitacyjnego $\gamma ={\frac {GM}{R^{2}}}$, poza tym, oprócz wspomnianego, nie do końca jasne było stwierdzenie, że odwrotnie jest w przypadku gwiazd zdegenerowanych (czy to oznacza, że grawitacja rośnie ze wzrostem promienia, czy też jest większa niż dla zwykłych gwiazd?). Ta sekcja jest bardzo krótka w porównaniu do pozostałych i w zasadzie nie wnosi nic. Msz2001 (dyskusja) 17:48, 6 cze 2019 (CEST)

5. Tak zastanawiam się: W konsekwencji rośnie jasność gwiazdy oraz w mniejszym stopniu temperatura jej powierzchni[118] ... - kwestionuję wzrost temperatury. W artykule Słońce jest diagram, który wskazuje, że temperatura niemal nie zwiększała się, a w ostatniej ćwiartce czasu przebywania w ciągu głównym temperatura spada. Gdzieś kiedyś czytałem, że dla gwiazd o identycznym składzie chemicznym przy powierzchni, gwiazda o większej grawitacji ma cieńszą fotosferę, przez co promieniowanie ma wyższą temperaturę. Konsekwencją niemal stałej temperatury oraz prawa promieniowania jest, to że promień gwiazdy przy danym składzie powierzchni zależy tylko od jasności absolutnej gwiazdy L = 4 \pi R^2 \sigma T_{eff}^4 to R ~ L^0,5. Wzrost promienia Słońca po wyjściu z ciągu głównego wynika ze zwiększenia jego jasności. StoK (dyskusja) 20:52, 5 cze 2019 (CEST)

   Zrobione – usunąłem tę informację; co ciekawe nie było jej w podlinkowanym źródle Msz2001 (dyskusja) 17:48, 6 cze 2019 (CEST)

6. Rozbieżność w sekcji Gwiazdozbiory - podano tu rok 1928 jako zatwierdzenie współczesnych gwiazdozbiorów przez IUA, a w artykule Gwiazdozbiór widnieje rok 1930 i tam jest odwołanie bezpośrednio do IUA, więc źródło pewniejsze. Pytanie też co dokładnie i kiedy zatwierdzono - listę 88 gwiazdozbiorów (ich ilość i nazwy?), czy też ich granice? Może stąd rozbieżności? – dodał Zwiastun2010 14.06.2019 11:28

   Zrobione – nie mogłem zweryfikować, jak brzmi ta informacja w książce, toteż za stroną IAU napisałem, że w 1930 Eugene Delporte w imieniu IAU opublikował listę gwiazdozbiorów. Msz2001 (dyskusja) 12:25, 14 cze 2019 (CEST)

7. znajdujących się w pasie wokół płaszczyzny ekliptyki które przecina płaszczyzna ekliptyki? Mpn (dyskusja) 13:21, 16 cze 2019 (CEST)

   Zrobione Msz2001 (dyskusja) 13:52, 16 cze 2019 (CEST)

8. Jednocześnie zmniejsza się liczba cząstek, co jest zrównoważone napływem nowych cząsteczek do jądra czątek, cząsteczek - to chyba nie to samo? Poza tym jeśli 4 protony tworzą jądro o 4 nukleonach, to co się zmniejsza? Mpn (dyskusja) 07:21, 23 cze 2019 (CEST)

   "cząsteczek", to mój ewidentny błąd. Zmniejsza się liczba cząstek tak je widzi gaz doskonały z pierwotnych 6 robi się jedna. Wpisałem to w uwadze. StoK (dyskusja) 18:47, 23 cze 2019 (CEST)

9. Każda powłoka syntetyzuje wtedy inny pierwiastek, w najbardziej zewnętrznej jest to wodór czy chodzi o ciężkie izotopy wodoru, bo sam zwykły 1-H był tam przecież obecny? Mpn (dyskusja) 07:31, 23 cze 2019 (CEST)

   To jest drobiazg, ale tak na moje oko, niemal cała sekcja Ewolucja po ciągu głównym jest źle napisana. Sądzę że niektóre stwierdzenia są wręcz nieprawdą. Brak ogólnego opisu co się dzieje i dlaczego, szczególnie kończą swój pobyt w ciągu głównym przejściem do fazy następujących po sobie naprzemiennie kolapsów i rozszerzeń, degeneracja elektronów pominięta, ukryta pod linkiem. StoK (dyskusja) 18:47, 23 cze 2019 (CEST)

10. zdegenerowanemu ciśnieniu elektronów kiedyś spotkałem określenie: ciśnienie zdegenerowanego gazu elektronów. Czy nie byłoby lepsze? Mpn (dyskusja) 07:34, 23 cze 2019 (CEST)

    Zmieniłem, ale chyba cały ten fragment do przebudowania. StoK (dyskusja) 18:47, 23 cze 2019 (CEST)

11. Masy gwiazd zawierają się w przybliżeniu w przedziale od 1,5913 × 1029 do 3,9782 × 1032 kg, co w jednostkach masy Słońca oznacza zakres od 0,08 do 150–200 {\displaystyle M_{\odot }} M_\odot skoro w kg mamy 2 masy, to czemu w masach Słońca mamy 3? Mpn (dyskusja) 07:45, 23 cze 2019 (CEST)

    Zostawiłem 200 (zgadza się z 200 * masa Słońca podana wcześniej w artykule) Msz2001 (dyskusja) 19:47, 23 cze 2019 (CEST)

12. Na przykład „e” świadczy o obecności linii emisyjnych w innych widmach nie ma linii emisyjnych? Mpn (dyskusja) 13:44, 23 cze 2019 (CEST)

    Dodałem w uwadze, że linie absorpcyjne występują znacznie częściej, a wcześniej (w sekcji o promieniowaniu) – zdanie o tym, że w widmach gwiazd występują linie takie i takie, a emisyjne oznaczają dodatkowo inwersję temperaturową w atmosferze Msz2001 (dyskusja) 14:01, 24 cze 2019 (CEST)

13. W czasie 70–90% czasu swego istnienia gwiazda łączy wodór w hel na drodze zachodzących w jądrze reakcji termonuklearnych. Przecież to obliczenie jest trudne do przyjęcia, skoro długość życia gwiazd różni się tak bardzo, np. czerwony karzeł może żyć ponoć 10¹³ lat (jak podano w szczegółowym artykule, tutaj mogą trwać dziesiątki, a nawet setki miliardów lat, czyżby? to jakieś rozważania teoretyczne, że taki czerwony karzeł syntezuje sobie spokojnie przez biliony lat jak gdyby nigdy nic i nie ma na niego wpływu, co się dzieje z jego galaktyką, czy nawet całym Wszechświatem - kto tam wie jak będzie wyglądał Wszechświat za 50 miliardów lat, skoro nawet nie wiadomo, czy będzie się rozszerzać bez końca (Wielkie Rozdarcie?), czy może w którymś momencie zacznie się kurczyć (Wielki Kolaps?), a tu mowa o setkach miliardów czy nawet 10 bilionach lat!).  Gdarin dyskusja 13:48, 23 cze 2019 (CEST)

    myślę, że chodzi to o model teoretyczny dosyć prostego ciała o głównym parametrze w postaci masy. Zdaje się, że można wyliczyć, co się będzie z takim ciałem działo. Rozpatrywania Wszechświata nie musimy tu chyba brać pod uwagę. Wielki Kolaps został już raczej obalony, ponieważ gęstość energii we Wszechświecie jest dużo za mała, a ponadto Wszechświat z jakichś względów (nazywanych z braku lepszego pomysłu Czarną Energią) rozszerza się szybciej, niż powinien. Istnieją opisy znacznie bardziej oddalone w przyszłość niż miliardy lat. Mpn (dyskusja) 14:05, 23 cze 2019 (CEST)

    jeśli będzie się rozszerzać jeszcze szybciej, to za jakiś czas żadnych gwiazd nie będzie (ponoć zostało nam niecałe 3 miliardy lat do Wielkiego Rozdarcia, więc już mamy z górki :(), a żaden czerwony karzeł nie dożyje 10 bilionów czy nawet 100 miliardów, trzeba wyraźnie czytelnikowi uzmysłowić, że te obliczenia to tylko teoretyczne rozważania, aby ich nie brał dosłownie (że jakaś gwiazda ma jakąkolwiek szansę na dożycie tak sędziwego wieku) Gdarin dyskusja 14:31, 23 cze 2019 (CEST)

    Wielkie Rozdarcie dopiero jest hipotetyczne :-) Nie ma absolutnie żadnych wskazówek, że rzeczywiście nadejdzie, to tylko fantazja fizyków. A opis matematyczny gwiazdy jest spójny, zgodny z dzisiejszymi obserwacjami, nie ma w nim nic hipotetycznego. Jeśli zrzucimy piłkę z urwiska, to przewidujemy, że będzie spadać i nie potrzebujemy ku temu żadnych dowodów ani też nie uważamy tego za coś bardzo spekulacyjnego. To sytuacja, kiedy piłka nie spada, byłaby zaskoczeniem i domagałaby się wyjaśnienia. Spadanie piłki wynika z powszechnie obowiązujących praw, które w ty, zakresie znamy. Rozwój gwiazdy podobnie wynika z tych praw. To sytuacja przeciwna – że coś dzieje się ze światem np. szlag go trafia – domaga się wyjaśnień i potwierdzających obserwacji. A takich nie ma. Nie czepiałbym się założeń, że zrzucona piłka będzie spadać. Mpn (dyskusja) 17:45, 23 cze 2019 (CEST)

    To będę spał spokojniej. ;) Gdarin dyskusja 15:04, 24 cze 2019 (CEST)

14. Długość dotychczasowego życia najstarszej jak dotąd zaobserwowanej gwiazdy, HE 1523-0901, ocenia się w przybliżeniu na 13,2 miliarda lat, jak klikniemy w hasło o gwieździe to okaże się, że w styczniu 2013 inna została ogłoszona za starszą, ponieważ to się może zmieniać lepiej napisać informację w sposób ponadczasowy Gdarin dyskusja 13:48, 23 cze 2019 (CEST)

    Proponuję określenie jej jako jednej z najstarszych znanych gwiazd Msz2001 (dyskusja) 20:02, 23 cze 2019 (CEST)

15. Dla masywnych gwiazd ilość wytwarzanej energii jest tak duża, że w jądrze i jego pobliżu jest strefa konwektywna a promienistą w zewnętrznych warstwach nie rozumiem Mpn (dyskusja) 14:05, 23 cze 2019 (CEST)

    Przeredagowałem Msz2001 (dyskusja) 20:02, 23 cze 2019 (CEST)

    Ale wprowadziłeś coś co można uznać za błąd wewnątrz energia jest przenoszona przez promieniowanie, a w powłokach zewnętrznych – poprzez konwekcję. Przenoszenie energii przez promieniowanie zachodzi w obu strefach, także w strefie konwektywnej. Dodatkowo w tej sekcji jest za dużo tłumaczenia. Trzeba to przyciąć. StoK (dyskusja) 07:38, 24 cze 2019 (CEST)

Dostrzeżone braki językowe

1. „Słońce, najbliższa Ziemi gwiazda, w dalekim ultrafiolecie” - brzmi to dwuznacznie. Proponuję: „Słońce, najbliższa Ziemi gwiazda – zapis fotograficzny wykonany w paśmie dalekiego ultrafioletu” lub podobnie. - Henry39 (dyskusja) 21:48, 28 maj 2019 (CEST)

   Zrobione – napisałem: Słońce, najbliższa Ziemi gwiazda – fotografia wykonana w dalekim ultrafiolecie Msz2001 (dyskusja) 14:29, 1 cze 2019 (CEST)

2. Jakoś ciężko przebrnąć mi było przez konstrukcje zdaniowe w pierwszym akapicie artykułu. StoK (dyskusja) 15:51, 4 cze 2019 (CEST)

   @Stok, przeformułowałem trochę ten akapit. Daj znać proszę, czy to wystarcza, czy napisać go kompletnie od nowa Msz2001 (dyskusja) 17:30, 4 cze 2019 (CEST)

3. W trzecim akapicie jest podobnie. Może lepiej byłoby: Wykres zależności temperatury gwiazd od ich jasności nosi nazwę diagramu Hertzsprunga-Russella (H-R). Podobne gwiazdy umieszcza się na nim obok siebie. I dalej: ...innymi czynnikami są ilość pierwiastków cięższych od helu, szybkość rotacji oraz bliskość innych ciał o dużej masie (w tym szczególnie, gdy zapewniają one dopływ materii do gwiazdy). Zwiastun2010 (dyskusja) 00:48, 13 cze 2019 (CEST)

   Zrobione Msz2001 (dyskusja) 14:11, 13 cze 2019 (CEST)

4. Hasło trzeba sprawdzić pod kątem językowym, np. sekcja "Ciąg główny", gdzie są liczne braki w interpunkcji, do przeniesienia gdzieś dalej zdanie "Gwiazdy te są zaliczane do karłów" wrzucone w fragment dotyczący reakcji termonuklearnych. "W przypadku gwiazd będących w ciągu głównym o niezbyt dużej masie", czy nie powinno być "W przypadku gwiazd o niezbyt dużej masie będących w ciągu głównym"? "określany jako metaliczności" czemu l.mn.? Itd. Gdarin dyskusja 12:03, 22 cze 2019 (CEST)

   Masz rację. Dodam jeszcze, że moim zdaniem artykuł jest zbyt długi, wiele szczegółów powinno być w artykułach szczegółowych, a w artykułach ogólnych/przeglądowych powinno być jedynie ogólne wspomnienie i link, a jednocześnie brak instotnych informacji. StoK (dyskusja) 16:28, 22 cze 2019 (CEST)

   Po co pisać w sekcji o ciągu głównym: Starsze gwiazdy, należące do II populacji, cechuje istotnie mniejsza metaliczność niż młodsze z I populacji, kiedy czytelnik nie dotarł jeszcze do sekcji Gwiazda#Populacje i tam dopiero zapozna się z tym terminem, a z kolei w sekcji Gwiazda#Skład_chemiczny dowie się, co to jest metaliczność (opis skróciłem, bo dublował hasło szczegółowe) i jeszcze raz przeczyta o tym, że metaliczność w gwiazdach I i II populacji nie jest taka sama i jakie są tego konsekwencje. Tak jak pisałem na samym dole w uwagach: nikt nie ogarnia całości. Te same informacje mogą być zdublowane (no i są). Gdarin dyskusja 10:31, 23 cze 2019 (CEST)

5. Jako że są one siedzibą Nieba że co? Mpn (dyskusja) 19:40, 24 cze 2019 (CEST)

   Poprawiłem to zdanie tak, żeby wynikało z niego, że jest to pogląd Dantego Msz2001 (dyskusja) 20:07, 24 cze 2019 (CEST)

   Chyba nie całkiem o to chodzi. Wyrażenie "gwiazdy są siedzibą nieba" jest niezrozumiałe i chyba chodzi tu o jakieś potknięcie w tłumaczeniu źródła. Według Dantego, "niebo gwiazd stałych" jest jedną z dziewięciu warstw nieba. Co więcej, to w ogóle nie jest pogląd wyłącznie Dantego, ale całej kosmologii średniowiecznej, czerpiący z Arystotelesa. Postaram się jutro coś z tym zrobić, chyba że autor do tego czasu sam poszuka :). Henryk Tannhäuser (...) 20:27, 24 cze 2019 (CEST)

   Chyba zdam się jednak na ciebie ;) Msz2001 (dyskusja) 20:35, 24 cze 2019 (CEST)

   Przeredagowałem to trochę, tak by zmienić to niezrozumiałe gwiazdy są siedzibą Nieba na sfera gwiazd niebieskich jest siedzibą nieba. Natomiast ogólny sens pozostawiłem taki sam. Jeżeli chcesz coś z tym jeszcze zrobić, to proszę bardzo ;) Msz2001 (dyskusja) 16:17, 25 cze 2019 (CEST)

Dostrzeżone braki uźródłowienia

1. Generalnie każdy akapit powinien kończyć się przypisem (z wyjątkiem sytuacji, gdy jest streszczeniem fragmentów rozwijanych w dalszej części artykułu), a tu tak nie jest. Gdarin dyskusja 21:10, 28 maj 2019 (CEST)

   Przy drugiej analizie tekstu zamierzam to dokonać, ale zajmie mi to trochę czasu. Problemem jest, że przez czas życia artykułu dodawano i modyfikowano treści, teraz trzeba zweryfikować zgodność treści ze wskazanymi źródłami i nieco przyciąć, to co zbyt odchodzi od tematu, albo jest opisane w artykułach szczegółowych. StoK (dyskusja) 10:24, 10 cze 2019 (CEST)

   Niestety zmorą są artykuły naukowe, do których dostęp jest płatny i trudno ocenić, jak się mają do treści hasła. Msz2001 (dyskusja) 17:11, 10 cze 2019 (CEST)

   Zrobione – wygląda na to, że uporaliśmy się z przypisami (przynajmniej według listy Jacka555 poniżej) Msz2001 (dyskusja) 14:17, 21 cze 2019 (CEST)

2. pojawiają się źródła o trudnej do zweryfikowania jakości, np. strony internetowe (Powstanie Układu Słonecznego. [dostęp 2011-06-24], Astrologowie czasów Jezusa – Astrologia wydarzeniowa. [dostęp 2011-09-28] oraz Pentagram jako symbol – geneza i znaczenie. 2008-12-03. [dostęp 2011-10-22]), trzeba je podmienić na lepsze Gdarin dyskusja 21:10, 28 maj 2019 (CEST)

   Zrobione – zamieniłem wskazane źródła na inne, co prawda również strony internetowe, ale wydają się one być bardziej wiarygodne Msz2001 (dyskusja) 13:46, 1 cze 2019 (CEST)

3. fragment Jednak ponieważ czas życia tych gwiazd jest dłuższy niż obecny wiek Wszechświata, uważa się, że żadna z gwiazd nie osiągnęła jak na razie tego stadium ewolucji[129]. - we wskazanym źródle nie ma mowy o gwiazdach o małej masie. Informacja jest zgodna z ogólnie przyjętym scenariuszem, trzeba zmienić źródło. StoK (dyskusja) 00:09, 5 cze 2019 (CEST)

   Zrobione Msz2001 (dyskusja) 17:58, 6 cze 2019 (CEST)

4. Cześć braków w uźródłowieniu już zostało naprawionych, ale nadal nie wiemy skąd pochodzą wylistowane poniżej twierdzenia (Jacek555 ✉ 15:23, 14 cze 2019 (CEST)):
   • Duże długości, takie jak promienie wielkich gwiazd lub półosie układów podwójnych, podaje się w jednostkach astronomicznych – 1 j.a. odpowiada średniej odległości Ziemi od Słońca.

     Zrobione Fragment usunięty, nie dotyczy tylko gwiazd, a ogólnie astronomii. StoK (dyskusja) 21:06, 14 cze 2019 (CEST)

   • Wielkie gwiazdy, o masie przynajmniej 8 M ⊙ , {\displaystyle M_{\odot },} {\displaystyle M_{\odot },} podczas fazy przekształcania helu w węgiel rozszerzają się, tworząc czerwone nadolbrzymy. Po wyczerpaniu helu w jądrze zdolne są one przeprowadzać tam fuzję cięższych pierwiastków.

     Zrobione (Uźródłowione Msz2001 (dyskusja) 17:10, 14 cze 2019 (CEST))

   • Margines błędu pomiarowego jest jednak w dalszym ciągu dość duży.
     • Zakomentowałem to zdanie, bo było bardzo luźno powiązane z resztą akapitu, a poza tym nie mogłem znaleźć źródła potwierdzającego niepewność pomiaru metaliczności Msz2001 (dyskusja) 17:10, 14 cze 2019 (CEST)
   • Energia wytwarzana przez gwiazdy jest efektem fuzji jądrowej, w niewielkiej części pochodzi z zapadania grawitacyjnego. Gwiazda wysyła tę energię w przestrzeń kosmiczną głównie ww postaci elektromagnetycznego, a w niewielkim stopniu przez promieniowania korpuskularnego.

     Akapit przebudowałem, rozbudowano część dotyczącą zapadania grawitacyjnego z linkiem wewnętrznym i przypisem. W tym stanie proponuję status do dyskusji. StoK (dyskusja) 23:59, 14 cze 2019 (CEST)

   • Energia z reakcji fuzji uwalniana jest przez energię kinetyczną produktów reakcji, fotony promieniowania gamma i neutrina. Cząsteczki i fotony o dużej energii rozpraszają ją w wyniku zderzeń z innymi cząsteczkami osiągając stan równowagi termodynamicznej. W trakcie podążania ku zewnętrznym warstwom gwiazdy temperatura promieniowania obniża się, w efekcie gwiazda promieniuje głównie światło widzialne i promieniowanie podczerwone.

     lekko zmieniłem i dodałem przypisy. StoK (dyskusja) 13:20, 15 cze 2019 (CEST)

   • Poza światłem widzialnym, gwiazdy emitują także promieniowanie elektromagnetyczne niewidoczne dla ludzkiego oka. W rzeczywistości, promieniowanie elektromagnetyczne gwiazdy rozciąga się na całe spektrum, od najdłuższych fal radiowych, przez podczerwień światło widzialne i ultrafiolet, aż do najkrótszych długości fal – promieniowania rentgenowskiego i gamma.

     Tu można rozwinąć, że promieniowanie składa się z promieniowania cieplnego gwiazdy i innego, cieplnego otoczenia i wysokoenergetycznego nie do końca wyjaśnionego, ale trzeba znaleźć w źródłach. StoK (dyskusja) 00:04, 15 cze 2019 (CEST)

     Uźródłowiłem to, co jest i trochę przeredagowałem Msz2001 (dyskusja) 14:56, 21 cze 2019 (CEST)

   • W astronomii jasność oznacza ilość światła oraz innych form promieniowania elektromagnetycznego, które gwiazda emituje w jednostce czasu, zależy ona od promienia gwiazdy oraz jej temperatury powierzchniowej. Przyjmując że gwiazda jest ciałem doskonale czarnym, jej jasność (L) jest zależna od promienia (R) i temperatury efektywnej (Teff) zgodnie ze wzorem:

     Drobne poprawki i przypis. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Wielkość gwiazdową można wyrazić za pomocą obserwowanej wielkości gwiazdowej i absolutnej wielkości gwiazdowej. Wielkość obserwowana jest wypadkową jasności gwiazdy, jej odległości od Ziemi oraz wpływu ziemskiej atmosfery na emitowane przez nią promieniowanie. Wielkość absolutna gwiazdy zależy bezpośrednio od jej jasności i oznacza wielkość obserwowaną, którą by ona miała, gdyby znajdowała się w odległości 10 parseków (32,6 lat świetlnych) od Ziemi.

     przypis i przycięcie. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • (pierwiastek piątego stopnia ze 100, czyli około 2,512). Oznacza to, że gwiazda pierwszej wielkości jest około 2,5 raza jaśniejsza od gwiazdy drugiej jasności i około 100 razy jaśniejsza od gwiazdy szóstej jasności. Najsłabszymi gwiazdami widocznymi w sprzyjających warunkach gołym okiem są gwiazdy szóstej jasności.

     Usunąłem, jako odejście od tematu. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Na obu tych skalach mniejsze wartości oznaczają jaśniejszą gwiazdę, im wartość w magnitudo większa, tym obiekt trudniej dostrzec. Zarówno obserwowana, jak i absolutna wielkość najjaśniejszych gwiazd jest ujemna. Różnicę jasności (ΔL) dwóch gwiazd oblicza się, odejmując od wielkości słabszej gwiazdy (mf) wielkość jaśniejszej (mb), obliczona różnica służy za wykładnik potęgi liczby 2,512, czyli:

     Usunąłem, jako odejście od tematu. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • na przykład Syriusz, najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba, ma wielkość obserwowaną -1,44m, ale jego wielkość absolutna wynosi już tylko +1,41m. Jasność obserwowana Słońca to -26,7m, absolutna zaś 4,83m, Syriusz jest zatem 23 razy jaśniejszy od Słońca, zaś Kanopus, druga najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba, o wielkości absolutnej -5,53m, 14 tysięcy razy jaśniejszy. Mimo że Kanopus jest dużo jaśniejszy od Syriusza, wydaje się, iż jest odwrotnie, ponieważ od Syriusza dzieli nas zaledwie 8,6 roku świetlnego, a od Kanopusa aż 310 lat świetlnych.

     Usunąłem, jako odejście od tematu. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Podczas swojego życia gwiazdy zmieniają zarówno temperaturę powierzchniową, jak i jasność absolutną, wobec czego nie przynależą na stałe do jednej kategorii.

     Ta informacja powtarza się tyle razy w artykule, że wstawianie tu przypisu jest traktowaniem czytelnika jako bezmyślnego automatu, ale dla formalności dodałem przypis. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Szereg rzadko występujących typów widmowych ma swoje własne oznaczenia, najczęściej spotykane to L i T, oznaczające najchłodniejsze i najlżejsze gwiazdy oraz brązowe karły. Ważne są także C, R i N, używane dla gwiazd węglowych oraz W dla gwiazd Wolfa-Rayeta.

     dodałem przypis. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Grupa ta zawiera protogwiazdy, gwiazdy Wolfa-Rayeta, gwiazdy rozbłyskowe oraz niektóre czerwone oraz niebieskie olbrzymy i nadolbrzymy.

     usunąłem cały podpunkt zawierający to stwierdzenie, bo w przytoczonym źródle (i jeszcze jednym, które znalazłem w internecie) wymienione były jedynie dwie grupy gwiazd Msz2001 (dyskusja) 13:30, 20 cze 2019 (CEST)

   • Gwiazdy wybuchowe to gwiazdy przechodzące proces całkowitej zmiany swoich właściwości bądź też gwałtownie kończące żywot. Do grupy tej klasyfikuje się nowe oraz supernowe.

     regeneracja odnośnika, dodałem przypis. StoK (dyskusja) 07:44, 16 cze 2019 (CEST)

   • Równowaga hydrostatyczna w gwieździe zachodzi przy transporcie wytworzonej we wnętrzu energii, co narzuca dodatkowo warunki równowagi termodynamicznej. Przepływ energii na zewnątrz zapewnia odpowiednio duży Pionowy gradient temperatury.

     tego już nie ma Msz2001 (dyskusja) 13:39, 20 cze 2019 (CEST)

   • Część gwiazdy widoczną dla obserwatora nazywa się fotosferą. Jest to warstwa, w której plazma tworząca gwiazdę staje się przezroczysta dla fotonów światła widzialnego. Od tego miejsca energia powstająca w jądrze rozchodzi się swobodnie w przestrzeni. Wewnątrz fotosfery występują plamy gwiezdne, obszary o niższych od przeciętnych temperaturach, powstające w efekcie aktywności magnetycznej gwiazdy.

     to już zostało uźródłowione Msz2001 (dyskusja) 13:39, 20 cze 2019 (CEST)

   • Pomimo bardzo wysokiej temperatury, korona prawie nie emituje światła, w normalnych warunkach można ją obserwować jedynie podczas zaćmienia. Kwestia osiągania przez nią tak wysokich temperatur nie została jeszcze do końca wyjaśniona.

     dodałem źródła Msz2001 (dyskusja) 14:05, 20 cze 2019 (CEST)

   • Ostateczny efekt powyższych reakcji można zapisać za pomocą jednego równania jako: 41H → 4He + 2e+ + 2γ + 2νe (26,7 MeV), gdzie e+ oznacza pozyton, γ foton promieniowania gamma, νe neutrino, a H i He izotopy wodoru i helu. Energia uwolniona w tej reakcji jest rzędu milionów elektronowoltów, co nie jest dużą wartością, jednak reakcje te zachodzą nieustannie w wielkich ilościach aż do wyczerpania wodoru, w ich rezultacie powstaje cała energia wypromieniowywana przez gwiazdę.

     Przyciąłem, opisane jest w innym miejscu artykułu, a co jest duze badź małe to zależy z czym porównujemy, tu nie było więć nie ma to sensu. Po przycięciu opisuje to poprzedni przypis, który powieliłem. StoK (dyskusja) 15:36, 20 cze 2019 (CEST)

   • Na podstawową gałąź reakcji cyklu węglowo-azotowo-tlenowego składają się następujące przemiany:

     Dodałem źródło Msz2001 (dyskusja) 16:00, 20 cze 2019 (CEST)

   • Gwiazdy mają rozliczne znaczenia symboliczne i metaforyczne. Utożsamiono je między innymi z nieskończonością, stałością, wzniosłością, ambicją, niedoścignionym ideałem, a także rewolucją. Widnieją na flagach wielu państw, choćby Stanów Zjednoczonych, Chin czy Izraela (Gwiazda Dawida), wykorzystywane są też jako symbole ideologiczne, na przykład komunizmu (czerwona gwiazda).

     uźródłowione, komunizm zniknął, bo powtarza się za chwilę Msz2001 (dyskusja) 14:15, 21 cze 2019 (CEST)

   • Według astrologii gwiazdy determinowały przeznaczenie człowieka, od ich położenia w chwili narodzin zależeć miały jego losy (dlatego astrologowie badali, czy narodziny nastąpiły pod „dobrą” czy „złą” gwiazdą). W wierzeniach ludowych każdy człowiek ma swoją gwiazdę na niebie, która pojawia się przy jego urodzeniu i gaśnie w chwili śmierci.

     przebudowane i uźródłowione Msz2001 (dyskusja) 14:15, 21 cze 2019 (CEST)

   • Gwiazdy obecne są także w systemach religijnych. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że były one wioślarzami okrętu boga słońca Ra. Liczne nawiązania do gwiazd odnaleźć można w Biblii. Pojawiająca się w Ewangelii Mateusza gwiazda Betlejemska miała służyć za przewodnika Trzem Mędrcom poszukującym miejsca narodzin Jezusa. Jako że astronomowie wykluczają istnienie zjawiska o opisanych w Ewangelii cechach, interpretowane jest ono najczęściej jako tradycyjne zjawisko symboliczne poprzedzające przyjście na świat synów bożych, które pojawiało się już we wcześniejszych legendach, choćby o Buddzie.

     Usunąłem ten akapit, bo informacja o Jezusie powtarza się w Kulturze masowej, a do wioślarzy Ra nie mogę znaleźć źródła Msz2001 (dyskusja) 11:30, 21 cze 2019 (CEST)

     Ra wrócił uźródłowiony Msz2001 (dyskusja) 14:15, 21 cze 2019 (CEST)

   • Czerwone olbrzymy także nie sprzyjają zamieszkaniu ich systemów, ponieważ są bardzo zmienne, a niekiedy nawet niestabilne.

     usunąłem to stwierdzenie, nie znalazłem go w źródłach Msz2001 (dyskusja) 11:00, 21 cze 2019 (CEST)

Dostrzeżone braki w neutralności

1. "Człowiek od zarania swych dziejów odczuwał potrzebę poszukiwania związków pomiędzy doświadczanymi przez siebie wydarzeniami a zjawiskami kosmicznymi. Z tego pierwotnego pragnienia – dzięki ludzkiej kreatywności i wyobraźni – narodziły się konstelacje, które zaspakajały serię potrzeb zarówno praktycznych, jak i religijnych". Ten tekst jest ckliwo-rzewny i mam wrażenie, że raczej nie da się go poprawić. Brzmi to eseistycznie i dziennikarsko, ale w tekście popularnonaukowym mogłoby już razić - tym bardziej w suchej encyklopedii. Nie wahałbym się ścinać, po na poprawę nie mam pomysłu (ewentualnie jakiś cytat z Eliadego czy tam czegoś mógłby to zastąpić, jeśli rzeczywiście mamy potrzebę wzniosłych wstępów). Henryk Tannhäuser (...) 19:10, 24 cze 2019 (CEST)

   Zrobione – przeredagowałem Msz2001 (dyskusja) 19:24, 24 cze 2019 (CEST)

Dostrzeżone błędy techniczne

1. trzeba uporządkować bibliografię, np. w przypisach pojawia się ciągle Encyklopedia Geograficzna Świata (no to trzeba zdefiniować ją raz w bibliografii i potem odwołać się do niej w przypisach, choć to dość stare źródło, przedstawia stan wiedzy z początku lat 90.) Gdarin dyskusja 21:10, 28 maj 2019 (CEST)

   Zrobione Msz2001 (dyskusja) 14:25, 1 cze 2019 (CEST)

2. Chciałbym poddać pod dyskusję formę umieszczania w tekście masy Słońca. Jest to robione przez math i wygląda wówczas tak $300M_{\odot },$, druga wersja to 300$M_{\odot },$, trzecia 300 M_☉. Wyraźne powiększenie i wyróżnienie M i symbolu Słońca gryzie w oczy, do tego robimy krzywdę uczniom kopiującym ten tekst bo z tego otrzymują 300 M ⊙ , {\displaystyle 300M_{\odot },} {\displaystyle 300M_{\odot },}, druga wersja to 300 M ⊙ , {\displaystyle M_{\odot },} {\displaystyle M_{\odot },}, trzecia 300 M☉. Jestem za ostatnią wersją, ale moje zmiany były poprawiane. StoK (dyskusja) 08:35, 24 cze 2019 (CEST)

   Na pewno odrzuciłbym 300$M_{\odot }$ jako dziwną mieszankę dwóch styli. Natomiast, ze względu na to, że dysponujemy symbolem ☉ i metodą umieszczenia go w indeksie dolnym w zwykłej czcionce, wybrałbym M_☉. Myślę, że kidy będziemy mieli jeden styl w całym artykule, to raczej nie pojawią się poprawki z jednego na drugi. Na marginesie dodam, że (przynajmniej u mnie) M_☉ renderuje się gładziej ;) Msz2001 (dyskusja) 08:41, 24 cze 2019 (CEST) I jeszcze jedno, przy zastosowaniu M_☉ zrezygnowałbym z kursywy (jeżeli dobrze kojarzę, to kursywą zapisuje się wielkości, a antykwą jednostki) Msz2001 (dyskusja) 08:59, 24 cze 2019 (CEST)

   • Wobec braku dyskusji zmienię to wszystko na formę 300 M_☉. Msz2001 (dyskusja) 16:18, 25 cze 2019 (CEST)

Poprawiono

Sprawdzone przez

1. --Lukasz2 (dyskusja) 01:10, 7 cze 2019 (CEST)
2. StoK (dyskusja) 08:19, 7 cze 2019 (CEST) Wreszcie dobrnąłem do końca artykułu, na kulturę już nie miałem siły.
3. Gdarin dyskusja 15:04, 24 cze 2019 (CEST) lepszy niż wiele medalowych jak Galaktyka Andromedy, a trzeba docenić wysiłek włożony w poprawę
4. Mpn (dyskusja) 19:48, 24 cze 2019 (CEST) niech będzie

Uwagi

(po pierwszym terminie) W związku z tym, że w regulaminowym czasie pojawiły się dwa wpisy sprawdzających, to przedłużam dyskusję o kolejne 14 dni. Ale zwracam uwagę sprawdzającym (także @Lukasz2, @Stok), że część akapitów nie jest zakończona przypisem. W związku z tym trudno uznać, że artykuł spełnia kryterium weryfikalności. @Msz2001, jest czas na naprawę. Jacek555 ✉ 20:23, 11 cze 2019 (CEST)

Prawda, że nie każdy akapit kończy się przypisem, ale jest ich wiele. Jak mamy bawić się zliczanie przypisów, to, artykuł ma około 450 akapitów, z czego "prawdziwych" będzie połowa z tego czyli około 200. Znalazłem 9 akapitów bez przypisów. W artykule jest 287 przypisów, niektóre występują wielokrotnie, znak "[" występuje 382 razy, w większości jest to początek przypisu. Te kilka akapitów bez przypisów można oprzypisować niemal natychmiast. Ważniejsze jest to że można mieć zastrzenia do układu treści, i to nie do braków, ale do tego że w niektórych miejscach tekst jest zaobszerny i zbytnio odbiega od tematu. Ale takie drobiazgi nie są tak proste do stwierdzenia jak część akapitów nie jest zakończona przypisem, co może stwierdzić nawet bot. StoK (dyskusja) 21:57, 11 cze 2019 (CEST)

To jest problem typowy dla hasła pisanego przez wiele osób, przez co nikt nie ogarnia całości. Te same informacje mogą być zdublowane np. Gwiazda Betlejemska wspomniana jest w słabo uźródłowionej sekcji o Symbolice, ale niepotrzebnie znowu w sekcji o kulturze masowej. Gdarin dyskusja 09:45, 13 cze 2019 (CEST)

Uwaga końcowa

W okresie oceniania artykuł zyskał na jakości. Zaangażowanym kolegom gratuluję zapału i zaangażowania w poprawę. Mam nadzieję, że ta praca pozwoliła na wyrugowanie wszystkich usterek. Oznaczam jako Dobry artykuł. Jacek555 ✉ 21:29, 25 cze 2019 (CEST)